Urugvay
Urugvay (ispansha: Uruguay), Urugvay Shıǵıs Respublikası (ispansha: República Oriental del Uruguay) — Qubla Amerikanıń qubla-shıǵıs bóliminde jaylasqan mámleket. Maydanı 181,034 km². Xalqı 3,5 mln, olardıń derlik 2 mln i Urugvaydıń paytaxtı hám Metropoliten (eń úlken) aymaǵı bolǵan Montevideoda jasaydı. Basqarıw jaǵınan 19 departamentke bólinedi. Sonı eskertip ótiw kerek, Urugvay tariyxtaǵı 1-jáhán chempionı bolǵan mámleket.
Urugvay Shıǵıs Respublikası ispansha República Oriental del Uruguay
| |
|---|---|
| Uranı: «Libertad o Muerte» (ispansha) («Azatlıq yamasa ólim») | |
| Gimni: «Himno Nacional de Uruguay» (ispansha) («Urugvay milliy gimni») | |
 Urugvaydıń jaylasqan ornı | |
| Paytaxtı | Montevideo 34°53′S 56°10′W / 34.883°S 56.167°W |
| Rásmiy tili | ispan (de fakto)[1][2] |
| Etnikalıq quramı (2022) |
|
| Diniy quramı |
|
| Etnoxoronim | urugvay, urugvaylı |
| Basqarıw forması | prezidentlik respublika |
| Luis Alberto Lakalye Pou | |
| Beatris Arximon Sedeyra | |
| Nızam shıǵarıwshı organ | Bas Assambleya |
• Joqarǵı palata | Senat |
• Tómengi palata | Wákiller palatası |
| Ǵárezsizlik (Braziliya Imperiyasınan) | |
• Daǵazalandı | 25-avgust 1825-jıl |
• Tán alındı | 27-avgust 1828-jıl |
| 15-fevral 1967-jıl | |
| Maydanı | |
• Ulıwma | 176,215[4] km2 (89-orın) |
• Suw (%) | 1.5 |
| Xalıq sanı | |
• 2023-jıl (sanaq) | 3,444,263[5] (132-orın) |
| 19.5 adam/km2 (206-orın) | |
| JIÓ (SAUP) | 2023-jıl (esap) |
• Jámi | ▲ $103.372 milliard[6] (98-orın) |
• Jan basına | ▲ $28,983[6] (62-orın) |
| JIÓ (nominal) | 2023-jıl (esap) |
• Jámi | ▲ $76.244 milliard[6] (80-orın) |
• Jan basına | ▲ $21,377[6] (49-orın) |
| Djini (2021) | ▲ 40.8[7] ortasha |
| IRI (2021) | ▼ 0.809[8] kútá joqarı · 58-orın |
| Pul birligi | Urugvay pesosı (UYU) |
| Waqıt zonası | UTC−3 |
| Avtomobil háreketi | oń |
| Telefon prefiksi | +598 |
| ISO kodı | URY |
| XOK kodı | URU |
| Internet domeni | .uy |
| 32°48′S 56°2′W / 32.800°S 56.033°W | |
Mámleketlik basqarıw principi
redaktorlawUrugvay — respublika. Ámeldegi Konstituciyası 1967-jıl kúshke kirgen hám 1997-jıl dúzetiwler kirgizilgen. Mámleket baslıǵı — prezident, ol tuwrı ulıwma dawıs beriw jolı menen 5 jıl múddetke saylanadı. Nızam shıǵarıwshı hákimiyattı wákiller palatası hám senattan ibarat bolǵan Kongress (yamasa Bas Assambleya), atqarıwshı hákimiyattı prezident ámelge asıradı. Prezident Ministrler keńesin tayınlaydı.
