Qaraqalpaqsha Wikipedia

Arnold Shvarcenegger


Arnold Alois Shvarcenegger (1947-jılı 30-iyulda tuwılǵan) – avstriyalı hám amerikalı aktyor, biznesmen, burınǵı siyasatshı hám burınǵı professional bodibilder, joqarı dárejeli ekshn filmlerindegi rolleri menen belgili. Ol 2003-jıldan 2011-jılǵa shekem Kaliforniyanıń 38-gubernatorı bolıp xızmet etti.[1]

Arnold Shvarcenegger
Tuwılǵan sánesi30-iyul 1947-jılı(1947-07-30) (77 jasta)
Kásibiaktyor, biznesmen, burınǵı siyasatshı
ÁkesiGustav Shvarcenegger
AnasıAureliya Yadrni
Qol úlgisi

Shvarcenegger 15 jasında awır atletika menen shuǵıllanıwdı basladı hám 20 jasında «Mister álem» ataǵın, sonnan keyin jeti márte «Mister Olimpiya» titulın jeńip aldı. Ol «Mister Olimpiya»da eń kóp jeńiske eriskenler arasında Fil Xit penen birge ekinshi orında turadı, al Ronni Koulman hám Li Xeyni hár biri segiz jeńis penen birinshi orında.[2][3] Bodibildingshi waqtında «Avstriya Emeni» degen laqap penen belgili bolǵan ol, barlıq waqıtlardıń eń ullı bodibilderleriniń biri dep esaplanadı. Ol bodibilding haqqında kitaplar hám maqalalar jazǵan, sonıń ishinde «Arnold: Bodibilderdiń tárbiyası» (1977) atlı avtobiografiyalıq kitabı hám «Zamanagóy bodibildingtiń jańa enciklopediyası» (1998) bar.[4][5] «Mister Olimpiya»dan keyingi eń abıraylı ekinshi bodibilding ilaji «Arnold Sport Festivalı» onıń atı menen atalǵan.[6] Ol «Temirdi tartıw» (1977) atlı bodibilding haqqındaǵı hújjetli filmde kórine basladı, bul onıń kinodaǵı karerasına jol ashtı.[7]

Bodibildingten ketkennen keyin, Shvarcenegger Gollivud ekshn juldızı sıpatında pútkil dúnyaǵa tanıldı, onıń jetiskenligi «Konan-varvar» (1982) atlı qılısh hám sıyqırshılıq eposı menen baslandı,[8] bul film kassalıq tabısqa erisip, 1984-jılı onıń dawamı shıqtı.[9] ] «Terminator» (1984) ilimiy-fantastikalıq filminde bas qaharmandı oynaǵannan keyin, ol «Terminator 2: Qıyamet kúni» (1991) hám basqa úshewinde rol oynadı. Onıń basqa tabıslı ekshn filmleri qatarına «Kommando» (1985), «Qashıp atırǵan adam» (1987), «Jırtqısh» (1987), «Tolıq eslew» (1990) hám «Haqıyqıy ótirikler» (1994) kiredi, sonday-aq «Egizler» (1988), «Baǵsha tárbiyashısı policiyashı» (1990) hám «Barlıq jolda qońıraw etiw» (1996) sıyaqlı komediyalıq filmleri de bar.[10] Karerasınıń shıńında Shvarcenegger Silvestr Stallone menen básekilesligi menen belgili edi.[11] Ol «Oak Productions» kino islep shıǵarıw kompaniyasınıń tiykarın salıwshısı.[12]

