Georg Michaelis
Georg Michaelis (1857-jıl 8-sentyabr Haynau, Seleziya, Prussiya Patshalıǵı — 1936-jıl 24-iyul, Bad-Zarov, Brandenburg, Nacistler Germaniyası) 1917-jılda úsh yarım ay Germaniya imperiyasınıń kansleri bolǵan. Ol baylardan bolmaǵan birinshi kansler edi. Bizneste ekonomikalıq tájiriybege iye bolǵan Michaelistiń tiykarǵı jetiskenligi húkimran sheńberlerdi Rossiya menen tınıshlıq pitimlerin baslawǵa úndegeni boldı. Urıstıń tamamlanıwı jaqın ekenligin oylap, ol Orta Evropa (Mitteleuropa) ǵalaba-xabar quralları arqalı urıs aqırında qayta tikleniwdi ańsatlastırıw ushın infrasistemanı rawajlandırıwdı xoshametlentirdi. Ol házil-dálkekten biraz jıraqlaw xarakterge iye, texnoloklıǵı menen ataqlı bolǵan. Mixaelis kansler sıpatındaǵı qısqa múddettegi kanslerlik lawazımında logistika hám támiynattıń sheship bolmaytuǵın máselelerine dus keldi.
| Georg Michaelis | |
|---|---|
nemisshe Georg Michaelis | |
.jpg) | |
| Germaniya Imperiyası kansleri | |
| Monarx | Vilgelm II |
| Prussiya ministr-prezidenti | |
| Jeke maǵlıwmatları | |
| Tuwılǵan sáne | 8-sentyabr 1857-jıl |
| Tuwılǵan jeri | Xaynov, Seleziya, Prussiya patshalıǵı |
| Qaytıs bolǵan sáne | 24-iyul 1936 (78 jasta) |
| Milleti | nemis |
| Siyasiy partiyası | Milliy Xalıq Partiyası |
| Ómirlik joldası | Margaret Shmit |
| Balaları | Elizabetta Sharlotta Emma Georg Silvestr Vilgelm Eva Marta |
| Dini | protestant |
| Urıslar | Birinshi jáhán urısı |
| Tuwılǵan sánesi | 8-sentyabr 1857 |
|---|---|
| Qaytıs bolǵan sánesi | 24-iyul 1936 (78 jasta) |
Ómiri
redaktorlawJaslıǵı
redaktorlawMichaelis, Prussiyanıń Sileziya wálayatındaǵı Haynau qalasında tuwılǵan, Frankfurtta (Oder) ósken. Ol 1876 -1884-jıllarda Breslau universiteti, Leypsig universiteti hám Vyurtsburg universitetinde huqıqtanıw boyınsha oqıǵan hám huqıq pánleri doktorı dárejesine erisken.
1885—89-jıllarda Yaponiyanıń Tokio qalasında Germaniya pánleri jámiyeti yuridikalıq fakultetiniń huqıq professorı sıpatında jasap islegen[1].
Germaniyaǵa qaytıp kelgennen keyin, ol Prussiya administraciyasınıń aǵzası boldı. 1909-jılda Berlinde Prussiya gáziyneshiliginde mámleket xatkeri orınbasarı etip tayınlandı. 1915-jıldan baslap ol Birinshi jáhán urısı dáwirinde Prussiya mákke hám biydayın basqarıw ushın juwapker bolǵan Reichsgetreidestelleni basqarǵan[1].
Kanslerlik dáwiri
redaktorlaw1917-jıl 10 yaki 13-iyulde Reyxstag hám Joqarı Armiya komandirligi (OHL) Teobald fon Betman Xollvegti napaqaǵa shıǵıwına májbúr etkennen keyin, Michaelis Germaniya kancleri hám Prussiya ministr-prezidenti lawazımında qápelimde kandidat retinde payda boldı. Armiya komandiri Pol fon Hindenburg onıń kandidatlıǵına razı boldı, sebebi Michaelis armiyanıń adamı edi.
Ol Prussiya Finans ministrliginde Mámleket xatkeri orınbasarı hám azıq-awqat támiynatı boyınsha komissarı lawazımlarında bir neshe márte OHLǵa kelgen, sonda onıń shaqqanlıǵı oficerlerde jaqsı tásirler qaldırǵan edi.