Tábiyatı
redaktorlawMámleket qubla hám qubla-shıǵısta Atlantika okeanı menen qorshalǵan. Ol jaǵaları kem bóleklengen, tómen, laguna tipli. Jer maydanı, tiykarınan, kóp tóbeli tegislik. Mámleket shet shıǵısınıń kópshiligi (Atlantika okeanı jaǵası) batpaqlasqan oypatlıq. Onıń eń biyik noqatı — shet qublasındaǵı Pande-Asukar tawı (501 m). Paydalı qazılmalardan temir, marganec, altın, gúmis, qorǵasın, mıs, talk, qımbat bahalı tas, granit, mramor, qońır kómir bar. Íqlımı subtropikalıq, ızǵar ıqlım. Ortasha temperatura iyulda 10-12°, yanvarda 22-24°. Jılına 1000-1200 mm jawın jawadı. Úlken dáryaları — Urugvay hám RioNegro. Preriyalarnpnt qızılqara topıraqlarında shópli subtropikalıq savanna, dárya boyında mudamı jasıl orman; qublasında putalı savanna, shıǵısta palmalar bar. Haywanlardan armadillolar, nutriya, tıshqan, puma, amerika túyequsı, tapir, buǵa, jabayı pıshıq, túlki, qumırsqaxor; quslardan aqquw, qarqara, tırna, kolibri, jer bawırlawshılardan shaqıldawıq jılan, qara jılan, alligator kóp. KaboPolono, SantaTeresa hám basqa milliy shólkemlestirilgen.
Xalqı
redaktorlawOnıń kópshilik xalqı — urugvaylılar (kreollar, ispan kolonistleri hám XIX ásirde kóship kelgen italyanlardıń áwladları). XIX ásirdiń 2-yarımında francuzlar, nemecler, slavyanlar da kóship kele baslaǵan. Rásmiy tili — ispan tili. Dinge sıyınıwshılardıń kópshiligi xristian-katolik. Qala xalqı 88,7 %. Iri qalaları — Montevideo, Salto.
Tariyxı
redaktorlawUrugvay aymaǵında áyyemnen indeyc qáwimleri jasaǵan, olar dıyqanshılıq, ańshılıq, balıq tutıw menen shuǵıllanǵan. XVI ásirdiń baslarında bul jerde ispan kolonizatorları payda boldı. 1750-jıl Ispaniya bul aymaqtı pútkilley iyelep aldı hám 1776-jıl Shıǵıs jaǵa (koloniya dáwirinde Urugvay solay atalǵan) Ispaniyaǵa qaraslı LaPlata vice korolligi quramına kirgizildi. Amerika kontinentindegi Ispaniya kolonizatorlarınıń ǵárezsizlik ushın alıp barǵan urısı jıllarında (1810-26) Shıǵıs jaǵa xalqı 1815-jıl ǵárezsizlik járiyaladı. 1816-jıl Portugaliya áskerleri Shıǵıs jaǵaǵa bastırıp kirip, 1817-jıl onı putkinley iyelep aldı. 1821-jıl Shıǵıs jaǵa Braziliya quramına qosıp alındı. 1825-jıl Urugvay patriotları X. A. Lavalyexi basshılıǵında gúres basladı hám Shıǵıs jaǵa Portugaliya menen Braziliyadan azat etilip, ǵárezsiz dep daǵazalandı (1825-jıl 25-avgust), biraq tez arada Argentinaǵa ǵárezli bolıp qaldı. Tolıq ǵárezsizlik ushın azatlıq gúresi háwij aldı. 1828-jıl Braziliya menen Argentina ortasındaǵı kelisim shártnamasında Urugvay ǵárezsiz mámleketin dúziw názerde tutıldı. 1830-jıl Urugvay Shıǵıs Respublikası dep daǵaza etildi. XIX ásir aqırında Urugvay milleti qáliplesip boldı. Birinshi jáhán urısında Urugvay biytáreplik járiyaladı. 1933-jıl oń kúshler mámlekette tónkerilis shólkemlestirip, diktatura rejimin ornattı. Ekinshi jáhán urısı (1939-45) jılları Urugvay "oq" pakti mámleketleri (Germaniya, Yaponiya, Italiya) menen baylanısın úzdi (1942). 1945-jıl Germaniya menen Yaponiyaǵa urıs járiyaladı. 1951-jıl konstituciyanı reformalaw maydanınan ótkerilgen plebissit nátiyjesinde mámleket basqarıw usılı ózgerdi: Milliy húkimet keńesi mámleket baslıǵı wazıypasın atqara basladı. 1966-jıl konstituciya reforması juwmaǵında taǵı prezident lawazımı tiklendi. 1973-jıl qurallı kúshlerdiń oń qanatı mámleket awdarıspaǵın ótkerip, parlamentti tarqatıp jiberdi, siyasiy partiya hám kásiplik awqamlarınıń iskerligin shekledi. 1976-jıl iyuldan áskerler A. Mendesti prezident lawazımına tayınladı. 1981-jıl sentyabrde húkimet tóbesine kelgen húkimet saldamlı siyasat júrgizdi. Urugvay — 1945-jıldan BMSh aǵzası. Ózbekstan Respublikası suverenitetti 1991-jıl 26-dekabrde tán alǵan. Milliy bayramı — 25-avgust — Ǵárezsizlik daǵaza etilgen kún (1825).