Respublikalıq partiyanıń dizimge alınǵan aǵzası sıpatında, Shvarcenegger Djordj G.U. Bush administraciyasınıń kópshilik waqtında prezidenttiń dene tárbiyası hám sport boyınsha keńesine basshılıq etti. 2003-jılı ol sol waqıttaǵı gubernator Grey Devisti ornınan bosatıw boyınsha arnawlı shaqırıw saylawında Kaliforniya gubernatorı bolıp saylandı. Ol dawıslardıń 48.6 procentin alıp, ekinshi orındaǵı Demokratiyalıq partiyadan Kruz Bustamanteden 17 upay aldında boldı. Ol 17-noyabrde Devistiń múddetiniń qalǵan bólegin ótew ushın ant berdi hám 2006-jılǵı gubernatorlıq saylawda dawıs úlesin 55.9 procentke shekem arttırıp, tolıq múddetke qayta saylandı.[13] 2011-jılı onıń gubernator sıpatındaǵı múddeti tamamlandı hám ol aktyorlıqqa qayttı. 2025-jılǵa kelip, Shvarcenegger hám Stiv Poyzner Kaliforniyada shtatlıq dárejedegi lawazımdı jeńip alǵan yamasa iyelegen aqırǵı respublikashılar bolıp tabıladı, olar ekewi de 2006-jılǵı tiyisli saylawlarında jeńiske erisken.

Erte jaslıq dáwiri hám bilimi

 
Shvarceneggerdiń tuwılǵan mákanı

Arnold Alois Shvarcenegger 1947-jılı 30-iyulda Talda tuwılǵan,[14]ol Gustav Shvarcenegger hám onıń hayalı Aureliyanıń (tuwılǵandaǵı familiyası Yadrni; 1922–1998) ekinshi ulı edi. Gustav jergilikli policiya baslıǵı bolǵan hám 1938-jılǵı Anshlyustan keyin partiyaǵa, al 1939-jılı Shturmabtaylungqa (SA) qosılǵan. Ekinshi jer júzlik urısta Gustav Polsha, Franciya hám Sovet Awqamına bastırıp kiriwde, sonıń ishinde Leningrad qorshawında áskeriy policiya xızmetkeri sıpatında xızmet etken hám Gauptfeldfebel dárejesine shekem kóterilgen.[15][16] Ol Stalingrad urısında jaralanǵan,[17] hám 1943-jılı bezgek keselliginen keyin xızmetten bosatılǵan. Xolokost izertlewshisi Maykl Berenbaumnıń aytıwınsha, Gustav Shvarcenegger «zulımlıqlar ámelge asırılǵan urıs teatrlarında» xızmet etken. Biraq hújjetlerden onıń bul islerde qatnası bar-joqlıǵın biliwdiń imkaniyatı joq». Gustavtıń ótmishi Shvarcenegger saylanǵan 2003-jılǵı Kaliforniya gubernatorlıǵına qaytarıp alıw saylawı waqtında baspasózde keńnen sóz etildi.[18]

Gustav Aureliyaǵa 1945-jılı 20-oktyabrde úylengen; ol 38 jasta, Aureliya bolsa 23 jasta edi. Shvarceneggerdiń aytıwınsha, onıń ata-anası júdá qatal bolǵan: «Ol waqıtları Avstriyada dúnya ulıwma basqasha edi... eger biz bir jaman is qılsaq yamasa ata-anamızǵa boysınbasaq, shıbıqtı ayamaytuǵın edi».[19] Ol katolik shańaraǵında ósken.[20] Gustav úlken ulı Meynxardtı Arnoldtan artıq kóretuǵın edi.[21] Onıń bul jaqtırıwı «kúshli hám anıq» bolıp, bul Arnoldtıń onıń biologiyalıq balası emesligi haqqındaǵı tiykarsız gúmannan kelip shıqqan.[22] Shvarceneggerdiń aytıwınsha, onıń eń dáslepki balalıq esteligi – qattı gúldirmama hám shaqmaqlı boran waqtında ata-anasınıń tósegine shıǵıp, anası menen ákesiniń ortasında erkelewi bolǵan.[23] Degen menen, ol ákesiniń «seniń mashqalalarıńdı tıńlawǵa yamasa túsiniwge sabırı joq» ekenin aytqan. Onıń anası menen qatnası jaqsı bolǵan hám ol anasınıń ólimine shekem onıń menen baylanısta bolıp turǵan.[24]

2004-jılı «Fortune» jurnalına bergen intervyuda Shvarcenegger ákesiniń qolınan «endi balalar zorlıq-zombılıǵı» dep atalatuǵın waqıyanı basınan keshirgenin aytıp berdi:

