Elizaveta II
Elizaveta II (inglisshe Elizabeth II), tolıq atı - Elizabet Aleksandra Meri Vindzor (inglisshe Elizabeth Alexandra Mary Windsor; 21 aprel 1926, Meyfer, Úlken London, Angliya - 8 sentyabr 2022, Balmoral Qorǵanı, Aberdinshir, Shotlandiya[1][2]) - Ullı Britniya xanzadası.
| Elizaveta II | |
|---|---|
inglisshe Elizabeth II | |
.jpg) Elizaveta II, 2011 jıl | |
 .svg) | |
|
Wákillik dáwiri 6 fevral 1952 — 8 sentyabr 2022 | |
| Aldınǵı isker | Georg VI |
| Keyingi isker | Karl III |
 .svg) | |
|
Wákillik dáwiri 6 fevral 1952 — 8 sentyabr 2022 | |
| Aldınǵı isker | Georg VI |
| Keyingi isker | Karl III |
 | |
|
Wákillik dáwiri 1 aprel 1964 — 10 iyun 2011 | |
| Aldınǵı isker | lawazım tiklendi |
| Keyingi isker | Filipp, Edinburg gersogi |
| Jeke maǵlıwmatları | |
| Tuwılǵan sáne | 21-aprel 1926 |
| Tuwılǵan jeri | Meyfer, Vestminster, Úlken London, Angliya, Ullı Britaniya |
| Qaytıs bolǵan sáne | 8-sentyabr 2022 |
| Qaytıs bolǵan jeri | Balmoral Qorǵanı, Aberdinshir, Shotlandiya, Ullı Britaniya |
| Jerlengen ornı | Patsha Georg VI estelik shirkewi |
| Ómirlik joldası | Filipp, Edinburg gersogı |
| Balaları | Karl III, Anna, Ullı Britaniya xanzadası, York gersogı Endryu, Edvard, Edinburg gersogı |
| Anası | Elizaveta Bouz-Layon |
| Ákesi | Georg VI |
| Dini | Angliya Shirkewı |
Elizaveta York gersogı hám gersoginası (keyinirek Patsha Jorj vI hám Xanzada-konsort Bouz-Lion, Yelizaveta) shańaraǵında tuwılǵan. Onıń ákesi 1936 jılda ájaǵası patsha Edvard VIII taxtdan waz keshkeninen keyin taxtga otırdı, nátiyjede ol Britaniya taxtını miyras qılıp alıw tártibi boyınsha taxt miyrasxorı boldı. Ol menshikli tálim alǵan hám ekinshi jáhán urısı dáwirinde óz jámiyetlik wazıypaların orınlawdı baslaǵan, hayallardıń járdemshi aymaqlıq korpusında járdemshi aymaqlıq xızmette xızmet etken.
Balalıq hám jaslıq
redaktorlawYork gersogi, Shahzada Albertning (bolajaq patsha Georg VI, 1895-1952) hám ledi Elizaveta Bouz-Lionning (1900-2002) úlken qızı. Onıń babası hám ájesı: ákesi boyınsha patsha Georg V (1865-1936) hám Xanzada Meri, Tek Malikasi (1867-1953); anası boyınsha Klod Jorj Bouz-Lion, Stratmor grafliǵi (1855-1944) hám Sesiliya Iyne Kavendish-Bentink (1862-1938).
Malika Elizaveta Aleksandra Mariya 1926 jıl 21 aprel kúni saat 2:40 ta Londonning Mayfair rayonında, Bruton kóshesindegi graf Stratmor rezidenciyaında, 17-úyde tuwılǵan[3][4][5][6]. Tuwıw waqtında, bópeni almastırmaslik ushın, ishki jumıslar ministri Uilyam Jaynson-Xiks qatnastı. Malika óz atın anası (Elizaveta), buvisi (Mariya) hám buvisi (Aleksandra) húrmetine aldı. Shańaraqta Elizaveta "Lilibet" dep atalǵan.