Siyasiy partiyaları, kásiplik awqamları
redaktorlaw"Kolorado" partiyası, XIX ásirde dúzilgen; Milliy partiya ("Blanko"), XIX ásirde dúzilgen; Puqaralıq awqamı, 1917-jıl tiykar salınǵan; Urugvay socialistlik partiyası, 1910-jıl dúzilgen; Xristian-demokratiyalıq partiya, 1962-jıl dúzilgen. Miynetkeshlerdiń kásiplik awqamlar aralıq plenumı, 1966-jıl tiykar salınǵan.
Xojalıǵı
redaktorlawUrugvay — industrial-agrar mámleket. Jalpı ishki ónimde sanaat úlesi 26%, awıl xojalıǵı hám balıqshılıq úlesi 8%, xizmet kórsetiw tarawı úlesi 66%. Sanaatında az muǵdarda grafit, granit, mramor, qurılıs materialları qazıp alınadı. Islep shıǵarıw sanaatınıń jetekshi tarmaqları — azıq-awqat (gósh, vino, konserva), toqımashılıq (tiykarınan, jún gezleme) sanaatı. Metallurgiya, avtomobilsazlıq, neftti qayta islew, ximiya, metallsazlıq, elektrotexnika, cement, rezina, ayaq kiyim sanaatı kárxanaları bar. Aǵash tayarlanadı. Jılına ortasha 7,8 mlrd. kVt-saat elektr energiya payda etiledi. Awıl xojalıǵınıń tiykarǵı tarmaǵı góshli qaramal hám jún alınatuǵın qoyshılıq. Awıl xojalıǵına jaramlı jerlerdiń kóp bólimi otlaq hám jaylawlardan ibarat. Dıyqanshılıqta biyday, salı, mákke, tarı, mákke palız eginleri, texnika eginlerinen piste, qumshekerqamıs, ayǵabaǵar, citrus miyweler, júzim jetistiriledi. Balıq awlanadı.
Transportı
redaktorlawJúklerdiń 3/4 bólimi avtomobil transportında tasıladı. Avtomobil jolları uzınlıǵı 51 mıń km, temirjol uzınlıǵı 2,1 mıń km. Teńiz sawda flotınıń kólemi 172,5 mıń tonna dedveyt. Tiykarǵı teńiz portı — Montevideo. Urugvay shetke shárwa malları, gósh hám gósh ónimleri, balıq, jún, teri hám kánshilik shiyki ónimi, palız eginleri, toqımashılıq buyımların shıǵaradı, shetten mineral shiyki ónim (atap aytqanda, neft), ximiyalıq buyımlar, qara metall, mashina hám úskene, transport quralların aladı. Braziliya, Argentina, AQSh, XXR, Yaponiya, Evropa Awqamı mámleketleri menen sawda etedi. Pul birligi — Urugvay pesosı.
Medicina xızmeti
redaktorlawXalıqqa, tiykarınan, arnawlı medicinalıq mákemeler xızmet kórsetedi. Medicina xizmetkerleri Montevideodaǵı universitettiń medicina fakulteti hám 2 medicina bilim jurtında tayarlanadı.