Mixaelis „Germaniyanıń birinshi burjuaz kansleri“ sıpatında táriyplengen, sebebi ol Prussiya hám Germaniya ústinen 400 jıllıq húkimranlıq etken Gogensollern monarxiyası dáwirinde bas ministr lawazımında jumıs islegen birden-bir ataqsız shaxs edi. Biraq perde artında qadaǵalawdı saqlap turıwshı Germaniya Bas shtabınıń kúshleri ámelde edi.
19-iyul kúni Reyxstag Erzbergertiń „anneksiyalarsız hám bajılarsız tınıshlıq“ haqqındaǵı tınıshlıq rezolyuciyasın qabıl qıldı. Húkimettiń bahalardıń asıwı, miynet haqın asırıw talapları, is taslawlar hám kúsheyip baratırǵan ekonomikalıq xaus ústinen qadaǵalaw ornatıwǵa ılayıq emesligi „siyasıy dáldalshılar“dı húkimet jılawın áskeriy qolǵa ótiwıne sebep boldı. Kayzerge Reyxstagtı basqara alatuǵın, armiyaǵa bolsa „Germaniya paraxatshılıǵı“n ornata alatuǵın kansler kerek edi.
1917-jıl 25-iyulda Mixaelis taxt miyrasxorı shahzadaǵa:
| “ | Bu rezolyutsiya bilan istalgan tinchlikni o‘rnatish mumkin | ” |
dedi. Biraq bul Mixaelistiń abroylı epizodtaǵı roli hám Reyxstagtıń pútkilley jabılıwına járdem beriw ushın mólsherlengen hiylesi edi.
Bolshevikler revolyuciyası Rossiya urıs háreketlerine shek qoyǵanınan keyin, armiya kópshilik partiyalardı Germaniyada turaqlılıqqa abay salıp qoyıp atır dep esapladı. Avstriya -Vengriya urıslar nátiyjesinde bankrot bolǵanın bilgen halda, ol tınıshlıq qálep atırǵanlıqların túsindi. Biraq áskerler hákimiyattı puqaralar qolına ótiwin qálemes edi. OHL Ukraina hám Baltıqboyı mámleketlerin biyqararlastırıwǵa hám sonıń menen Rossiyanıń rejimin kelisimlerge tartıw hám de german shegaraları buzılmaslıq kepilligin alıwǵa úmit etti. Biraq Michaelis pragmatik hám realist edi. Kansler 1917-jıl 14-avgustta Elzas-Lotaringiya táǵdirin talqılaǵan Ekinshi Kreuznach konferensiyasına basshılıq etti. Usınıs Germaniya boylap Prussiya-Gessian temirjolların baylanıstıratuǵın sociallıq-ekonomikalıq ózgerisler menen birlestirilgen integraciyalasqan federal mámleketti óz ishine aladı. Elzastıń jalǵanıwı Axen arqalı Belgiya tárepinen basıp alınǵan zonalar hám neytral Gollandiya boylap urıs siyasatınıń keńeyiwi edi. Longwiy Germaniya polat associaciyası sanaatınıń orayı edi. Ol Belgiya hám Lotaringiya shegarasında jaylasqan bolıp, Gollandiyanıń Maastrixt qalasına tutas edi. Nemis sanaatshıları, sonday-aq Thyssen hám Krupp, Franciyadan kepillik berilgen kómir jetkizip beriliwin qáler edi.
29-avgust kúni Axen qasındaǵı temirjol vagonında bolıp ótken jıynalısında Longwy—Briey jobası boyınsha oǵan „imkansız waziypa“ — urıstı „jáne on jıl“ dawam ettiriw wazıypası qoyıldı. Biraq Mitteleuropanıń ekonomikalıq jobası Tórtlik awqamı mámleketlerine baylanıslı edi. Ekinshi konferenciya baslamashıları Mámleket xatkeri Maks fon Kulman edi, Chernin hám Xohenlohe (Avstriya) hám de Michaelis baslıq etti.
Konferenciyada hámmeni nemislerdiń jeńisi haqqındaǵı ańızǵa isentiriw waziypası Michaelisqa tústi.
Aqır-aqıbette, bul joba boyınsha húkimet Reyxstag ústinen jeńiske eristi, tek bir kisi partiya rejege turaqlı túrde qarsılıq kórsetti. Ludendorff qol astındaǵı Watan partiyası hám OHL Ruminiya-Germaniyaǵa sistemasın Kayzer tárepdarları tárepinen táqip qılıwdı talap etdi. 7-oktyabrde náwbettegi konferenciya shaqırıldı. Mixaelis OHLnıń Avstriya menen jaqın munasábetlerine gúman menen qaradı. Michaelis, Dalmatiyaǵa Avstriyalılardan, sonıń menen birge, Belgiya qırǵaǵındaǵılardan jol ashıwdı talap etti.