«Meniń shashımdı tartatuǵın edi. Meni belbewler menen urdı. Qońsı balanı da solay etetuǵın edi. Bul tek sonday edi. Men boysınbaǵan edim hám meniń erkimdi sındırıw múmkin emes edi. Sonlıqtan, men búldiriwshi boldım. Tayaq jegenimde hám birew: 'Sen bunı isley almaysań', - degeninde, men: 'Bul uzaqqa sozılmaydı, óytkeni men bul jerden ketemen. Men bay bolǵım keledi. Men bir áhmiyetli adam bolǵım keledi.'»

Mektepte Shvarcenegger oqıwı boyınsha ortasha bolǵan, biraq óziniń «quwanıshlı, kewilli hám yoshlı» minezi menen ózgeshelengen. Ol oqıwda qıynalǵan hám keyinirek oǵan disleksiya diagnozı qoyılǵan.[25][26] Olardıń úyinde aqsha máselesi bar edi; Shvarcenegger jaslıǵınıń eń qızıqlı waqıyalarınıń biri shańaraǵınıń muzlatqısh satıp alǵanı ekenin esleydi. Onıń ákesi Gustav sportshı bolǵan hám ullarınıń Bavariya kyorlingi boyınsha chempion bolıwın qálegen.[27] Ákesiniń tásirinde Shvarcenegger balalıǵında birneshe sport túrleri menen shuǵıllanǵan.

Shvarcenegger awır atletika menen 1960-jılı futbol treneri onıń komandasın jergilikli sportzalǵa alıp barǵanda shuǵıllanıwdı baslaǵan. 14 jasında ol karera sıpatında futboldıń ornına bodibildingti tańlaǵan.[28] Keyinirek ol bılay degen: «Men negizinen 15 jasımda awır atletika menen shuǵıllanıwdı basladım, biraq men birneshe jıl dawamında futbol sıyaqlı sport túrlerine qatnasıp kelgen edim, sonlıqtan men arıq bolsam da, jaqsı rawajlanǵanman dep oylayman, hesh bolmaǵanda sportzalǵa barıp, Olimpiadalıq awır atletika menen shuǵıllanıwdı baslaw ushın jetkilikli dárejede edim». Degen menen, onıń rásmiy veb-saytındaǵı biografiyasında «14 jasında ol Den Farmer menen intensiv trenirovka baǵdarlamasın basladı, 15 jasında psixologiyanı úyrendi (aqıldıń dene ústinen bolǵan kúshi haqqında kóbirek biliw ushın) hám 17 jasında rásmiy túrde jarıs karerasın basladı» dep jazılǵan.[29] 2001-jılǵı shıǵıp sóylewinde ol bılay degen: «Meniń jeke jobam 14 jasımda qáliplesti. Ákem meni ózi sıyaqlı policiya xızmetkeri bolıwımdı qálegen. Anam bolsa meniń kásip-óner mektebine barıwımdı qálegen».[30]

 
Shvarcenegger 1971-jılı

Shvarcenegger Gractaǵı bir sportzalǵa bara basladı, ol jerde Reg Park, Stiv Rivz hám Djonni Vaysmyuller sıyaqlı bodibilding kumirleriniń filmlerin kóriw ushın jergilikli kinoteatrlarǵa da tez-tez barıp turdı. 2000-jılı Rivz qaytıs bolǵanda, Shvarcenegger onı miyirim menen esledi: «Jas óspirim waqtımda men Stiv Rivz benen birge óstim. Onıń ájayıp jetiskenlikleri, átirapımdaǵılar meniń ármanlarımdı hámme waqıtta da túsine bermegende, ne nárse múmkin ekenin seziwime imkaniyat berdi. Stiv Rivz meniń jetiskenlikke erisken hár bir nársemniń bir bólegi boldı». 1961-jılı Shvarcenegger burınǵı «Mister Avstriya» Kurt Marnul menen ushırastı, ol onı Gractaǵı sportzalda shınıǵıwǵa mirát etti. Ol jas waqtında sonshelli berilgen bolǵanlıqtan, hátteki dem alıs kúnleri jabıq bolsa da, shınıǵıw ushın jergilikli sportzalǵa jasırın kirip alatuǵın edi. «Bir shınıǵıwdı ótkersem, awırıp qalatuǵın edim... Eger onı qılmasam, kelesi kúni azanda aynaǵa qaray almaytuǵınımdı biletuǵın edim». Bala waqtındaǵı birinshi kino tájiriybesi haqqında soralǵanda, ol bılay dep juwap berdi: «Men júdá jas edim, biraq ákemniń meni Avstriya kinoteatrlarına alıp barıp, ayırım jańalıqlar xronikaların kórsetkeni esimde. Men anıq esimde qalǵan birinshi haqıyqıy film – bul Djon Ueynniń filmi edi». Gracta oǵan evrey keńesiniń hám keyinirek Federallıq Keńestiń prezidenti bolǵan Alfred Gerstl ustazlıq etti hám onıń ulı Karl menen doslastı.[31][32]