Bilimlendiriwi, ilimiy hám mádeniy bilimlendiriw mákemeleri
redaktorlawBarlıq tiptegi oqıw orınlarında tálim biypul. Baslanǵısh mektep — 6 jıllıq, orta mektep te 6 jıl (3+3). Baslanǵısh hám kishi orta mekteplerde oqıw — májbúriy. Mámleketlik mektepleri menen bir qatarda menshikli ulıwma tálim oqıw orınları da bar. Orta mekteptiń 1 basqıshı negizinde 3 jıllıq óner-texnika hám pedagogika bilim orınları isleydi. Urugvayda diniy seminariya kuts.
Joqarı tálim, tiykarınan, Montevideodaǵı Urugvay universitetinde (1849-jılda dúzilgen) alınadı. Onıń aldında konservatoriya, kitapxanashılıq mektep, social járdem mektebi texnologiya hám ximiya institutı, elegant kórkem óner mektebi bar. Montevideodaǵı Miynet universiteti joqarı tiptegi arnawlı oqıw jurtı esaplanadı. Kórkem óner hám ónermentshilik kolledji hám basqa oqıw orınları bar. Ilimiy hám texnika izertlewleri milliy keńesi mámlekettegi ilimiy izertlew iskerligin bekkemlep baradı. Geografiya hám tariyx institutı (1843), Ximiya farmacevtika awqamı (1888), Meteorologiya bas basqarması (1912), Awıl xojalıǵı izertlewleri orayı (1914), astronomiya observatoriyası (1928), biologiya institutı (1923), ximiya sanaatı institutı (1935), Atom energiyası milliy komissiyası (1955), onkologiya institutı (1960 ), Milliy injenerlik akademiyası (1963) bar. Iri kitapxanaları: Montevideodaǵı Milliy kitapxana (1816), Kongress milliy kitapxanası (1929), Oraylıq pedagogika kitapxanası (1888). Áhmiyetli muzeyleri: Montevideodaǵı Milliy elegant kórkem óner muzeyi (1811), Milliy tariyx muzeyi (1900), Tábiyat tariyxı milliy muzeyi (1837), Pedagogika muzeyi (1888), Takuarembodaǵı indeycler muzeyi, Zoologiya muzeyi.
Baspasózi, radioesittiriwi hám telekórsetiwi
redaktorlawTiykarǵı gazeta hám jurnalları: "Diario ofisyel" ("Rásmiy kúndelik gazeta", 1905-jıldan), "Manyana" ("Tań", kúndelik gazeta, 1917-jıldan), "Ora popular" (kúndelik gazeta, 1989-jıldan), "Aki" ("Usı jerde", siyasiy háptenama, 1983-jıldan), "Buskeda" ("Izleniw", social-siyasiy háptenama, 1972-jıldan), "Demokrasia" ("Demokratiya", háptenama, 1981-jıldan), "Kronikas ekonomikas" ("Ekonomikalıq jańalıqlar", háptenama, 1981-jıldan), "Estudios" ("Izertlewler", aylıq jurnal, 1956-jıldan). Milliy xabar agentligi joq. Milliy baylanıs basqarması — ANTEL mámleket mákemesi 1974-jıl dúzilgen bolıp, mámlekettegi radioesittiriw hám telekórsetiwlerdi qadaǵalaydı. Telekórsetiwler 1956-jıldan jumıs isleydi.
