Windows 11

Windows 11 — Windows 10 operatsion sistemasınıń dawamshısı esaplanıp, Microsoft tárepinen Windows NT shańaraǵına tiyisli bolǵan jeke kompyuterler ushın operatsion sistema bolıp tabıladı. Onıń dáslepki prezentaciyası 2021-jıl 24-iyunda bolıp ótti[1]. Windows 11 2021-jıl 5-oktyabrde Windows 10 menen isleytuǵın muwapıq apparatlar ushın Windows Update arqalı biypul jańalanıw retinde shıǵarıldı [2]. Áyne tap sánede Microsoft Office 2021 shıǵarılǵanlıǵı daǵaza etildi[3][4][5].

Islep shıǵıw tariyxı

Windows 10 operatsion sisteması shıǵarılǵannan keyin, Microsoft Windows 10 operatsion sistemasın “Windowstıń sońǵı versiyasi” bolıwın aytqan edi[6][7]. Operatsion sistemada waqıt ótiwi menen jańa strukturalar hám jańalanishlar shıǵarılıwına zárúrat bar dep qarala basladı. Biraq, Windowstıń jańa versiyası yamasa qayta islep shıǵilıwı haqqındaǵı shamalar 2021-jıl yanvar ayında, Microsoft tárepinen “Windowstı vizual jasartirishi”ga tiyisli jumıs dizimi daǵaza etilgeninen keyin payda boldı [8]. Xabar etiliwishe, «Sun valley» (Quyashlı úlke) kod atı astında islep shıǵılǵan Windows ushın vizual jańalanıw sistema paydalanıwshı interfeysin qayta proektlestiriwge mólsherlengen[9]. 2021-jıl 15-iyunda Internet tarmaǵında Windows 11 operatsion sistemasınıń shama etilgen beta versiyası haqqında maǵlıwmatlar payda boldı. Ol jaǵdayda islep shıǵıw biykar etilgen Windows 10 X interfeysine uqsas interfeys, sonıń menen birge Windows 11 ushın qayta islengen kórinis hám sawda belgisi kórsetildi [10].

Microsoft Build 2021 programmistler konferenciyasında Microsoft bas direktorı Satya Nadella Windowstıń keyingi áwladı haqqında sóz yuritdi. Ol bir neshe aydan berli jańa operatsion sistema ústinde islenip atırǵanlıǵı hám de jaqın orada onıń rásmiy prezentaciyası bolıwın ayttı [11]. Nadella sóylewinden bir hápte ótip, Microsoft Windowstıń 2021-jıl 24-iyunǵa joybarlastırılǵan ilajına mirátnama jiberiwdi basladı [12][13]. 21-iyun kúni Microsoft Windows 11 ústinde islep atirǵanlıǵı haqqındaǵı xabarlar tarqaldı.

24-iyun kúni Microsoft Windows 11 rásmiy prezentaciyaın ótkerdi. Ilaj 11:00 (Nyu-York waqıtı menen), 16 :00 (Tashkent waqıtı menen) de baslandı. Ol jaǵdayda bolg'usi operatsion sistema jańalıqları kórsetildi.

Jańalıqları

Interfeysde Bul sistema “Microsoft Fluent Design” dep atalıwshi jańalanǵan paydalanıwshı interfeysine iye. Pútkil sistema ashıqlıq, sayalar hám domalaq múyeshlerge iye ekenligi menen ajralıp turadı [14]. Qayta islengen Jumısqa túsiriw («Pusk») menyusı engizildi, ol wazıypalar paneli ortasında jaylasqan (lekin onı aldınǵı sıyaqlı jaylastırıw múmkin), janlı plitkalar joq. wazıypalar paneli de oraylastırılǵan hám ápiwayılastırılgan [10]. Windows 10'da ilgeri usınıs etilgen wazıypalardı kóriw funksiyası jańalanǵan dizayn tiykarında islep shıǵılǵan. Sonıń menen birge jańa sistema ikonkalari, dawıslar hám vidjetlar qosılǵan [15].

Windows 11 jańalanǵan Segoe UI variable shriftin óz ishine aladı. Shrift aldınǵı Segoe UI shriftinde esapqa alınbaǵan zamanagóy joqarı DPI displeylerin qollap-quwatlawǵa mólsherlengen[16].

Islep shıǵıwshılar Windows 11'da fon wazıypaları menen islewdi jaqsıladilar, bul bolsa onı aldınǵınan kóre tezirek hám natiyjelilew islewin támiyinlewge alıp keledi.

Kirisiw hám óshiriw ekranları ushın standart kók reń sxeması qara reń menen almastırildi. “Ólik kók ekran” (BSOD) da qara rangga ózgertirilgen[17].