Shvarceneggerdiń ájaǵası Meynxard 1971-jılı 20-mayda avtomobil apatında qaytıs boldı. Ol más halda mashina aydap baratırıp, sol jerde qaytıs bolǵan. Shvarcenegger onıń jerlewine qatnaspadı. Meynxard Erika Knapp penen nekelesken edi hám olardıń Patrik atlı úsh jasar ulı bar edi. Shvarcenegger Patriktiń oqıwı ushın pul tóledi hám onıń AQSHqa kóship ketiwine járdemlesti. Shvarceneggerdiń ákesi Gustav 1972-jılı 13-dekabrde insulttan qaytıs boldı. «Temirdi tartıw» filminde Shvarcenegger ákesiniń jerlewine bodibilding jarısına tayarlanıp atırǵanlıǵı sebepli qatnaspaǵanın aytqan. Keyinirek, ol hám filmniń prodyuseri bul waqıyanıń basqa bir bodibilderden alınǵanın, ayırım adamlardıń óz sportı ushın qanday shamadan tıs shıǵıwlarǵa baratuǵının kórsetiw hám film ushın daw tuwdırıw maqsetinde Shvarceneggerdiń obrazın suwıǵıraq etip kórsetiw ushın islengenin ayttı.[33] Degen menen, onıń birinshi tartımlı súygeni Barbara Beyker, onıń ákesiniń ólimi haqqında oǵan heshqanday sezimsiz xabar bergenin hám ol heshqashan ájaǵası haqqında sóylemegenin esledi.[34] Waqıt ótiwi menen ol ákesiniń jerlewinde nege bolmaǵanlıǵı haqqında keminde úsh túrli sebep keltirgen.

Shvarcenegger 1965-jılı Avstriya áskerlerinde xızmet etti, bul sol waqıtta barlıq 18 jasar avstriyalı er adamlar ushın talap etiletuǵın bir jıllıq xızmetti orınlaw ushın edi. Áskerlik xızmeti waqtında ol «Kishi Evropa Misteri» jarısında jeńimpaz boldı. Ol jarısqa qatnasıw ushın baslanǵısh tayarlıq waqtında ruqsatsız ketip qaldı (AWOL) hám keyin bir hápte áskeriy túrmede otırdı: «Jarısqa qatnasıw men ushın sonshelli áhmiyetli edi, sonlıqtan men aqıbetlerin dıqqat penen oylap kórmedim». Ol Gracta, «Shtayrerxof» miymanxanasında basqa bir bodibilding jarısına qatnasıp, ekinshi orındı iyeledi. Ol «Evropanıń eń jaqsı deneli adamı» dep tanıldı, bul onı bodibilding toparlarında ataqlı etti. ««Mister álem» titulı meniń Amerikaǵa – juldız bolıp, bayıp ketiwim múmkin bolǵan imkaniyatlar eline bilet boldı». Shvarcenegger 1966-jılı óziniń birinshi samolyot saparın ámelge asırıp, Londondaǵı NABBA «Mister álem» jarısına qatnastı. Ol «Mister álem» jarısında ekinshi orındı iyeledi, onıń bulshıq etleriniń shımırlıǵı amerikalı jeńimpaz Chester Yortonday emes edi.

