Suwdıń tábiyatta aylanba háreketi

Jer júzindegi suwdıń aylanıwı tábiyiy process bolıp, olar atmosfera, litosfera hám dúnya okean ortasında turaqlı suw almasınıwı esaplanadı. Bul almasıw processinde suw massası ulıwma jaǵdaydı ózgertiredi: suyıq yamasa qattı, puw.

Suwdıń tábiyatta aylanıw basqıshları

Okean maydanınan puwlanıw

Puw suwıwı hám kondensatsiyası

Bult qáliplesiwi

Bultlardı qurǵaqlıq ortalıǵına túsiwi jawın dáryalar hám jer astı suwın toltırıw

Okean rezervine qaytıp túsiwi

Suw kóshiwi

Jawın kórinisinde suw Jer betine túsedi. Suwdıń bólegi tómenge aǵıp, kól, teńiz yamasa dáryalarǵa túsedi. Basqası - Jerge sińip, ósimliklerdi suwǵarıwda xızmet etedi yamasa topıraqtan ótip okeanǵa qosılatuǵın sizot suwǵa aylanadı. Bul menen suwdıń tábiyatta aylanıwı jańadan baslanadı.

Suwdıń tábiyatta aylanıwınıń geografiyalıq roli

Tábiyattaǵı suw aylanıwı gidrologiyalıq aylanıw dep da ataladı. Juwmaq etip aytqanda, tábiyattaǵı suw aylanıwın (gidrologiyalıq sikl) tómendegishe tariyplew múmkin - suyıq jaǵdayda bolǵan suw puwlanadı, atmosferaǵa kóteriledi hám onda kondensatsiyalanadı, bultlar payda etedi hám keyin taǵı suyıqlıq jaǵdayında jerge qaytadı. Suw atmosferada 8-9 kún qaladı. Suw aylanıwında, basqa zatlar qatarında, muzlıqlar aktiv qatnasta boladı, olar qattı jaǵdayda (muz) úlken kólemdegi suwdı birlestiradi.

Derekler:

1. Iskenderov.A.B., Uzakbaev.K.K. Ulıwma jer bilimi. Oqıw metodikalıq qollanba. Tashkent.: Fan va texnologiya, 2019.

2. Vaxobov X., Abdunazarov O’., Yusupov R. Umumiy yer bilimi. T.: 2005.