Veneciya

Veneсiya (ital. Venezia [veˈnɛt͡sia], ven. Venèsia) — Italiyanıń arqa-shıǵısındaǵı qala. Veneсiya wálayatınıń hám sol atamadaǵı provinciyaǵa teńlestirilgen aymaqlıq birliktiń administrativlik orayı. Altı dana ózin-ózi basqaratuǵın rayonlarǵa bólingen kommunanı payda etedi. Qala qáwenderi injilshi apostol Mark bolıp, onıń qaldıqları bul jerde Áwliye Mark soborında saqlanadı, usınıń sebepinen dúnyadan kóplegen xristian ziyaratshılar qalaǵa mudamı kelip turǵan.

Xalqınıń sanı 259 939 kisi (30.06.2019 jıl)[3]. Materikte (1926-jılda Mestre qalası menen birleskennen keyin) hám Adriatika teńiziniń Veneciya qoltıǵındaǵı 118 dana atawlarda jaylasqan. Teńizden kóterilgen tolqınlar sebepli gúzgi suw tasqınlarǵa beyim esaplanadı.

Iri sayaxatshılıq hám ilimiy-tálim orayı. Materikte teńiz portı hám Marko Polo xalıqaralıq aeroportı, neftti qayta islew zavodı hám basqa zavodlar bar. Veneciya karnavalınıń hám Veneciya kinofestivalınıń ótkeriliw ornı.

Qalanıń arxitekturalıq kórinisi XIV-XVI ásirlerde Veneciya Respublikasınıń gúllegen dáwirinde qáliplesken. Veneciya qoltıǵı menen birgelikte ol YuNESKOnıń Jáhán miyrasları dizimine kirgizilgen.

Áyyemgi dáwirde Veneciya aymaǵında venetler jasaǵan (qalanıń atı usınnan alınǵan). IX ásirden baslap Veneciya ataw qalası esaplanadı. Orta ásirlerde - Orta Jer teńizinde kóplegen koloniyalarǵa iye bolǵan Veneciya Respublikasınıń orayı bolǵan. Osmanlılar imperiyasınıń kúsheyiwi XVII—XVIII ásirlerde Veneciyaning tómenlewine alıp keldi; Napoleon urısları waqtında qala Avstriya biyligi astına ótti. 1866-jılda Veneciya Italiya quramına kirdi.