1966-jılǵı jarıstıń tóreshileriniń biri Charlz «Ueg» Bennett Shvarceneggerden tásirlenip, oǵan trenerlik etiwdi usındı. Shvarceneggerdiń aqshası az bolǵanlıqtan, Bennett onı Londondaǵı Forest Geyttegi eki sportzalınıń biriniń ústindegi tıǵız shańaraq úyinde qalıwǵa mirát etti. Yortonnıń ayaq bulshıq etleriniń kúshliligi joqarı bahalanǵan edi hám Shvarcenegger, Bennett islep shıqqan shınıǵıw baǵdarlaması boyınsha, óziniń usı tárepin jaqsılawǵa itibar qarattı. Londonnıń Ist-End aymaǵında jasaw Shvarceneggerge óziniń baslanǵısh inglis tilin jaqsılawǵa járdemlesti.[35][36] Bennettler shańaraǵı menen jasaw onı insan sıpatında da ózgertti: «Olar menen birge bolıw meni anaǵurlım mádeniyatlı etti. Sen sol waqıttaǵı meniń jasımda bolǵanıńda, bárqulla maqullawdı, miyirimdi, itibardı hám sonday-aq basshılıqtı izleyseń. Sol waqıtta men bunı onsha ańlamaytuǵın edim. Biraq házir, artqa qarap, Bennettler shańaraǵı usı mútájliklerdiń hámmesin qanaatlandırǵanın kóremen. Ásirese, meniń dúnyada eń jaqsı bolıw mútájligimdi. Ataqlı bolıw hám ózimdi biybaha hám ayrıqsha seziw mútájligimdi. Olar meniń sol ǵamxorlıqqa, itibarǵa hám miyirimge mútáj ekenimdi kórdi».[37]

Sonday-aq 1966-jılı Bennettiń úyinde Shvarcenegger balalıǵındaǵı kumiri Reg Park penen ushırasıw imkaniyatına iye boldı, ol onıń dostı hám ustazına aylandı.[38] Shınıǵıwlar óz nátiyjesin berdi hám 1967-jılı Shvarcenegger bul tituldı birinshi ret jeńip alıp, 20 jasında eń jas «Mister álem» ataǵın jeńip aldı. Ol bul tituldı jáne úsh márte jeńip aladı. Sońınan ol Myunxenge qaytıp keldi, ol jerde biznes mektebinde oqıdı hám Rolf Putcigerdiń sportzalında isledi, ol jerde 1966-jıldan 1968-jılǵa shekem islep hám shınıǵıp, 1968-jılı Londonda kelesi «Mister álem» titulın jeńip alıw ushın qaytıp keldi. Ol sol waqıtta Myunxendegi inglis tili treneri hám dostı Rodjer S. Fildke jiyi: «Men eń ullı aktyor bolaman!» - dep aytatuǵın edi.[39]

On jasınan baslap AQSHqa kóshiwdi árman etken hám bodibildingti óziniń imkaniyatlar jolı dep bilgen Shvarcenegger,[40] 1968-jılı oktyabrde 21 jasında, inglis tilin az bilip, AQSHqa kóship, ármanına eristi. Ol jerde Kaliforniya shtatınıń Los-Andjeles qalasındaǵı Venis rayonındaǵı «Gold's Gym» zalında Djo Uayderdiń basshılıǵında shınıqtı. 1970-jıldan 1974-jılǵa shekem Shvarceneggerdiń awır atletika boyınsha sherikleriniń biri Rik Dreyzin boldı, ol 1973-jılı «Gold's Gym»nıń tiykarǵı logotipin islep shıqqan professional palwan boldı.[41] Shvarcenegger sonday-aq professional palwan Superjuldız Billi Grem menen de jaqın dos boldı. 1970-jılı, 23 jasında, Shvarcenegger Nyu-Yorkta óziniń birinshi «Mister Olimpiya» titulın jeńip aldı hám bul tituldı jeti márte jeńip aladı.