Ádebiyatı
redaktorlawÁdebiyatı ispan tilinde. Dáslepki qoljazba estelikleri koloniya dáwirinde jaratılǵan. Peres Kastelyanonıń "Memorial" shıǵarması (1779-jıl jazılǵan, XX ásir baslarında basıp shıǵarılǵan) xat formasındaǵı tariyxıy ólshem hám uyqassız qara sóz benen jazılǵan kórkem shıǵarma úlgisi bolıp tabıladı. X. Prego de Oliver, K. Vilyademoros poeziyası hám X. P. Martinestiń "Pák sadıqlıq" pyesası (1808) kórkem ádebiyatqa tiykar saldı. Ǵárezsizlik ushın gúres dáwirinde gaucholar (sahra xalqı) dıń xalıq awızsha dóretiwshiligi negizinde gaucho ádebiyatı payda boldı. Onıń ataqlı wákili B. Idalgo (1788-1822) qosıqları ispan kolonizatorların anıqlaydı jáne social ádalatsızlıqtı náletleydi. Evropa klassicizmi dástúrlerine tayanıwshı "akademiyalıq ádebiyat" tıń poeziyalıq úlgileri "Shıǵıs Parnas" antologiyasına jámlengen. Sol ádebiyattıń ataqlı wákili F. Akunya de Figeroa Urugvay milliy gimniniń avtorı bolıp tabıladı. XIX ásirdiń 30-40-jıllarınan Urugvay ádebiyatında romantizm aǵımı húkimran boldı. Zamanagóy Urugvay prozasınıń tiykarshısı E. Asevedo Dias (1851-1924) "Ismael", "Dańq shaqırıǵı" tariyxıy romanlarında gaucholardıń xor bolǵan ómirin súwretledi. XIX ásir aqırı — XX ásir baslarında shayırlardan X. Alonsoi Trelyesa, F. Silva Valdes, Delmira Agustini, Xuana de Ibarburu, jazıwshılardan X. E. Rodo, dramaturglardan F. Sanches, qıssashılardan O. Kiroga dóretiwshilik etti. 30-jıllar aqırı hám, ásirese, Ekinshi jáhán urısınan keyin ádebiyatta social illetlerdi ashıp beriwshi dóretpeler kóplep jaratıldı. E. Amorim, A. D. Gravina, M. Benedettidiń sol ruwxtaǵı romanları basıp shıǵarıldı. 70-80-jıllarda filosofiyalıq poeziya rawajlanıp, adamgershilik hám milliylik ideyaların jırladı. Ásirese, X. Kunya, A. Berenger, M. Bianchi, X. Medina Vidal hám basqa shayırlardıń dóretpeleri aldıńǵı social tasqınlılıǵı menen ajıralıp turadı.
Arxitektura hám súwretlew kórkem óneri
redaktorlawUrugvayda charrua indeycleri kórkem ónerinen adam, haywan hám qus kórinisi súwretlengen tas hám ılaydan islengen ıdıs buyımlar bizge shekem jetip kelgen. Koloniya dáwirindegi arxitektorlıq túrli qorǵanlar, shirkewler, barokko hám klassicizm usılında júzege kelgen qala imaratlarınan ibarat (Montevideodaǵı Municipal elegant kórkem óner muzeyi, 1804-08, arxitektorı T. Toribo). XIX ásir ortalarınan qalalar evropasha eklektizm ruwxında, XX ásir baslarınan modern usılında qurıla basladı. XX ásir ortalarında Montevideo qayta qurıldı, kóplegen júdá bálent imaratlar (qala ratushası, bankler, mıymanxanalar), kurortlar hám sawda kompleksleri boy kóterdi. XX ásirdiń 2 yarımında jámáát turar jayları hám sawda jámáát orayları (bazar, dúkan, klub, restoran, pochta, poliklinika, mektep, balalar baqshası, kitapxana) bolǵan qalashalar qurıwǵa kirisildi. Urugvaydıń ataqlı arxitektorı X. Vilamaxo imaratlardıń qorshaǵan ortalıqtaǵı tábiyiy tábiyat kórinisi menen uyqas bolıwına hám olardı qurıwda jergilikli materiallardan paydalanıwǵa ayrıqsha itibar berdi. Ol BMSh nıń Nyu-Yorktaǵı bas imaratı qurılısında másláhátshi sıpatında