Shańaraq hám balalar
redaktorlaw1947 jıl 20 noyabrde Elizaveta grek shahzadasi Andreyning balası leytenant Filip Mountbatten (1921 jıl 10 iyun-2021 jıl 9 aprel) menen turmıs qurdi. Filipp hám Elizaveta tórtinshi tuwısqan aǵalarınıń balaları hám apa-qarındas : Filipptiń ullı ájesı Elis Gessen patsha Edvard VII dıń sińlisi, Elizavetaniń babası edi. Bunnan tısqarı, Elizavetaniń ullı ájesı, Daniyalıq Aleksandra, Filipptiń babası, ellinlar shahi Jorj I dıń sińlisi bolıp, olardı ekinshi tuwısqan aǵalarınıń balaları ámeki hám jiyeni etedi. Bunnan tısqarı, olardıń ulıwma ájdadi Vyurtemberg shahzadasi Lyudvig; solay etip, Elizaveta hám Filipp de besinshi tuwısqan aǵalarınıń balaları hám ájaǵa.
Korollıq juplıǵınıń tórt perzenti, segiz aqlıǵı hám on ush ullı aqlıǵı bar (olardan on danası Shahzoda Filipptiń turmısında hám on ekewi Elizaveta turmısında tuwılǵan.
Rásmiy ataqlar hám sıylıqlar
redaktorlawElizaveta II ataqları
redaktorlaw- 1926 jıl 21 aprelden 1936 jıl 11 dekabrge shekem - York Malika Elizaveta.
- 1936 jıl 11 dekabrden 1947 jıl 20 noyabrge shekem - Malika Elizaveta.
- 1947 jıl 20 noyabrden 1952-jıl 6 -fevralǵa shekem - Edinburg gersoginyası Malika Elizaveta.
- 1952 jıl 6 fevraldan 2022-jıl 8sentyabrge shekem - Xanzada.
Ullı Britaniyada Elizaveta II dıń tolıq ataǵı "Ullı Britaniya hám Arqa Irlandiya Birlesken Patshalıǵı jáne onıń basqa shohliklari hám aymaqları xanzadası, Óz ara doslıq basshısı, isenim qorǵawshısi" (inglisshe Her Majesty Elizabeth the Second, by the Grace of God of the United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland, and of Her other Realms and Territories Queen, Head of the Commonwealth, Defender of the Faith)[7][8].
Elizaveta II basshılıǵındaǵı mámleketlikler
redaktorlaw
1952 jılda taxtga otırǵanında Elizaveta jeti mámleket Xanzadası boldı: Ullı Britaniya, Kanada, Avstraliya, Jańa Zelandiya, Qubla Afrika, Pakistan hám Shri-Lanka.
Onıń húkimranlıǵı dáwirinde bul mámleketlerdiń geyparaları respublikalarǵa aylandı. Usınıń menen birge, dekolonizatsiya procesi nátiyjesinde kóplegen Britaniya koloniyaları ǵárezsizlikke eristiler. Olardan geyparalarında Ullı Britaniya xanzadası mámleket basshısı mártebein saqlap qalǵan, basqalarında bolsa joq.
Monarxiyani saqlap qalǵan jańa ǵárezsiz mámleketlikler[9]:
- Antigua hám Barbuda (1981—2022);
- Bagama Atawları (1973—2022);
- Beli (1981—2022);
- Grenada (1974—2022);
- Papua - Jańa Gvineya (1975—2022);
- Sent-Vinsent hám Grenadinlar (1979—2022);
- Sent-Kits hám Nevis (1983—2022);
- Sent-Lusiya (1979—2022);
- Solomon Atawları (1978—2022);
- Tuvalu (1978—2022);
- Yamayka (1962—2022).
Bir qansha waqıt ótkennen monarxiyadan waz keshken jańa ǵárezsiz mámleketlikler[9]:
- Barbados (1966—2021);
- Gayana (1966—1970);
- Gambiya (1965—1970);
- Gana (1957—1960);
- Keniya (1963-1964);
- Mavrikiy (1968-1992);
- Malavi (1964-1966);
- Malta (1964-1974);
- Nigeriya (1960-1963);
- Syerra-Leone (1961-1971);
- Tanganika (1961—1962);
- Trinidad hám Tobago (1962-1976);
- Uganda (1962-1963);
- Fiji (1970-1987).
Sıylıqlar
redaktorlawElizaveta II Ullı Britaniyada hám Óz ara doslıq mámleketlerinde, sonıń menen birge basqa mámleketlerde bir qatar ricarlıq ordenleriniń baslıǵı bolǵan, bunnan tısqarı áskeriy ataqlar, kóplegen eń húrmetli ataqlar hám ilimiy dárejelerge iye bolǵan. Bunnan tısqarı, ol túrli ishki mámleketlikler, sonıń menen birge, shet el mámleketlerdiń túrli sıylıqları iyesi bolǵan.