«Siskind & Susser» immigraciyalıq huqıq firması Shvarceneggerdiń 1960-jıllardıń aqırı yamasa 1970-jıllardıń basında viza shártlerin buzǵanlıǵı sebepli belgili bir waqıt nızamsız immigrant bolǵan bolıwı múmkin ekenin málimledi.[42] «LA Weekly» 2002-jılı Shvarceneggerdiń «AQSHtıń eń ataqlı immigrantı» ekenin, ol «tereń avstriya akcentin jeńip, bodibildingtiń itimaldan uzaq bolǵan ótmishinen ótip, 1990-jılları dúnyadaǵı eń úlken kino juldızına» aylanǵanın jazdı.

1977-jılı Shvarceneggerdiń avtobiografiyası hám awır atletika boyınsha qollanbası «Arnold: Bodibilderdiń tárbiyası» úlken tabısqa eristi. Kaliforniyadaǵı Santa-Monika kolledjinde (sonıń ishinde inglis tili kursları) hár túrli kurslardı, sonday-aq Los-Andjelestegi Kaliforniya universitetiniń (UCLA) keńeytilgen baǵdarlamasınıń bólegi sıpatında joqarı dárejeli kurslardı tamamlaǵannan keyin, ol oqıwdı pitkeriwge «jaqın qalatuǵın» jetkilikli kredit topladı. 1979-jılı ol Viskonsin-Superior universitetine sırttan oqıwshı student sıpatında oqıwǵa kirdi, kurs jumıslarınıń kópshiligin sırttan tamamladı hám professorlar menen ushırasıw hám sońǵı imtixanlardı tapsırıw ushın Superiorǵa ushıp bardı. 1980-jılı may ayında ol rásmiy túrde oqıwdı pitkerdi hám biznes basqarıwı hám marketing boyınsha bakalavr dárejesin aldı.[43][44] Ol 1983-jılı Amerika Qurama Shtatlarınıń puqaralıǵın aldı.[45][46] Ol 2023-jılı Stokton universitetinen húrmetli ilimiy dáreje aldı.[47]

