Thomas Edison
Tomas Alva Edison (11 Fevral, 1847 - 18 Oktabr, 1931) Amerikalı oylap tabıwshı bolǵan. Ol kóp zatlardı oylap tapqan. Kópshilik adamlar onı elektrik lampochka oylap tapqan dep oylaydı, biraq negizinde ol tek ǵana onı jaqsıraq etiwge, onı kóbirek janıp turıwına úlesin qostı.
Edison patentleri sanı boyınsha rekord iyesi. Onıń patentleri sanı 1093.
Tomas Alva Edison Milan, Ohayo qalasında tuwılǵan. Edison 7 jasında ata-anası menen Port Guron, Michiganǵa kóship ótti. Edison awırıwı sebepli oqıwdı kesh basladı. Úsh aydan keyin Edison oqıwdan shetletildi, sebebi ol sabaqta muǵallimine itibar beriwge qıynaldı. Onıń Kanadada muǵallim bolıp islegen anası Edisondı úyinde oqıttı hám onıń jaqsı oqıwshı bolıp shıǵıwına járdem berdi.
Edison 12 jasında awırıwǵa ushıradı. Usı awırıwı hám poezd konduktori onıń qulaǵınan tartıwı sebepli Edisonnıń shep qulaǵı ulıwma hám oń qulaǵı 80 protsent gereń bolıp qaldı. Ol Morze kodın hám telegraftıń paydalanılıwın úyrendi, hám telegraf operatorı retinde jumıs islep basladı. 16 jasında Edison óziniń birinshi oylap tabıwı "avtomatik qaytalawshı"nı oylap taptı. Bul qaytalawshı adamsız stantsiyalar ortasında telegraf signalın jiberedi, hám bul qálegen adamnıń kodtı awdarmalawǵa imkaniyat jarattı.
1868 jılı Edison Shıǵısqa kóshti hám Boston, Massachusetste Western Union kompaniasında telegraf operatorı retinde isledi. Ol háptesine altı kún, hár kúni 12 saat jumıs isledi, sonday-aq ol óziniń proektleri ústinde túnge shekem islewdi dawam etti. Altı ay ishinde ol óziniń birinshi patentın aldı. Bul patent "elektrik dawıs sanaw mashinası" ushın berildi. Bul saylawlarda dawıs beriwdi tezletti.
Keyin Edison New-York, New-Yorkqa ketti hám ol jerde hár qıylı úskenelerdi ońlaw menen aylanıstı. Al túnleri ol óz proektleri ústinde tınbay isledi. 29 jasında Edison karbon ótkizgish ústinde islep basladı. Bul ótkizgish Alexander Graham Bell oylap tapqan telefon dawısın kúsheytip berdi. 1877 jılı Edison dawıstı jazdırıp hám qayta oynaytuǵın birinshi mashina - fonografti oylap taptı. Bul oylap tabıw onı dúnya júzine tanıttı.
1879 jılı Edison kóbirek waqıt janatuǵın elektrik lampochkanı oylap taptı. Nátiyjede lampochkalar dúnya júzi boylap keń tarqaldı.
