Qazaq-qaraqalpaq qarım-qatnasları
Qazaq-qaraqalpaq qarım-qatnasları – eki xalıq arasındaǵı ekonomikalıq hám siyasiy baylanıslar. XV-XVI ásirlerde qaraqalpaqlar Noǵay Ordası quramına kirgen. XVI ásirdiń aqırındaǵı táriyxıy maǵlıwmatlar qaraqalpaqlardıń Sırdáryadaǵı Siǵanak qalası átirapında qazaqlardıń qońsısı sıpatında jasap, ekonomikalıq baylanısta bolǵanlıǵın kórsetedi. Buxara xanı Imamqulı xan (1611-1642) Sırdárya jaǵalarına júris etiwge tayarlanadı, qazaq hám qaraqalpaqlar birlesip, oǵan qarsı gúres baslaydı. Bizge belgili, qaraqalpaqlar qazaq xanlarınıń áskerleri quramında jungarlarǵa qarsı urıslarda qatnasqan. Tauke xan dáwirinde qaraqalpaqlar Qazaq xanlıǵına boysınatuģın bolǵan. "Úlken apatshılıq jıllarında" ("Aqtaban shubırındı") qaraqalpaqlar qazaqlar menen birgelikte Buxara hám Xiywa xanlıqları shegarasına kóship ótti. Keyin qaraqalpaqlar eki bólimge - "tómengi" hám "joqarı" bólimge bólingen. Joqarı qaraqalpaqlar Sırdáryadan joqarıǵa kóterilip, Tashkentke qaray háreket etti. Tómengiler Ablxayırxanǵa boysınıp, Sırdáryanıń tómengi aģısına jaylasqan. Kishi júz qazaqları menen birgelikte 1731-jılı olar Rossiya imperiyasına boysındı. 1743-jılı qaraqalpaqlar Abulxayırxanǵa salıq tólewden bas tarttı. Xan kútilmegende olarga bastırıp kirip, kóp adamlardı hám 40 mıń bas sharwa malların tutqınǵa aladı. Sonnan keyin olardıń bir bólimi "joqarı" qaraqalpaqlarǵa kóship ótti, qalǵanları Xiywa xanlıǵı shegarasında jaylasıp qaldı. XIX ásirdiń ekinshi yarımında olar Xiywa xanına boysınıp, Sırdáryanıń tómengi bólimine jaylastı.
SSSR dáwirinde hám házir
redaktorlaw1925—1930-jıllarda Qaraqalpaq avtonom wálayatı Qazaq Avtonom Sovet Socialistik Respublikası quramına kirdi.
Qaraqalpaqstan Respublikası menen Qazaqstan Respublikası ortasında aymaqlıq, sawda-ekonomikalıq hám mádeniy baylanıslar izbe-iz rawajlanbaqta.
Tekseriw punktları
redaktorlawÓzbekstan-Qazaqstan shegarasındaǵı qadaǵalaw-ótkeriw punktleriniń jumısı 2001-jıl 16-noyabrdegi kelisim hám oǵan muwapıqlastırılǵan protokollar menen tártipke salınadı[1].
| Mánzil | Tekseriw punktlarınıń atı | Manzil | Jaǵday | Jumıs tártibi | Shegaranı ótkeriw punkti | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ózbekstan | Qazaqstan | ||||||
| Temir jol | |||||||
| Qaraqalpaqstan Respublikası | Qaraqalpaqstan | Oazis[2] | Mańǵıstaw wálayatı | Kóp tárepleme | 24/7 | 44°52′52″N 55°59′56″E / 44.88110°N 55.99891°E | |
| Avtomobilsazlıq | |||||||
| Qaraqalpaqstan Respublikası | Dawıt-Ata | Tazhen | Mańǵıstaw wálayatı | Kóp tárepleme | 24/7 | 44°53′42″N 55°59′56″E / 44.89490°N 55.99889°E | |
Derekler
redaktorlaw- ↑ Úlgi:Lex.uz
- ↑ Do 2017 goda pogranichniy kontrol osuщestvlyalsya na stansii Бейнеу.