Derekler

  1. ↑ Kennedy, Robert F. Jr. (May 3, 2007). „The 2007 TIME 100“. Time. ISSN 0040-781X. April 1, 2022da túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: April 1, 2022.
  2. ↑ Heffernan, Conor «Who is the Best Bodybuilder Ever? An In-Depth Analysis». Physicalculturestudy.com (11-avgust 2016-jıl). 6-iyul 2022-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 24-may 2022-jıl.
  3. ↑ Robson, David «Who Is The Greatest Mr. Olympia Winner Of All Time? A Critical Review Of Past Mr. Olympia Champions!». Bodybuilding.com (10-aprel 2015-jıl). 30-noyabr 2020-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 24-may 2022-jıl.
  4. ↑ Gentilcore, Tony «Lift Heavy To Build Muscle Like Arnold Schwarzenegger». Powerlifting.com (2-mart 2018-jıl). 15-iyul 2018-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 30-may 2018-jıl.
  5. ↑ «Arnold Schwarzenegger | Biography, Movies, Bodybuilding, & Facts | Britannica» (en). www.britannica.com (5-dekabr 2024-jıl). Qaraldı: 13-dekabr 2024-jıl.
  6. ↑ «50 years of the Mr Olympia». Muscle Insider. 6-oktyabr 2018-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 30-yanvar 2019-jıl.
  7. ↑ «Pumping Iron Goes Mainstream» (en). Sports History Weekly (14-noyabr 2021-jıl). Qaraldı: 13-dekabr 2024-jıl.
  8. ↑ Hibberd, James «Arnold Schwarzenegger Gets Candid on Career, Failures, Aging: 'My Plan Is to Live Forever'» (en-US). The Hollywood Reporter (16-may 2023-jıl). 31-may 2023-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 31-may 2023-jıl.
  9. ↑ Katz, Ephraim. Film Encyclopedia. HarperCollins, 2006. ISBN 978-0-06-074214-0. 
  10. ↑ Ebert, Roger «Red Heat movie review & film summary (1988)». RogerEbert.com (17-iyun 1988-jıl). 11-aprel 2021-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 2-mart 2021-jıl.
  11. ↑ "Arnold Schwarzenegger says rivalry with Sylvester Stallone got 'out of control'" (in en-GB). The Independent. https://www.independent.co.uk/arts-entertainment/films/news/arnold-schwarzenegger-sylvester-stallone-feud-b2437255.html#:~:text=At%20the%20height%20of%20their,our%20DNA%20hated%20each%20other%E2%80%9D. 
  12. ↑ Keslassy, Elsa (October 14, 2019). „Alibaba's Youku Boards 'Stan Lee's Superhero Kindergarten' With Arnold Schwarzenegger“. Variety. October 19, 2020da túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: October 19, 2020.
  13. ↑ Kurtzman, Laura (January 5, 2007). "Schwarzenegger Sworn in for Second Term". The Washington Post. Associated Press. https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2007/01/05/AR2007010501386.html. 
  14. ↑ "Arnold Schwarzenegger: Biography". Schwarzenegger.com. http://schwarzenegger.com/bio. 
  15. ↑ Tracy Wilkinson; Matt Lait «Austrian Archives Reveal Nazi Military Role of Actor's Father». Los Angeles Times (14-avgust 2003-jıl). 15-noyabr 2019-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 11-yanvar 2021-jıl.
  16. ↑ "Arnie: 'I was abused as child'". The Scotsman (Edinburgh). August 4, 2004. http://news.scotsman.com/arnoldschwarzenegger/Arnie-I-was-abused-as.2551492.jp. 
  17. ↑ "Surprised by Russia: 5 things that charmed Arnold Schwarzenegger in Moscow". Russia Beyond. February 20, 2018. https://www.rbth.com/lifestyle/327632-surprised-by-russia-schwarzenegger. 
  18. ↑ "Records: Arnold's father was member of Nazi storm troops". USA Today. August 24, 2003. https://www.usatoday.com/news/politicselections/2003-08-24-arnold-father_x.htm. 
  19. ↑ "Ask Arnold". Schwarzenegger.com. 2000. http://www.schwarzenegger.com/en/news/askarnold/news_askarnold_eng_legacy_444.asp?sec=news&subsec=askarnold. 
  20. ↑ Andrews, Nigel. True Myths of Arnold Schwarzenegger. Bloomsbury, 2003. ISBN 978-1-58234-465-2. 
  21. ↑ Brooks, Xan (August 8, 2003). "The Governator". The Guardian (London). https://www.theguardian.com/film/2003/aug/08/usa.politicsandthearts. 
  22. ↑ Leigh, Wendy. Arnold: An Unauthorized Biography. Pelham, 1990. ISBN 978-0-7207-1997-0. 
  23. ↑ "Arnold Schwarzenegger Takes The Colbert Questionert (Wayback Machine saytında February 27, 2024, sánesinde arxivlengen)"; segment on The Late Show with Stephen Colbert; aired February 26, 2024