qatnastı. Urugvay súwretlew kórkem ónerinde XIX ásirdiń 2-yarımında, tiykarınan, shet elli súwretshiler dóretiwshilik etti. Urugvay milliy reńli-súwret mektebiniń qáliplesiwinde X. M. Montevideo qalasındaǵı Blanestiń dóretiwshiligi áhmiyetli orın iyeleydi. Onıń maylı qálemge tiyisli kóplegen tariyxıy kompoziciyalar, urıs tábiyat kórinisleri, portretler, gaucho kelbetleri mámleket tariyxı hám xalıq ómiriniń pútin kórinisin sáwlelendiredi. Milliy músinshilik kórkem óneri rawajlandı (J. Livi, D. Mora hám basqalar). XX ásirdiń 1-yarımında D. Ekket, keyin K. M. Errera hám K. A. Kastelyanos sıyaqlı súwretshiler jetilisip shıqtı. Formanıń názik táreplerin oylaytuǵın músinshi B. Michelena miynet hám mádeniyat turmısınıń kelbetlerin sáwlelendiretuǵın dóretpeler jarattı. 1927-jıl "Teseo" toparına birlesken kóplegen súwretshiler aldıńǵı social ideyalardı modernizm dástúrleri menen baylanıstırıp súwretledi. R. Peres Barrades, X. Kuneo Perinetti, P. Figari hám basqa súwretshiler bir-birinen gózzal kórkem óner dóretpelerin jarattı, X. Ltorres Garsia bolsa abstrakt kórkem ónerdiń aktiv násiyatshısı boldı. XX ásir ortalarınan "Gravyura klubı" (L. Gonsales hám basqalar) kórkem ónerde xalıq turmısı hám uwayımların keń sáwlelendiriw jolınan bardı. X. T. Garsia, I. Dyukas, K. Federiko Saes, P. Figari, R. Barrades, X. Koneo, V. Barkala, M. Espinola, XX ásirdiń 2-yarımındaǵı ataqlı súwretshiler bolıp tabıladı. 1970-80-jıllarda K. Lara, X. Gamarra sıyaqlı súwretshiler postmodernizm ideyaların jergilikli dástúrler menen kóteriwge háreket etti. Zamanagóy súwretshiler arasında A. Ernandes, K. Paes Vilaro, G. Lasarini, L. Massey, E. Dias Yepes, N. Berdiyalar bar. 1957-jıl Elegant kórkem óner milliy mektepke tiykar salındı.
Muzıka
redaktorlawIndeyc muzıkasınıń tiykarǵı formaları miynet, urıs hám dástúr qosıqları hám de ayaq oyınlarınan ibarat bolǵan. Saz ásbapları: aǵash baraban, haywan shaxı hám súyeginen jasalǵan puw, qamıs nay (pinkilo), teńiz shıǵanaǵı, shaqıldaq (maraka), ksilofon (marimba) hám basqalar Ispan folklorı úlgileri kóshpeli qosıqshılar — payadoralar dóretiwshiligi arqalı XVI ásirden tarqalǵan. Milliy (kreol) qosıq janrları — triste, vidala, estilo, milonga; oyın túrleri — gato, syelito, perikon, kuando, ranchera. XVIII ásirden Evropa professional muzıka túrleri, atap aytqanda, diniy muzıka formalarınan — xoral, organ atqarıwshılıǵı hám basqalar, dúnyalıq muzıka janrlarınan muzıkalı teatr (tonadilya, melodrama) hám oyın muzıka (menuet, gavot, vals hám basqalar) úlgileri kirip keldi. XIX ásirdiń 20-50-jıllarında 6 filarmoniya jámiyeti, 1910-jıl Montevideoda konservatoriya, kamer muzıkası awqamı dúzildi. XX ásir basınan milliy kompozitorlıq mektebi dúzildi. Zamanagóy muzıka ǵayratkerleri: kompozitorlar E. Tosar, L. Birioti, R. Shtorm, K. Estrada, S. Serveti; dirijyor X. Protasi; pianinoshılar U. Baltso, N. Marino; gitarashı X. Oyanguren; qosıqshı V. Kastro. Muzıka tálimi tarawında qala muzıka mektepleri sisteması bar. Montevideodaǵı Respublika universiteti aldında Milliy konservatoriya ashılǵan.
