Qaraqalpaqsha Wikipedia

Aqtawdaǵı Embraer E190 apatı

Aqtawdaǵı Embraer E190 apatı — 2024-jılı 25-dekabrde azanda Embraer E190 somalyotı menen bolǵan qayǵılı aviaapatı[3]. Ázerbayjan transport ministrliginiń maǵlıwmatlarına bola somalyot, Azerbaijan Airlines hawa kompaniyasına tiyisli jolawshı tasıwshı somalyotı «Baku-Groznıy» baǵıtı boyınsha ushıp baratırǵanda, Aqtaw aeroportı janında apatqa ushıradı[4][5].

Somalyottıń apattan 8 jıl aldınǵı súwreti (2016)
Sáne 2024-jıl 25-dekabr
Waqtı 9:28[1]
Sebebi Maǵlıwmatlar boyınsha, basqarıw sistemasınıń isten shıǵıwı, boljalǵan sebebi - quslar menen somalyottıń soqlıǵısıwı
Apat ornı Aqtaw, Túpqaraǵan rayonı, Mańǵıstaw wálayatı, Qazaqstan Qazaqstan
Qaytıs bolǵanlar 39[2]
Jaraqatlanǵanlar 29
Somalyot modeli Embraer E190
Aviakompaniya Ázerbayjan Ajerbaijan Airlines
Saparı J28243
Bort nomeri 4K-AZ65
Somalyot atı «Gusar»
Ushıp shıqqan punkti Geydar Aliev atıjdaǵı xalıqaralıq aeroport, Baku, Ázerbayjan Ázerbayjan
Keliw punkti Groznıy aeroportı, Groznıy, Rossiya Rossiya
Shıqqan jılı 2013
Jolawshılar 62
Ekipaj sanı 5
Tiri qalǵanlar 29

Baku-Groznıy baǵıtı boyınsha 8243 reysin atqarǵan Embraer E190 somalyotı Aqtaw aeroportına jaqın jerde apatqa ushıradı[6]. Somalyot aeroport ústinde eki ret aylanıp, qaladan 3 km[7] uzaqlıqta ushıw-qonıw jolına jaqın jerde qulap órtendi[6][8]. Bortta 67 adam (62 jolawshı hám 5 ekipaj aǵzası) bolǵan, sonıń 29ı tiri qalǵan[9].

Somalyot

redaktorlaw

Apatqa ushıraǵan Embraer ERJ-190AR somalyotı (Bort nomeri 4K-AZ65)[10]. 2013-jılı 22-iyulda somalyot San-Joze-dus-Kampus qalasındaǵı (Braziliya) Embraer zavodınan ushırılıp, Baku qalasına qaray sapar baslaǵan. Somalyot Natal, Las-Palmas hám Palma-de-Malorka aeroportları arqalı ushıp ótti[11]. 24-iyulda Bakuǵa barǵanda, somalyotqa 4K-AZ65 nomeri menen «Gusar» atı berildi. Bul at Ázerbayjannıń Gusar qalasınıń húrmetine qoyılǵan. Keyinirek somalyot Ázerbayjan hawa jolları hám olardıń kásipler Buta Airways hawa kompaniyasında paydalanıldı[11]. 2017-jıldıń oktyabrinde somalyottı Buta Airways kompaniyası satıp alǵan hám ol jerde 2023-jılǵa shekem xızmet etken. 2023-jıldıń oktyabrinde somalyot AZAR kompaniyasınıń quramına qayta alıp kelingen[11].

Apat aldında, 2023-jıldıń 25-dekabrinen 2024-jıldıń 19-oktyabrine shekem somalyot aviakompaniyası jaylasqan Baku aeroportında toqtap turdı[11].

Ekipaj hám jolawshılar

redaktorlaw

Somalyot ekipajı tómendegilerden ibarat edi:[12]

  • Kshnyakin Igor (Kapitan)
  • Kalyaninov Aleksandr
  • Álieva Hokuma
  • Asadov Zulfuǵar
  • Raximli Aydan

Ekipaj quramında usı joqarıdaǵı 5 adam bolǵan. Aldın ala xabarlar boyınsha, apattıń kesirinen ushıwshılar qaza tapqan[13] Somalyot kapitanı Igor Kshnyakin 15 000 saattan aslam ushqan, onıń 11 200 saattan aslamı kapitan xızmetinde bolǵan[11]. Tiri qalǵanlar arasında styuardessa Hokuka Alieva joq. Styuard Asadov Zulfuǵar menen styuardessa Raximli Aydan hár qıylı dárejedegi jaraqatlardı alǵan[14].