  24. ↑ «Arnold Schwarzenegger: Mr. Olympia – 1970–1975, 1980». BodyBuild.com. 21-aprel 2008-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 18-aprel 2008-jıl.
  25. ↑ «I could tell you I am fantastic at... - Arnold Schwarzenegger» (en). www.facebook.com. 12-avgust 2023-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 12-avgust 2023-jıl.
  26. ↑ «Arnold Schwarzenegger Shares How He Manages His Dyslexia» (en-US). Men's Health (7-avgust 2023-jıl). Qaraldı: 26-iyun 2024-jıl.
  27. ↑ «Austrian Archives Reveal Nazi Military Role of Actor's Father». Los Angeles Times (14-avgust 2003-jıl). 15-noyabr 2019-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 11-yanvar 2021-jıl.
  28. ↑ "Profile: Arnold Schwarzenegger". BBC. August 31, 2004. http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/americas/3131155.stm. 
  29. ↑ "Mr. Everything". Schwarzenegger.com. http://www.schwarzenegger.com/en/athlete/mreverything/index.asp?sec=athlete&subsec=mreverything. 
  30. ↑ Schwarzenegger, Arnold (October 3, 2001). "Arnold's "Perspectives"". Schwarzenegger.com. http://www.schwarzenegger.com/en/life/hiswords/words_en_sac_perspectives.asp?sec=life&subsec=hiswords. 
  31. ↑ Tracy Wilkinson «Schwarzenegger Is Still Their Hometown Hero». Los Angeles Times (10-sentyabr 2003-jıl). 17-oktyabr 2020-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 17-oktyabr 2020-jıl.
  32. ↑ Seth Rogovoy «On his 73rd birthday, Arnold Schwarzenegger's secret Jewish history». Forward (30-iyul 2020-jıl). 20-oktyabr 2020-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 17-oktyabr 2020-jıl.
  33. ↑ Interview in Pumping Iron – 25th Anniversary Edition DVD extras
  34. ↑ Poole, Oliver (October 6, 2003). "The girl who can't escape Arnie". The Daily Telegraph (London). https://www.telegraph.co.uk/culture/film/3603696/The-girl-who-cant-escape-Arnie.html. 
  35. ↑ McIntosh, Lindsay (October 2, 2008). "Wag Bennett bodybuilder who helped Arnold Schwarzenegger". The Times (London). http://www.timesonline.co.uk/tol/comment/obituaries/article4862637.ece. 
  36. ↑ Staff, Arnold Schwarzenegger: Made in Britain (Wayback Machine saytında August 17, 2010, sánesinde arxivlengen), British Film Institute. Retrieved October 3, 2008. "Wag and Dianne Bennett, an East End couple who gave Arnie a home for three years,"
  37. ↑ "An Austrian hick in London: Arnie's early years". The Telegraph. March 22, 2017. https://www.telegraph.co.uk/film/terminator-genisys/arnold-schwarzenegger-early-life-bodybuilding/. 
  38. ↑ «A tribute by Arnold Schwarzenegger». Regpark.net. 14-may 2011-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 3-aprel 2011-jıl.
  39. ↑ "Summer of '68: Mit Schwarzenegger durch Schwabing" (in de). Der Spiegel. October 8, 2007. http://einestages.spiegel.de/static/authoralbumbackground/371/mit_schwarzenegger_durch_schwabing.html. 
  40. ↑ Bradley, Bill (November 20, 2002). "Mr. California". LA Weekly. http://www.laweekly.com/2002-11-28/news/mr-california/. 
  41. ↑ Jennings, Randy (October 21, 2003). "Ric Drasin: Arnold's lifting partner!" The Arnold Fans Website. Retrieved December 16, 2009.
  42. ↑ Bland, Siskind (September 4, 2007). "Schwarzenegger May Have Violated Terms Of Non-Immigrant Visa". VISALAW.COM. http://www.visalaw.com/03sep4/15sep403.html. 
  43. ↑ «Arnold Schwarzenegger A name to be reckoned with». Rotten.com. 19-dekabr 2013-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 9-aprel 2016-jıl.
  44. ↑ Paslay, Christopher. The Village Proposal: Education as a Shared Responsibility. R&L Education, September 1, 2011 — 146 bet. ISBN 978-1-61048-061-1. 
  45. ↑ Finkelmeyer, Todd «Campus Connection: Superior list of famous alumni?» (en). The Cap Times (11-noyabr 2009-jıl). 25-yanvar 2023-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 25-yanvar 2023-jıl.
  46. ↑ Leeds, Jeff; Bates, James «A degree of fame for each» (en-US). Los Angeles Times (22-avgust 2003-jıl). 25-yanvar 2023-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 25-yanvar 2023-jıl.
  47. ↑ BOARD OF TRUSTEES MEETING (PDF), March 6, 2023da túp nusqadan arxivlendi (PDF), qaraldı: March 8, 2023 {{citation}}: Unknown parameter |publisher= ignored (járdem)
«https://kaa.wikipedia.org/w/index.php?title=Arnold_Shvarcenegger&oldid=118432» saytınan alınǵan