Viktoriya (Ullı Britaniya xanzadası)

Viktoriya (inglisshe Victoria, tuwılǵan waqtındaǵı atı - Aleskandra Viktoriya inglisshe Alexandrina Victoria; 1819-jıl 24-may, Kensington, Ullı Britaniya - 1901-jıl 22-yanvar, Osborn-haus, Ullı Britaniya) - 1837-jıl 20-iyunnan Ullı Britaniya hám Irlandiya Birlesken patshalıǵı xanzadası, 1876-jıl 1-maydan Indiya imperatrixası (Britaniya Hindstanında daǵaza 1877-jıl 1-yanvar). Viktoriya húkimranlıǵı Britaniya imperiyasinıń eń joqarı gullep-jasnaǵan dáwirin belgilep berdi.

Viktoriya
inglisshe Victoria
Ullı Britaniya hám Irlandiya xanzadası
Wákillik dáwiri 1837-jıl 20-iyun — 1901-jıl 22-yanvar
Húkimet baslıǵı	Dizim Uilyam Lem (1835—1841) Robert Pil (1841—1846) Jon Rassel (1846—1852) Eduard Smit-Stenli (1852) Jorj Gamilton-Gordon (1852—1855) Genri Palmerston (1855—1858) Eduard Smit-Stenli (1858—1859) Genri Palmerston (1859—1865) Jon Rassel (1865—1866) Eduard Smit-Stenli (1866—1868) Benjamin Dizraeli (1868) Uilyam Gladston (1868—1874) Benjamin Dizraeli (1874—1880) Uilyam Gladston (1880—1885) Robert Gaskoyn-Sesil (1885—1886) Uilyam Gladston (1886) Robert Gaskoyn-Sesil (1886—1892) Uilyam Gladston (1892—1894) Archibald Primrouz (1894—1895) Robert Gaskoyn-Sesil (1895—1902)
Aldınǵı isker	Vilgelm IV
Keyingi isker	Eduard VII
Hindstan Imperatorı
Wákillik dáwiri 1876-jıl 1-may — 1901-jıl 22-yanvar
Keyingi isker	Eduard VII
Jeke maǵlıwmatları
Tuwılǵandaǵı atı	inglisshe Princess Alexandrina Victoria of Kent
Tuwılǵan sáne	1819-jıl 24-may
Tuwılǵan jeri	Ullı Britaniya
Qaytıs bolǵan sáne	1901-jıl 22-yanvar
Qaytıs bolǵan jeri	Osborn-haus, Ullı Britaniya
Dinastiyası	Gannover dinastiyası
Ómirlik joldası	Albert Saksen-Koburg-Gotalı
Balaları	Viktoriya, Eduard VII, Alisa, Alfred, Elena, Luiza, Artur, Leopold, Beatrisa
Anası	Viktoriya Saksen-Koburg-Saalfeldskaya
Ákesi	Eduard Avgust, Kent gersogı
Tálim ornı	Windlesham House School
Dini	anglikan
Qolı

Viktoriya Patsha Georg III dıń tórtinshi balası Kent gersogı Eduardnıń qızı edi. Ákesi de, babası da 1820-jılda qaytıs bolǵan hám Viktoriya nemis anası Viktoriya Saksen-Koburg-Zaalfeld qadaǵalawı astında ósgen. Ol nızamlı áwlad qaldırmagan ámekileri: York gersogı Frederik, patshalar Georg IV hám Uilyam IV qaytıs bolǵanınan keyin 18 jasında taxtǵa o'tirdi. Bul waqıtqa kelip, Ullı Britaniya ornatılǵan konstituciyalıq monarxiyani ańlatadı, bul jerda patsha derlik siyasiy kúshke iye emes edi; biraq, Viktoriya húkimet siyasatina hám ministrlerdi belgilewge tásir kórsetdi. Adamlar ushın ol milliy ramzǵa aylandı hám qatań etikalı adam dep esaplandı.

1840-jılda Viktoriya Saksen-Koburg-Gota shahzadasi Albertge turmısqa shıqtı. Olardıń toǵız perzentiniń Korollıq hám zadagan shańaraqlar wákilleri menen nekeleri Evropa dinastiyaları arasındaǵı baylanıslardı bekkemledi hám Viktoriyaǵa "Evropanıń kempir apası" laqapın berdi. 1861-jılda Albert qaytıs bolǵanında, Viktoriya motam tutdi hám kópshilik aldında shıǵıwdı toqtatdi. Nátiyjede respublikashılıq kúshke kirdi, biraq keyinirek xanzadanıń ataqlılıǵı tiklendi. Xanzada Viktoriyanıń altın hám brilliant yubileylerı pútkil imperiya boylap bayramlandi.

Viktoriya 63 jıl, 7 ay hám 2 kún dawamında taxtta qaldı, bul sol waqıtta Britaniya monarxlari arasında eń uzaq húkimranlıq bolǵan, keyinrek húkimranlıq dawam etiw waqti boyınsha onı Elizaveta II artta qaldırǵan. Viktoriya dáwiri Ullı Britaniyanıń sanaat, mádeniy, siyasiy, ilimiy hám áskeriy rawajlanıw dáwiri hám Britaniya imperiyasınıń eń joqarı gullep-jasnaǵan dáwiri boldı. Ol Gannover dinastiyasınan Ullı Britaniyanıń aqırǵı monarxı edi. Onıń balası hám miyrasxorı Eduard VII atasınıń jolı boyınsha Saksen-Koburg-Gota dinastiyasına tiyisli edi.