Somalyot bortında bolǵan 67 adamnıń 15i Rossiya Federaciyasınıń puqaraları[15], 37si Ázerbayjan puqarası, 6awı Qazaqstan puqarası[7], 3ewi Qırǵızstan puqarası ekenligi belgili boldı[16].

Puqaralıq Jolawshılar Ekipaj Barlıǵı
  37 5 42
  16 0 16
  6 0 6
  3 0 3
Barlıǵı 62 5 67

Barısı

redaktorlaw

Waqıya

redaktorlaw

UTC waqtı menen 2024-jılı 25-dekabr saat 03:55te, somalyot Baku qalasındaǵı Geydar Aliev atındaǵı xalıqaralıq aeroportınan ushıp, Groznıy aeroportına qaray usha baslaǵan[10]. Keyin duman sebepli somalyottı Maxachkalaǵa burdı[17]. Saat 06:07 (UTC), Kaspiy teńiziniń ústinde bolǵanda[18], somalyot ekipajı 7700 siganlın jiberip[10][19], ayrıqsha jaǵday haqqında xabarladı. Onnan soń komandir Aqtaw qalasındaǵı qosımsha aerodromǵa qaray ushıwǵa sheshim qabıl etti[6]. Saat 09:28 (МСК) tómen biyiklikte hám aldınǵı bólegi tómen qaraǵan halatta somalyot aeroporttıń ushıw-qonıw jolınıń qasındaǵı jerge soqlıǵıstı[10]. Qutqarıw jumıslarına 150 qutqarıwshı menen 45 texnika xızmet kórsetti[7][20][21].

Apattıń anıq sebebi házirshe belgisiz. Tiykarǵı boljam — quslar menen soqlıǵısıp qalıw[22][23]. Bul nusqanı somalyot iyesi, Azerbaijan Airlines aviakompaniyası da aytqan[24].

Reakciya

redaktorlaw

Qazaqstan Prezidenti Qasım-Jomart Toqaev[25], Serbiya prezidenti Aleksandr Vuchish[26], Pakistan primyer-ministri Shaxbaz Sharif[27], Qırǵızstan prezidenti Sadır Japarov[28], Rossiya prezidenti Vladimir Putin[29], Túrkiya prezidenti Rejep Tayyip Erdoǵan[30], Arqa Kipr Túrk Respublikasınıń prezidenti Ersin Tatar[31], Iran prezidenti Masud Pezeshkian[32], Tájikistan prezidenti Imamali Raxman[33], Israil prezidenti Icxak Gercog[34], Belarus prezidenti Aleksandr Lukachenko[35], sonday-aq AQSh, Ullı Briataniya[36] hám Franciya[37] elshilikleri, Gruziya[38] menen Rumıniyanıń[39] Sırtqı isler ministrlikleri Ázerbayjanǵa aviaapatqa baylanıslı kewil bildirdi.

Aviaapatqa baylanıslı Ázerbayjan prezidenti Ilham Aliev Rossiyaǵa saparın toqtattı[40][41][42].

Rossiya prezidenti Vladimir Putin apat ornına medicina xızmetkerleri hám kerek úskeneleri menen MChS Rossiya somalyotı jiberiletuǵının málimledi[43].

Ázerbayjan

redaktorlaw

25-dekabrdegi waqıya nátiyjesinen kóp adamnıń qaza bolıwına baylanıslı Ázerbayjanda aza tutıw kúni járiyalandı[10]. Ázerbayjan futzal ligasınıń hám Ázerbayjan Kubogınıń 8-turı bir minutlıq sessizlik penen baslanatuǵın boldı[44]. Aza tutıw kúnine baylanıslı Ázerbayjanda taekvando chempionatı menen birinshiliginiń ushırasıwları keyinge qaldırıldı[45].

Járdem

redaktorlaw

Waqıya ornına kómek kórsetiw ushın 22 tez járdem brigadası menen apat medicinası jámiyetiniń altı brigadası jiberildi[46].

«Wálayat xirurgiya emlewxanasında 30 xirurgiyalıq hám travmatologiyalıq orın, sonday-aq 10 reanimaciyalıq orın tayarlandı. Balalar emlewxanasında 20 orın menen 10 reanimaciyalıq orın ashıldı»

- dep tolıqtırdı basqarma wákilleri.

Sonıń menen bir qatarda, 11 jastaǵı bala hám 16 jastaǵı jas óspirim de emlewxanaǵa jatqarıldı. Shıpakerler menen qutqarıwshılar zardap shekkenlerge kómeklesip atır[47].

Qazaqstannıń Ortalıq qan banki aviakatastroba saldarınan zardap shekkenlerdi emlew ushın qan tapsırıw kerek ekenligin xabarladı[48]. Keyinirek, shama menen, 300 adam qan tapsırıw ushın jıynalǵan[49].

