Dosjanbay Nasırov
Dosjanbay Sıypatdinovich Nasırov (1927-1992) — 1927-jılı 3-yanvarda Moynaq rayonınıń Tikózek awılında tuwıldı. 1943-1945-jılları Shımbaydaǵı Qaraqalpaq mámleketlik muǵallimler institutınıń qaraqalpaq tili hám ádebiyatı fakultetinde, 1945-1947-jılları Moynaq rayonında muǵallim, orta mektepte zavuch, sońınan rayonlıq xalıq bilimlendiriw bóliminiń inspektorı bolıp isledi. 1949-jılı QMPI qaraqalpaq tili hám ádebiyatı fakultetin tamamlap, Moskvadaǵı SSSR IA N.Ya.Marr atındaǵı Til hám oylaw institutınıń (sońınan Til bilimi institutı) aspiranturasına kirdi. 1954-1955-jılları ÓzIA Qaraqalpaqstandaǵı ekonomika hám mádeniyat institutında til hám ádebiyat bólimin basqardı. 1955-1963-jılları ÓzIA KF TTAIdirektorınıń orınbasarı bolıp isledi hám qaraqalpaq tili tariyxı hám dialektologiyası sektorın basqardı. 1988-1991-jılları sol instituttıń direktorı bolıp isledi. 1991-jıldan baslap Berdaq atındaǵı QMU fakultetler aralıq qaraqalpaq tili kafedrasın basqardı.
| Nasırov Dosjanbay Sıypatdinovich | |
|---|---|
| Tolıq atı | Dosjanbay Sıypatdinovich Nasırov |
| Tuwılǵan sánesi | 3-yanvar 1927-jılı |
| Tuwılǵan jeri | Moynaq rayonı Tikózek awılı |
| Qaytıs bolǵan sánesi | 20-dekabr 1992-jılı (65 jasta) |
| Qaytıs bolǵan jeri | Nókis qalası |
| Milleti | Qaraqalpaq |
| Ilimiy tarawı | filologiya, lingvistika |
| Ilimiy dárejesi | Filologiya ilimleriniń kandidatı, doktor |
| Ilimiy ataǵı | Professor |
| Belgili tezis(ler)i | «Qaraqalpaq ulıwma xalıqlıq sóylew tiliniń qáliplesiwi hám onıń dialektlik sisteması» (1976) |
| Tanımalı shákirtleri | Ernazar Dáwenov Húsniddin Hamidov Shamshetdin Ábdinazimov |
Ilim jolı
redaktorlaw1954-jılı Moskvada «Qaraqalpaq tilindegi kelbetlik feyil hám onın sintaksislik funkciyaları» degen temada kandidatlıq dissertaciyasın, 1976-jılı Tashkentte «Qaraqalpaq ulıwma xalıqlıq sóylew tiliniń qáliplesiwi hám onıń dialektlik sisteması» degen temada doktorlıq dissertaciyasın jaqladı. 1977-jılı professor ataǵın aldı.
Ilimpaz sózlikler dúziw isine de belsene aralasıp «Qaraqalpaqsha – russha sózlik»ti (M., 1958), «Russha – qaraqalpaqsha sózlik»ti (M., 1967) redaktorlawǵa qatnastı.
Ol óziniń kóp jıllıq ilimiy-pedagogikalıq xızmeti dáwirinde respublikamızda joqarı qánigeli ilimiy kadrlardı tayarlawǵa úlken úles qosıp, 11 ilimpazdıń (E.Dáwenov, H.Hámidov, Sh.Kárimxojaev, O.Bekbawlov, M.Áwezov, Q.Pirniyazov, A.Pirniyazova, Sh.Ábdinazimov hám t.b.) kandidatlıq dissertaciyasına ilimiy basshılıq etti. Akademik A.Dáwletov, professor A.Ayımbetovlardıń dissertaciyalıq jumıslarına konsultant boldı[1].
Ilimpazdıń basshılıǵında «Qaraqalpaq tiliniń dialektologiyalıq sózligi» hám «Qaraqalpaq tiliniń dialektologiyalıq atlası» dúzildi.
D.Nasırovqa 1977-jılı «Qaraqalpaqstan Respublikasına miyneti sińgen ilim ǵayratkeri» ataǵı berildi.
Ilimpaz 1992-jılı 20-dekabrde Nókiste qaytıs boldı.
Miynetleri
redaktorlaw
Alımnıń qáleminen qaraqalpaq tiliniń tariyxı, dialektologiyası, jazıwı, leksikologiyası, grammatikası, fonetikası, onomastika, terminologiya hám t.b. tarawları boyınsha 140 tan aslam atamadaǵı ilimiy miynetler dóreldi.
- Prichastie I ego sintaksicheskie funkcii v karakalpakskom yazıke. (M., 1954);
- Qaraqalpaq tiliniń kóplik kategoriyası.(N., 1961);
- Qaraqalpaq tilindegi kelbetlik feyil. (N.,1964);
- Stanovlenie karakalpakskogo obshenarodnogo razgovornogo yazıka I ego dialektnaya sistema. (Nukus-Kazan, 1976);
- Russha-qaraqalpaqsha lingvistikalıq terminler sózligi. (N., 1979 A.Bekbergenov hám A.Járimbetov penen birge);
- Qaraqalpaq tiliniń dialektologiyalıq sózligi.( N., 1984 O.Dospanov penen birge);
- Karakalpaki. – Sistemı lichnıx imen u narodov mira. (M., 1986 L.S.Tolstova menen birgelikte);
- Stanovlenie i razvitie karakalpakskoy pismennosti. (N., 1987);
- Karakalpakskoe yazıkoznanie. Ukazatel literature (1928-1988). (N., 1989 A.Bekbergenov penen birge);
- Problemı dvuyazıchiya i mnogoyazıchiya v Karakalpakii. (N., 1990 Q.Qoshanov penen birge);
- Russha-qaraqalpaqsha sóylesiw sózligi.(N.,1993 A.Jaqsıbaev penen birge);
- Qaraqalpaq ádebiyatı klassikleri shıǵarmalarınıń tili. (N., 1995 basqa avtorlar menen birge);
- Qaraqalpaq dialektologiyası. (N., 1995 O.Dospanov penen birge);
- Túrkiy tillerdiń jazba estelikleri. (N., 1996. Q.Paxratdinov penen birge);
- Jigirmalanshı ásir qaraqalpaq terminologiyası. (N., 2013. M.Ayımbetov penen birge).
Ádebiyatlar
redaktorlaw- Бекбергенов А., Пахратдинов Қ. Қарақалпақ тилин изертлеўшилер. Биобиблиографиялық очерклер. —Нөкис, «Қарақалпақстан», 2000. 52 бет, ISBN 5-8272-0196-0
Derekler
redaktorlaw- ↑ „kk.news.uz - Атақлы филолог илимпаз Досжанбай Насыровтың 95 жыллығына арналған илимий семинар болып өтти“. 12-dekabr 2022da túp nusqadan arxivlendi.