Ózgerisleri Qosımshalar hám basqa kontentlar ushın birden-bir dúkan retinde xızmet etiwshi “Microsoft Store” Windows 11'da qayta islep shıǵıldı. Endi Microsoft islep shıǵıwshılarǵa Win32, Progressive Web Apps hám basqa qabarǵan jerlew texnologiyaların standart Universal Windows Platform qosımshaları menen bir qatarda “Microsoft Store”da tarqatıw imkaniyatın jarattı [18].

“Microsoft Teams” sheriklik platformasi Windows 11 paydalanıwshı interfeysine kirgizildi hám oǵan wazıypalar paneli arqalı kirisiw múmkin. Bul platforma Skype ornına usınıs etildi[19][20][21]. Sebebi bunday platformalarga COvID-19 pandemiyası sharayatında talap asqanlıǵı esapqa alındı.

Sonıń menen birge Windows 11 “Chromium”ga tiykarlanǵan “Microsoft Edge” veb-brauzeri menen támiyinlendi. Bul brauzer “Internet Explorer”ni óz ishine almaydı hám de qollamaydı [22].

Jańalanǵan Xbox qosımshası, sonıń menen birge Xbox Series X/S'da usınıs etilgen “Auto HDR” hám “DirectStorage” texnologiyaları Windows 11'ga qosıldı. Sol sebepli operatsion sistemaǵa kompyuterde “DirectX12” grafik kartası hám de “NvMe-SSD”ni qóllawı talap etiledi.

wazıypalar panelindegi tuymeni basıw arqalı vidjet paneli bar. vidjetlar MSN xızmetinen jańalıqlar, sport, hawa rayı hám de finanslıq maǵlıwmatlardı kórsetip baradı [23][24].

Android ushın Windows tómen sisteması

Dáslepki versiyalarda bul funksiya kiritilmegen bolsa -de[25][26], kelesi 2022-jılǵa mólsherlengen Windows 11'ning jańalanıwında rásmiy paydalanıwshılarǵa Android ushın jańa Windows tómen sisteması (WSA) hám Android ashıq derek joybarı (AOSP) járdeminde Android qosımshaların ornatıw hám jumısqa túsiriw imkaniyatın beriw názerde tutildi (biraq bunı oktyabr jańalanıwında da qılıw múmkin). Android qosımshalardı Microsoft Store'dagi “Amazon Appstore” arqalı alıw múmkin[27]. Qosımshalardı jumısqa túsiriw ushın Microsoft esap qaydnomasi, Amazon esap qaydnomasi, “Amazon Appstore” klientiniń bir retlik ornatılıwı hám de kompyuterde 8 Gb yamasa odan kóp operativ yad (RAM) talap etiledi[28][29][30][31][32]. Bunnan tısqarı paydalanıwshılar Android qosımshalar kompleksi (APK) fayl formatınan paydalanıp, hár qanday derekten Android qosımshaların kóshirip alıp ornatıwları múmkin.

Qawipsizlik

Minimal sistema talaplarınıń bir bólegi retinde Windows 11 tek Isenimli platforma modulı (TPM) 2. 0 qawipsizlik protsessoriga iye apparatlarda isleydi[33]. Microsoft maǵlıwmatlarına kóre, TPM 2. 0 protsessori proshivka hám qosımsha apparatlarǵa hújimlerden qorǵawlanıw ushın “oǵada zárúrli” esaplanadı. Bunnan tısqarı, Microsoft endi Windows 11 apparatlarında ornatılǵan hám standart virtualizatsiyaga tiykarlanǵan qawipsizlik (vBS), “Hypervisor Protected Code Integrity” (HvCI) hám “Secure Boot” bolıwın talap etedi. Operatsion sistema, sonıń menen birge, nol kúnlik ekspluataciyadan qorǵaw ushın qollap -quwatlanatuǵın Intel hám AMD protsessorlari ushın úskeneler kompleksinen qorǵawlanishga iye.

Aldınǵı (Windows 10 ) sıyaqlı Windows 11 de Windows Hello arqalı kóp faktorli autentifikatsiyani hám biometrik autentifikatsiyani qollap -quwatlaydı.

Sistema talapnaması Windows 11 tek 64 bitli versiyada usınıs etiledi. Daǵaza etilgen waqıtta minimal sistema talapları : eki yamasa odan kóp yadrolı 1 gigagertsli protsessor; 4 GB operativ yad (DDR), lekin 8-16 GB operativ yad bolsa maqsetke muwapıq boladı ; 64 GB qattı disktan bos jay; DirectX 12/WDDM (Windows Display Driver Model) 2. x'ni qollap -quwatlaytuǵın videokarta bolıwı kerekligi aytılǵan.