| Thomas Edison | |
| Thomas Edison | |
 | |
 | |
| Jınısı | erkek |
|---|---|
| Puqaralıǵı | Amerika Qurama Shtatları |
| Ana tilinde atalıwı | Thomas Edison |
| Tolıq atı | Thomas Alva Edison |
| Jeke atı | Thomas, Alva |
| Familyası | Edison |
| Tuwılǵan sánesi | 11 Fevral, 1847 |
| Tuwılǵan jeri | Milan |
| Qaytıs bolǵan sánesi | 18 Oktyabr, 1931 |
| Qaytıs bolǵan jeri | West Orange |
| Óliminiń sebebi | natural causes |
| Óliminiń baslı sebebi | type 2 diabetes |
| Jerlengen jeri | Thomas Edison National Historical Park |
 | |
| Ákesi | Samuel Ogden Edison |
| Anası | Nancy Elliott |
| Tuwısqanı | Carlisle Snow Edison |
| Ómirlik joldası | Mary Stilwell Edison, Mina Miller |
| Perzent | Charles Edison, Theodore Miller Edison, Thomas Alva Edison Jr., Marion Estelle Edison Oeser, Madeleine Edison, William Leslie Edison |
| Aǵayini | Lewis Miller |
| Ana tili | inglis tili |
| Sóylew yamasa jazba til(ler)i | inglis tili |
| Jazıw tili | inglis tili |
| Kásibi | engineer, inventor, matematik, Tabısker, screenwriter, businessperson, film director, Fizik |
| Jumıs tarawı | invention, bïznes, электртехника, engineering, screenwriting, inventor, Tabısker |
| Jumıs ornı | General Electric, Continental Edison |
| Oqıw ornı | Cooper Union |
| Iskerlik dáwiriniń bası | 1877 |
| Milleti | Amerïkalıqtar |
| Din yaki dúnyaqarası | Deïzm |
| Xoshametke ılayıq jumısı | incandescent light bulb, фогограф |
| Archives at | ETH Zurich University Archives, Rutgers University |
| Member of | Royal Swedish Academy of Sciences, American Philosophical Society, ҚСРО Ғылым Академиясы, Russian Academy of Sciences, National Academy of Sciences, Naval Advisory Board of Inventions |
| Owner of | Edison Studios |
| Sıylıqları | Commander of the Legion of Honour, Grammy Trustees Award, Benjamin Franklin Medal, Matteucci Medal, Rumford Prize, John Scott Medal, New Jersey Hall of Fame, Franklin Medal, Congressional Gold Medal, National Inventors Hall of Fame, Navy Distinguished Service Medal, Albert Medal, Edward Longstreth Medal, Technical Grammy Award, John Fritz Medal, honorary doctor of Rutgers University, star on Hollywood Walk of Fame, Knight of the Legion of Honour, Officer of the Legion of Honour, grand officer of the Order of the Crown of Italy |
| Kórsetilgen kandidatlıǵı | Nobel Prize in Physics |
| Derekli súwretlengen | Appletons' Cyclopædia of American Biography, Great Soviet Encyclopedia (1969–1978), Brockhaus and Efron Encyclopedic Dictionary, Small Brockhaus and Efron Encyclopedic Dictionary, Larousse Encyclopedia online, Ottův slovník naučný, Obalky knih.cz, Desktop Encyclopedic Dictionary, The Nuttall Encyclopædia, Medvik, Q84648295, Encyclopædia Britannica 11th edition, 1922 Encyclopædia Britannica, Great Soviet Encyclopedia (1950–1958), The New Student's Reference Work |
| Wikimedia joybarınıń dıqqat orayında | Wikipedia:Hámme Wikipedialarda bolıwı tiyis maqalalar dizimi, Wikipedia:Vital articles/Level/4 |
| ...dan parıqlı | Thomas Addison |
| Turaqlı tákirarlanıwshı element | Q22828557 |
| Commons galereyası | Thomas Alva Edison |
| Commons Creator beti | Thomas Alva Edison |
| Commons kategoriyası | Thomas Edison |
| Temanıń tiykarǵı kategoriyası | Category:Thomas Edison |
| Thomas Edison | |
| [[Fayl:Thomas Edison2.jpg|280px|súwret]] | |
| Tuwılǵan sánesi | 11-fevral 1847[1][2][3][4] |
|---|---|
| Qaytıs bolǵan sánesi | 18-oktyabr 1931[5][1][2][3][4] (84 jasta) |
Shańaraǵı redaktorlaw
Ol 1871-jılı Mery Stilwil menen turmıs qurdı. Olardin' u'sh balasi boldi: Marion Estelle Edison (sonday-aq Dot dep atalg'an), Thomas Alva Edison, Jr. (sonday-aq Dash dep atalg'an) ha'm William Leslie Edison. Mary Edison 1884 jili qaytis bolg'an. Thomas Edison Floridadan jer satip aldi ha'm ol jerde jay saldi. Ol 35 jasinda 19 jasar Mina Millerge u'ylendi ha'm u'sh balali boldi: Madeleine Edison, Charles Edison (bul balasi a'kesi o'lgennen keyin onin' kompaniyasin basqardi ha'm keyinshelik New Jersey shtatinin' Gubernatori bolip saylandi), ha'm Theodore Miller Edison.
- ↑ 1,0 1,1 (unspecified title)
- ↑ 2,0 2,1 (unspecified title)
- ↑ 3,0 3,1 (unspecified title)
- ↑ 4,0 4,1 (unspecified title)
- ↑ // (unspecified title)