Shıǵıs
Shıǵıs- bul Jer aylanatuǵın jónelis. Shıǵısqa jónelis arqaǵa hám qublaǵa, yaǵnıy Jerdıń geografiyalıq polyaslarına perpendikulyar hám batıs jóneliske qarama-qarsı. Shıǵısqa jónelis geodezik azimutta +90° hám astronomik azimutta −90° ǵa tuwrı keledi.
Dáslep, itimal, bul sóz „quyash shıǵıwı“ degen mánisti ańlatadı hám keyinirek mánis ózgerdi.
Teńlik kúnlerinde quyash áyne shıǵıstan shıǵadı.
Etimologiya redaktorlaw
Orıssha „shıǵıs“ sózi sherkew slavyan tilinen alınǵan. Áyyemgi slavyan tilinde bul sóz „vstok“ dep jazılǵan bolıp, ol grekshe „ἀnánolή“ dıń iz qaǵazı edi[1].
Anglichan tilidegi „shıǵıs“ sózi nemisshe „ost“ hám áyyemgi norvegiya „austr“ sózleri menen uqsas bolıp,latınsha „aurōra“ ǵa uqsaydı. Áyyemgi anglichan tilinde bul sóz „ēast“ (sıpat), „ēastan“ (zarf) yamasa „ēaste“ (at) retinde jazılǵan bolıp, bul sózler proto-nemisshe „*aust-“ sózbe-sóz „quyosh shıǵıw tárepi“ sózinen kelip shıqqan, tap sol sóz proto-hind-evropasha „*aus-“ („jarqıraw“) den keledi[2]. Orta anglichan tilinde bul sóz qashannan berli „est“ dep jazılǵan[3]. Jerdiń zamanagóy kartalarında "sharq" oń tárepte jaylasqan. Bul konvensiya magnit arqanı kompasnólge qóyatuǵın kompastan paydalanıw nátiyjesinde payda boldı, biraq venera hám Uran sıyaqlı retrograd aylanatuǵın planetalar kestelarinde shep tárep shıǵısta jaylasqan.
Derekler redaktorlaw
- ↑ „Происхождение слова восток. Этимология слова восток“. Lexicography.online. 13-may 2022-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 2022.05.13.
- ↑ „east“. 13-may 2022-jılda túp nusqadan arxivlendi.
- ↑ „East Definition & Meaning“. 13-may 2022-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 2022.05.13.