Franciya
Franciya (francuzsha France, 
), rásmiy atı — Franciya Respublikası (francuzsha République française, ) — Batıs Evropadaǵı tiykarǵı aymaq hám dúnyanıń túrli bólimlerindegi bir qatar teńiz artı regionları hám aymaqların óz ishine alǵan transkontinental mámleket.
Franciya Respublikası francuzsha République française
| |
|---|---|
| Uranı: Liberté, Égalité, Fraternité («Azatlıq, Teńlik, Tuwısqanlıq») | |
| Gimni: Marselyeza | |
.svg) Franciyanın jaylasıwı (jasıl reńli): - Evropada (ashiq jasıl hám toyǵın boz reńli) - Evropa Awqamında (ashiq jasıl reńli) | |
| Paytaxtı | Parij 48°50′N 2°20′E / 48.833°N 2.333°E |
| Iri qalaları | Parij, Marsel, Lyon, Tuluza, Nicca, Nant, Strasburg, Bordo, Lill, Ren, Gavr, Tulon, Nim, Anje |
| Rásmiy tili | francuz |
| Basqarıw forması | prezidentlik-parlamentlik respublika |
• prezident | Emmanuel Makron |
• Premyer-ministr | Fransua Bayru |
• Senat Baslıǵı | Jerar Larshe |
• Milliy Májilis baslıǵı | Yael Braun-Pive |
| Dúziliwi | |
• Frankler mámleketiniń dúziliwi | 486-jıl |
| 843-jıl 10-mart | |
• Birinshi respublikanın járiyalanıwı | 1792-jıl 22-sentyabr |
| 1958-jıl 4-oktyabr | |
| Maydanı | |
• Ulıwma | 643 801 km² km2 (48-orın) |
• Suw (%) | 0.26 |
| Xalıq sanı | |
• 2023-jıl (sanaq) | ▲ 68 521 974[1] (21-orın) |
| 123 adam/km2 | |
| JIÓ (SAUP) | 2024-jıl (esap) |
• Jámi | ▲ $4,359 trillion[2] (9-orın) |
• Jan basına | ▲ $65,940[2] (22-orın) |
| JIÓ (nominal) | 2024-jıl (esap) |
• Jámi | ▲ $3,174 trillion (7-orın) |
• Jan basına | ▲ $48,011[2] (22-orın) |
| IRI (2022) | ▲ 0,910 Qáte: IRI mánisi jaramsız · 22-orın |
| Pul birligi | evro (EUR) |
| Waqıt zonası | UTC+1 |
• Jaz (DST) | UTC+2 |
| Avtomobil háreketi | oń |
| Telefon prefiksi | +33 |
| ISO kodı | FR |
| XOK kodı | FRA |
| Internet domeni | .fr |
| 46°51′0″N 2°34′0″E / 46.85000°N 2.56667°E | |
Paytaxtı - Parij. Respublikanıń uranı - «Azatlıq, teńlik, tuwısqanlıq».
Mámleket atı áyyemgi germaniyalı frankler qáwiminiń etnoniminen kelip shiqqan. Franciya xalqınıń kópshiligi aralas gall-roman-german milletine tiyisli bolip, roman tilinde sóylesedi. Franciyada basqa roman tilleri hám dialektleri, óz aldına bask tili (Fransuz Basklar elinde) hám kelt-breton tili (Bretan) de qollanıladı.
Xalqı - metropoliyada 62 814 233 adam hám teńiz artındaǵı jerlerdı esapqa alǵanda 67 848 156 adam (2020-jıl 1-iyul esabı)[1], sonıń ishinde, shama menen 90% Franciya puqaraları. Franciya xalqının diniy isenimine qaray quramı: katolikler - 41%, dinsizler - 40%, musılmanlar - 5%, basqa dinler - 5%, lyuteranlar - 2%, pravoslavlar - 2%, basqa xristianlar - 2%, buddistler - 1%, evreyler - 1%, magliwmat joq - 1%%[3].
Franciya yadrolıq mámleket, NATO aǵzası hám BMSh Qáwipsizlik keńesiniń turaqlı bes aǵzasınan biri, Kvint qarar qabıl etiwshilerdiń rásmiy emes toparı quramına kiredi. 1950-jillardan Evropa awqamın dúziwde qatnasqan mámleketlerden biri.
Nızam shıǵarıwshı organı - eki palatalı parlament (Senat hám Milliy májilis). Hákimshilik-aymaqlıq bóliniwi: 18 aymaq (metropoliyada 13 hám teniz artında 5 aymaq), 101 departament (metropoliyada 96 hám teniz artında 5 departament), 5 teniz artındaǵı jámáát hám ayrıqsha statusqa iye 3 hákimshilik-aymaqlıq dúzilme.
Derekler
redaktorlaw- ↑ 1,0 1,1 «France:: People and Society» (en). The World Factbook. CIA. 16-mart 2022-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 6-noyabr 2023-jıl.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 «World Economic Outlook Database, October 2024 Edition. (France)». www.imf.org. Международный валютный фонд (22-oktyabr 2024-jıl). Qaraldı: 22-oktyabr 2024-jıl.
- ↑ Special Eurobarometer 493, European Union: European Commission, September 2019, pages 229—230 Arxiv nusqa от 18 maydıń 2020 на Wayback Machine Retrieved 17 January 2020. The question asked was «Do you consider yourself to be…?» With a card showing: Catholic, Orthodox Christian, Protestant, Other Christian, Jewish, Muslim — Shia, Muslim — Sunni, Other Muslim, Sikh, Buddhist, Hindu, Atheist, Non believer/Agnostic and Other. Also space was given for Refusal (SPONTANEOUS) and Don’t Know. On the other hand, Sikh and Hindu did not reach the 1 % threshold.