Hobbi
redaktorlaw
Xanzadanıń qızıǵıwshılıqları arasında ıytlerdı kóbeytiw (olar arasında korgi, spaniel hám labradorlar), fotosúwret, atta júriw, sonıń menen birge sayaxat qılıw bar edi[10][11]. Elizaveta II Óz ara doslıq basshısı retinde abıraysın saqlap, óz iyelikleri boylap júdá aktiv sayaxat eterdi[12]. Onıń esabında 325 ke jaqın shet el saparlar (Elizaveta húkimranlıǵı dáwirinde 130 dan artıq mámleketlerge kelgen)[13].
Filateliya onlab jıllar dawamında Elizavetanıń ardaqlı shınıǵıwlarınan biri bolıp kelgen [14].
Anglichan tilinen tısqarı, ol francuz tilin jaqsı bilgen[10].
Basqarıw múddeti hám jası
redaktorlawÓlim waqtında Elizaveta II jası boyınsha barlıq Britaniya monarxlari arasında rekordshı bolǵan[15] и продолжительности пребывания на престоле[16][17][18][19].
2007 jıl 20 dekabrde xanzada óziniń ájesı xanzada Viktoriyani (1819 -1901) artta qaldırıp, tariyxdagi jası eń úlken Britaniya monarxiǵa aylandı. 2016 jıl 13 oktyabrden baslap, Tailand patshası hám Phumipon Adulyadet opat etkeninen keyin, ol sol waqıtta dúnyadaǵı eń uzaq húkimranlıq etken monarx bolǵan[20].
Derekler
redaktorlaw- ↑ „Queen Elizabeth II has died, Buckingham Palace announces“ (en). BBC News (8-sentyabr 2022-jıl). 8-sentyabr 2022-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 8-sentyabr 2022-jıl.
- ↑ „Умерла королева Елизавета II“. ТАСС (8-sentyabr 2022-jıl). 8-sentyabr 2022-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 8-sentyabr 2022-jıl.
- ↑ Wednesday, April 21st, 1926 (en) // The London Gazette. — 1926. — 21 April (Úlgi:Бсокр). — Úlgi:Бсокр. Arxivlendi: 8 oktyabrdiń 2023 года.
- ↑ Campbell 1979.
- ↑ Lacey 2002.
- ↑ Bradford 2012.
- ↑ Úlgi:London Gazette
- ↑ „Burke's Peerage and Gentry > The Royal Family > HM Queen Elizabeth II“. Burke's Peerage & Gentry and The Origins Network. 15-iyun 2013-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 24-oktyabr 2010-jıl.
- ↑ 9,0 9,1 Her Majesty The Queen: Commonwealth members Úlgi:Wayback(ing.)
- ↑ 10,0 10,1 Королева Великобритании Елизавета II. Биография Úlgi:Wayback РИА Новости, (16 июня 2012)
- ↑ Хобби и увлечения глав государств Úlgi:Wayback Петербургский почтовой, (03 марта 2011)
- ↑ Елизавета II: юбилей правления британской королевы! Úlgi:Wayback
- ↑ Королева Úlgi:Wayback Первый Канал
- ↑ „Хобби принесло британской королеве миллиарды рублей“. Lenta.ru («Лента.ру»). ООО «Лента.Ру» (16-dekabr 2020-jıl). 17-dekabr 2020-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 29-aprel 2021-jıl.
- ↑ Silteme kórsetiwdegi qátelik: Жарамсыз
<ref>тегі; no text was provided for refs namedавтоссылка3 - ↑ Silteme kórsetiwdegi qátelik: Жарамсыз
<ref>тегі; no text was provided for refs namedавтоссылка4 - ↑ Silteme kórsetiwdegi qátelik: Жарамсыз
<ref>тегі; no text was provided for refs namedавтоссылка5 - ↑ Silteme kórsetiwdegi qátelik: Жарамсыз
<ref>тегі; no text was provided for refs namedавтоссылка6 - ↑ Silteme kórsetiwdegi qátelik: Жарамсыз
<ref>тегі; no text was provided for refs namedавтоссылка7 - ↑ Silteme kórsetiwdegi qátelik: Жарамсыз
<ref>тегі; no text was provided for refs namedавтоссылка1