Teatr
redaktorlawDáslepki teatr tamashaları Montevideoda XVI ásir aqırlarında kórsetildi. 1793-jıl bul jerde ashılǵan Komediya úyinde waqtı-waqtı menen B. Idalgo, E. Faxardo, F. X.de Acha sıyaqlı dramaturglardıń pyesaları saxnalastırıldı. 1856-jıl "Solis" teatrı qurıldı. Milliy teatrdıń gúlleniwinde dramaturglar F. Sanches hám E. Errera dóretiwshiliginiń áhmiyeti úlken boldı. XX ásirdiń 30-40-jıllarında "ǵárezsiz teatrlar" háreketi baslandı. "Komediya nasonal", "El, xalıq Galpon", "Teatro uno", "Teatro universitario" sıyaqlılar kommerciya teatrlarınan parıqlı túrde milliy hám jáhán dramaturgiyasınıń eń jaqsı úlgilerin saxnaǵa alıp shıqtı. Tanıqlı teatr ǵayratkerleri — S. Korriyeri, X. Savala Munis, A. del Chopo, X. Artıs, F. Volf, A. Lorreta. 1949-jıldan Drama kórkem óneri mektebi isleydi.
Kino
redaktorlaw1898-jıl dáslepki qısqa metrajlı "Arrayo Seko velodromındaǵı velojarıs" filmi súwretke alındı. "Mushlar hám saqawatlılıq" (1919, rejissyorı X. Barxes) — birinshi tolıq metrajlı film boldı. 1936-jıldan, tiykarınan, satiralıq mazmundaǵı dawıslı filmler shıǵarıla basladı. 1950-jıl kinematografiya institutı dúzildi. 60-70-jıllarda "Urugvay sıyaqlı mámleketti tawıp bolıpsız" (1960, rejissyor U. Olive), "Pragada" (1964), "Karlos" (1966), "Maǵan studentler jaǵadı" (1968, hámmesiniń rejissyorı M. Andler), "Saylawlar" (1967, rejissyorı U. Olive hám M. Andler) sıyaqlı siyasiy baǵdardaǵı filmler, túrli rejissyorlardıń novellalarınan ibarat "Oh, Urugvay" (1971) tolıq metrajlı filmi jaratıldı. Urugvay Shıǵıs Respublikası Qubla Amerika kontinentiniń qubla-shıǵıs tárepinde de jaylasqan. Atlantika okeanı jaǵasında. Arqa tárepinen Braziliya menen, batıs tárepinde Argentina, shıǵıs tárepinde Atlantika okeanı Qırǵaqlıq shegarasın esaplaǵanda — 1564 km, suw menen shegarası — 660 km.
Kommentariyler
redaktorlawSiltemeler
redaktorlaw |
Wikiqoymada Urugvay haqqında kategoriya bar |
- ↑ „Ley N° 17378“,Law of 2001 (es). Arxivlendi 20-05-2022 Wayback Machine saytında.
- ↑ Meyers, Stephen; Lockwood, Elizabeth (2014-12-06). "The Tale of Two Civil Societies: Comparing disability rights movements in Nicaragua and Uruguay" (in en). Disability Studies Quarterly 34 (4). doi:10.18061/dsq.v34i4.3845. ISSN 2159-8371. https://dsq-sds.org/article/view/3845. Retrieved 30 May 2022.
- ↑ „Encuesta Continua de Hogares (ECH) – Instituto Nacional de Estadística“. 8-dekabr 2022-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 15-avgust 2022-jıl.
- ↑ „Uruguay“. The World Factbook. Central Intelligence Agency. Qaraldı: 22-iyun 2023-jıl. (Archived 2011 edition)
- ↑ „Población en Uruguay aumentó 1%: se contabiliza en 3.444.263 habitantes“ (es). Uruguay Presidencia. 28-noyabr 2023-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 27-noyabr 2023-jıl.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 „World Economic Outlook Database, October 2023 Edition. (Uruguay)“. IMF.org. International Monetary Fund (10-oktyabr 2023-jıl). 23-oktyabr 2023-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 14-oktyabr 2023-jıl.
- ↑ „GINI index“. World Bank. 10-noyabr 2016-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 12-avgust 2021-jıl.
- ↑ „Human Development Report 2021/2022“ (en). United Nations Development Programme (8-sentyabr 2022-jıl). 12-avgust 2022-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 22-oktyabr 2023-jıl.