Fenomenalizm

Fenomenalizm — filosofiyalıq táliymat; tikkeley biliw obiekti sezimlerdiń ózinen ǵana ibarat degen kózqarasqa tayanadı. Bul táliymat wákillerin filosofiya tariyxında bir zatqa hám ortasha F. tárepdarlarına ajıratıp úyrenedi. Bir zatqa fenomenalizm konsepciyası dúnya "ideyalar" kompleksi, "sezimler kompleksi dep esaplaytuǵın (Tuyıqlı, empiriokriticizm) subiektiv idealizm aǵımına yamasa dúnyanı biliw múmkinligin biykar etiwshi agnosticizm júrgizedi. Bunday konsepciya tárepdarları pikirine qaraǵanda, "sezimler artında neler jasırınlıǵın biliwimiz múmkin emes" (Yum). Ortasha fenomenalizm wákilleri arasında sezimlerde sáwlelenetuǵın obiektlerdiń real bar ekenligin tán alıwshı hám bunday obiektlerdi (Lokk sıyaqlı) materiallıq obiektler dep esaplaytuǵın materialistlerdi de, bul obiektlerdi bilip alıw múmkin bolmaytuǵın "zat ózinde" boladı dep esaplaytuǵın kant agnosticizm tárepdarların da (Kant, Mill, Spenser) ushıratıw múmkin. Fenomenalizm XIX-XX ásirlerde ótken barlıq pozitiv táliymatlarǵa da say bolıp tabıladı. Fenomenalizm neopozitivizm aǵımında lingvistikalıq hám ulıwma semiotikalıq formada kórinetuǵın boladı, sebebi bul aǵımnıń tiykarǵı dawası tájiriybeni "obiektli" yamasa "fenomenalistik" tilde jetkizip beriwden ibarat esaplanadı. Fenomenalizm inglis Amerika neorealizmına da say bolıp tabıladı.

Derekler

ÓzME, Birinshi tom, Tashkent, 2000-jıl