Biraq jańa kansler retinde saylanǵan kandidat Reyxstagtiki emes, bálkim armiyaniki edi.
| “ | Biz davlat arbobini yoʻqotdik va uning oʻrniga amaldorni qoʻydik | ” |
| — reyxstagning sotsial-demokrat aʼzosi Konrad Haussmann[2]. | ||
Onıń húkimeti
redaktorlaw| Ministrler Kabineti (1917-jıl iyul — oktyabr) | |||
|---|---|---|---|
| Mekeme | Atı | Hámelde | Partiya |
| kansler | Georg Michaelis | 1917-jıl 14-iyul — 1917-jıl 24-oktyabr | Joq |
| Germaniya vice-kansleri Ishki isler xatkeri |
Karl Xelferich | 1916-jıl 22-may — 1917-jıl 23-oktyabr | Joq |
| Sırtqı isler xatkeri | Artur Zimmermann | 1916-jıl 22-noyabr — 1917-jıl 6-avgust | Joq |
| Richard von Kühlmann | 1917-jıl 6-avgust — 1918-jıl 9-iyul | Joq | |
| Ádillik xatkeri | Hermann Lisko | 1909-jıl 25-oktyabr — 1917-jıl 5-avgust | Joq |
| Pol von Krause | 1917-jıl 7-avgust — 1919-jıl 13-fevral | Joq | |
| Teńiz flotı boyınsha xatker | Eduard fon Kapelle | 1916-jıl 15-mart — 1918-jıl 5-oktyabr | Joq |
| Ekonomika boyınsha xatker | Rudolf Shvander (aktyor) | 1917-jıl 5-avgust — 1917-jıl 20-noyabr | Joq |
| Azıq-awqat boyınsha xatker | Adolf Tortilovich fon Batokki-Fribe | 1916-jıl 26-may — 1917-jıl 6-avgust | Joq |
| Vilgelm fon Valdou | 1917-jıl 6-avgust — 1918-jıl 9-noyabr | Joq | |
| Pochta xatkeri | Reinhold Kraetke | 1901-jıl 6-may — 1917-jıl 5-avgust | Joq |
| Otto Rüdlin | 1917-jıl 6-avgust — 1919-jıl 19-yanvar | Joq | |
| Ǵaziyneshilik xatkeri | Zigfrid fon Rodern | 1916-jıl 22-may — 1918-jıl 13-noyabr | Joq |
| Koloniyalar boyınsha xatker | Vilgelm Solf | 1911-jıl 20-noyabr — 1918-jıl 13-dekabr | Joq |
Jumısları
redaktorlaw- Ekonomika tariyxı. 1890. Hakubunkan. — Yapon versiyası
Derekler
redaktorlaw- ↑ 1,0 1,1 Chisholm 1922.
- ↑ Hanssen, „Diary of a Dying Empire“, p. 231.
Ádebiyatlar
redaktorlaw- Becker, Bert. Georg Michaelis: Ein preußischer Jurist im Japan der Meiji-Zeit; Briefe, Tagebuchnotizen, Dokumente 1885-1889 (german), München: Iudicium, 2001.
- von Braun, Magnus Freiherr. Von Ostpreussen bis Texas (german), 1955.
- Fischer, Fritz. Germany's Aims in the First World War, New York, 1967.
- Kitchen, Martin. The Silent Dictatorship: The Politics of the High Command under Hindenburg and Ludendorff 1916-1918, London, 1976.
- Michaelis, Georg. Fur Staat und Volk (german), Berlin, 1922.
- Regulski, Christoph. Die Reichskanzlerschaft von Georg Michaelis 1917: Deutschlands Entwicklung zur parlamentarisch-demokratischen Monarchie im Ersten Weltkrieg (german), Marburg: Tectum-Verlag, 2003.
- Snell (July 1951). Benedict XV, Wilson, Michaelis and German socialism.
- Strachan, Hew. First World War, London, 2003.
Sırtqı siltemeler
redaktorlaw- Newspaper clippings about Georg Michaelis in the 20th Century Press Archives of the ZBW