Tergew

redaktorlaw

Embraer E190 somalyotınıń Aqtaw wálayatında apatqa ushırawına baylanıslı Ázerbayjan Bas prokuraturası Jınayat kodeksiniń 262.3-babı (aero kóliginiń qozǵalısı menen paydalanıw qáwipsizligi bólimlerin buzıw, abaysızdan eki yamasa onnan da kóp adamnıń ólimine sebep bolıw) hám 314.3-babı (nemquraydılıq) boyınsha is qozǵadı. Qazaqstan huqıq qorǵaw organınıń Jınayat kodeksiniń 345-babı (kólik paydalanıw waqtında qáwipsizlik quralların buzıw, abaysızdan eki yamasa onnan da kóp adamnıń ólimine sebep bolıw) boyınsha jumıs baslandı[50]. Al Rossiya Federaciyasınıń Tergew komiteti Jınayat kodeksiniń 263-babi (aero kóliginiń qozǵalısı menen paydalanıw qáwipsizligi qaǵıydaların buzın) boyınsha jınayat isi qozǵadı[51].

Derekler

redaktorlaw
  1. ↑ „Самолет AZAL готовился к посадке в режиме direct mode после отказа системы управления“ (ru). www.interfax.ru. Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  2. ↑ Произошло крушение самолета Embraer 190AR в Казахстане: 28 выживших, 39 погибших
  3. ↑ Березин, Иван „Летевший из Азербайджана в Грозный самолет рухнул в аэропорту Актау“ (ru-RU). Главный Региональный (25-dekabr 2024-jıl). Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  4. ↑ „Пассажирский самолет потерпел крушение вблизи Актау“ (ru). www.arnapress.kz. Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  5. ↑ „Ақтаудағы ұшақ апаты: аман қалғандардың алдын ала тізімі шықты“ (kk). kaz.zakon.kz. Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 „Пассажирский самолёт рухнул в аэропорту Актау“ (ru). Orda.kz (25-dekabr 2024-jıl).
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 „Ақтауда апатқа ұшыраған ұшақта қазақстандықтар да болған“ (kk). inbusiness.kz. Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  8. ↑ „Самолет, летевший из Баку в Грозный, упал в аэропорту Актау - Газета.Ru | Новости“ (ru). Газета.Ru (25-dekabr 2024-jıl). Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  9. ↑ „Выжившие в авиакатастрофе в Актау сидели в хвостовой части самолета“ (ru). Интерфакс (25-dekabr 2024-jıl).
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 Ranter, Harro „Accident Embraer ERJ-190AR 4K-AZ65, Wednesday 25 December 2024“. asn.flightsafety.org. Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 11,4 „4K-AZ65 AZAL Azerbaijan Airlines Embraer ERJ-190AR (ERJ-190-100 IGW)“ (en). www.planespotters.net (25-dekabr 2024-jıl). Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  12. ↑ „Крушение пассажирского самолета Баку — Грозный. Главное“ (ru). РБК (25-dekabr 2024-jıl). Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  13. ↑ „Оперштаб: Оба пилота погибли при крушении самолета AZAL в Актау“ (ru). Информационное Агентство Репорт (25-dekabr 2024-jıl). Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  14. ↑ „Stüardessanın qardaşı DANIŞDI: "Məndən DNT analizi götürdülər"“ (az). Oxu.az. Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  15. ↑ „Baza - Telegram“. Telegram. Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  16. ↑ „Azattyq - Telegram“. Telegram. Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  17. ↑ „Власти объяснили, как летевший в Чечню самолет оказался в Казахстане“ (ru). РБК (25-dekabr 2024-jıl). Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  18. ↑ Flightradar24 „Live Flight Tracker - Real-Time Flight Tracker Map“ (en). Flightradar24. Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  19. ↑ tengrinews.kz „Что известно об упавшем самолете близ Актау“ (ru). Главные новости Казахстана - Tengrinews.kz (25-dekabr 2024-jıl). Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  20. ↑ „На борту потерпевшего крушение в Актау самолета мог взорваться баллон“ (ru). Tourdom.ru. Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  21. ↑ „Ақтау маңындағы ұшақ апаты: тірі қалғандар саны 25-ке жетті“ (kk). sputnik.kz. Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  22. ↑ „Ақтаудағы ұшақ апаты: Қан орталығына жүздеген адам келді“ (kk). kaz.zakon.kz. Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  23. ↑ „Ақтаудағы ұшақ апатынан кейін 12 адам ауруханаға жеткізілді“ (kk). inbusiness.kz. Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  24. ↑ „Соңғы сапар: Ақтауда апатқа ұшыраған ұшақ жайлы толық ақпарат“ (kk). kaz.orda.kz. Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  25. ↑ tengrinews.kz „Токаев выразил соболезнования в связи с крушением самолета в Актау“ (ru). Главные новости Казахстана - Tengrinews.kz (25-dekabr 2024-jıl). Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  26. ↑ „Serbian President extends condolences to Azerbaijan over plane crash“ (en). Apa.az. Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  27. ↑ „Pakistani Prime Minister Shahbaz Sharif expresses condolences to Azerbaijan over plane crash“ (en). Apa.az. Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  28. ↑ „Sadyr Japarov expresses condolences to Ilham Aliyev over plane crash in Aktau“ (en). Report News Agency (25-dekabr 2024-jıl). Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  29. ↑ „Путин выразил соболезнования Алиеву из-за авиакатастрофы в Актау“ (ru). РБК (25-dekabr 2024-jıl). Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  30. ↑ „Turkish President Recep Tayyip Erdogan offers condolences following Azerbaijan Airlines plane crash in Aktau“ (en). Apa.az. Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  31. ↑ „Ersin Tatar təyyarə qəzası ilə əlaqədar Azərbaycana başsağlığı verib“ (az). Report İnformasiya Agentliyi (25-dekabr 2024-jıl). Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  32. ↑ „İran Prezidenti təyyarə qəzası ilə bağlı Azərbaycana başsağlığı verib“ (az). Apa.az. Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  33. ↑ „Emoməli Rəhmon təyyarə qəzası ilə əlaqədar Azərbaycan Prezidentinə başsağlığı verib“ (az). Report İnformasiya Agentliyi (25-dekabr 2024-jıl). Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  34. ↑ „İsrail Prezidenti: AZAL-ın təyyarəsinin qəzaya uğraması xəbəri məni dərindən kədərləndirdi“ (az). Apa.az. Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  35. ↑ Соболезнование Президенту Азербайджана Ильхаму Алиеву
  36. ↑ „ABŞ və Böyük Britaniya səfirlikləri təyyarə qəzası ilə bağlı Azərbaycana başsağlığı verib“ (az). Apa.az. Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  37. ↑ „French Embassy in Azerbaijan expresses condolences over plane crash in Aktau“ (en). Report News Agency (25-dekabr 2024-jıl). Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  38. ↑ „Georgian MFA expresses condolences to Azerbaijan over plane crash“ (en). Apa.az. Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  39. ↑ „Romanian FM expresses condolences to Azerbaijan over plane crash“ (en). Apa.az. Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  40. ↑ „Сообщение Пресс-службы Президента » Официальный сайт президента Азербайджанской Республики“ (ru). president.az. Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  41. ↑ „Алиев прервал визит в Россию из-за авиакатастрофы в Актау“ (ru). РБК (25-dekabr 2024-jıl). Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  42. ↑ „Алиев прервал визит в Россию из-за крушения самолета AZAL в Актау“ (ru). Интерфакс (25-dekabr 2024-jıl).
  43. ↑ „Путин заявил, что к месту авиакатастрофы в Актау вылетает борт МЧС РФ“ (ru). Интерфакс (25-dekabr 2024-jıl).
  44. ↑ „Azərbaycanın futzal üzrə Yüksək Liqasının və kubokun oyunlarından əvvəl 1 dəqiqəlik sükut elan olunacaq“ (az). Report İnformasiya Agentliyi (25-dekabr 2024-jıl). Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  45. ↑ „Taekvondo üzrə Azərbaycan birinciliyi və çempionatının görüşləri matəm günü ilə əlaqədar təxirə salınıb“ (az). Report İnformasiya Agentliyi (25-dekabr 2024-jıl). Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  46. ↑ „Ақтаудағы ұшақ апаты: төрт адамның денесі табылды“ (kk). kaz.inform.kz. Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  47. ↑ „Баллон жарылды: Ақтаудағы ұшақ апатына қатысты соңғы деректер“ (kk). kaz.orda.kz. Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  48. ↑ „Aktau sakinləri təyyarə qəzasında yaralananlara qan verirlər - FOTO“ (az). Apa.az. Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  49. ↑ „Aktauda yaşayan azərbaycanlı: Qanvermə aksiyasına qoşulmaq üçün 300-ə yaxın insan toplaşıb“ (az). Apa.az. Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  50. ↑ „Ақтаудағы ұшақ апаты бойынша қылмыстық іс қозғалды“ (kk). halyq-uni.kz. Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  51. ↑ „Три страны завели уголовные дела после крушения самолета в Актау“ (ru). РБК (25-dekabr 2024-jıl). Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.

Sırtqı siltemeler

redaktorlaw
«https://kaa.wikipedia.org/w/index.php?title=Aqtawdaǵı_Embraer_E190_apatı&oldid=98865» saytınan alınǵan