Thomas Edison

Tomas Alva Edison (11 Fevral, 1847 - 18 Oktabr, 1931) Amerikalı oylap tabıwshı bolǵan. Ol kóp zatlardı oylap tapqan. Kópshilik adamlar onı elektrik lampochka oylap tapqan dep oylaydı, biraq negizinde ol tek ǵana onı jaqsıraq etiwge, onı kóbirek janıp turıwına úlesin qostı.
Edison patentleri sanı boyınsha rekord iyesi. Onıń patentleri sanı 1093.
Tomas Alva Edison Milan, Ohayo qalasında tuwılǵan. Edison 7 jasında ata-anası menen Port Guron, Michiganǵa kóship ótti. Edison awırıwı sebepli oqıwdı kesh basladı. Úsh aydan keyin Edison oqıwdan shetletildi, sebebi ol sabaqta muǵallimine itibar beriwge qıynaldı. Onıń Kanadada muǵallim bolıp islegen anası Edisondı úyinde oqıttı hám onıń jaqsı oqıwshı bolıp shıǵıwına járdem berdi.
Edison 12 jasında awırıwǵa ushıradı. Usı awırıwı hám poezd konduktori onıń qulaǵınan tartıwı sebepli Edisonnıń shep qulaǵı ulıwma hám oń qulaǵı 80 protsent gereń bolıp qaldı. Ol Morze kodın hám telegraftıń paydalanılıwın úyrendi, hám telegraf operatorı retinde jumıs islep basladı. 16 jasında Edison óziniń birinshi oylap tabıwı "avtomatik qaytalawshı"nı oylap taptı. Bul qaytalawshı adamsız stantsiyalar ortasında telegraf signalın jiberedi, hám bul qálegen adamnıń kodtı awdarmalawǵa imkaniyat jarattı.
1868 jılı Edison Shıǵısqa kóshti hám Boston, Massachusetste Western Union kompaniasında telegraf operatorı retinde isledi. Ol háptesine altı kún, hár kúni 12 saat jumıs isledi, sonday-aq ol óziniń proektleri ústinde túnge shekem islewdi dawam etti. Altı ay ishinde ol óziniń birinshi patentın aldı. Bul patent "elektrik dawıs sanaw mashinası" ushın berildi. Bul saylawlarda dawıs beriwdi tezletti.
Keyin Edison New-York, New-Yorkqa ketti hám ol jerde hár qıylı úskenelerdi ońlaw menen aylanıstı. Al túnleri ol óz proektleri ústinde tınbay isledi. 29 jasında Edison karbon ótkizgish ústinde islep basladı. Bul ótkizgish Alexander Graham Bell oylap tapqan telefon dawısın kúsheytip berdi. 1877 jılı Edison dawıstı jazdırıp hám qayta oynaytuǵın birinshi mashina - fonografti oylap taptı. Bul oylap tabıw onı dúnya júzine tanıttı.
1879 jılı Edison kóbirek waqıt janatuǵın elektrik lampochkanı oylap taptı. Nátiyjede lampochkalar dúnya júzi boylap keń tarqaldı.

Thomas Edison
Thomas Edison
Jınısı	erkek
Puqaralıǵı	Amerika Qurama Shtatları
Ana tilinde atalıwı	Thomas Edison
Tolıq atı	Thomas Alva Edison
Jeke atı	Thomas, Alva
Familyası	Edison
Tuwılǵan sánesi	11 Fevral, 1847
Tuwılǵan jeri	Milan
Qaytıs bolǵan sánesi	18 Oktyabr, 1931
Qaytıs bolǵan jeri	West Orange
Óliminiń sebebi	natural causes
Óliminiń baslı sebebi	type 2 diabetes
Jerlengen jeri	Thomas Edison National Historical Park
Ákesi	Samuel Ogden Edison
Anası	Nancy Elliott
Tuwısqanı	Carlisle Snow Edison
Ómirlik joldası	Mary Stilwell Edison, Mina Miller
Perzent	Charles Edison, Theodore Miller Edison, Thomas Alva Edison Jr., Marion Estelle Edison Oeser, Madeleine Edison, William Leslie Edison
Aǵayini	Lewis Miller
Ana tili	inglis tili
Sóylew yamasa jazba til(ler)i	inglis tili
Jazıw tili	inglis tili
Kásibi	injener, inventor, matematik, isbilermen, ssenariyshi, isbilermen, kinorejissyor, Fizik
Jumıs tarawı	invention, bïznes, электртехника, engineering, screenwriting, inventor, isbilermen
Jumıs ornı	General Electric, Continental Edison
Oqıw ornı	Cooper Union
Residence	Thomas Edison Winter Estate
Iskerlik dáwiriniń bası	1877
Milleti	Amerïkalıqtar
Din yaki dúnyaqarası	Deïzm
Xoshametke ılayıq jumısı	incandescent light bulb, фогограф
Archives at	ETH Zurich University Archives, Rutgers University
Member of	Royal Swedish Academy of Sciences, American Philosophical Society, ҚСРО Ғылым Академиясы, Russian Academy of Sciences, National Academy of Sciences, Naval Advisory Board of Inventions
Owner of	Edison Studios
Sıylıqları	Commander of the Legion of Honour, Grammy Trustees Award, Benjamin Franklin Medal, Matteucci Medal, Rumford Prize, John Scott Award, New Jersey Hall of Fame, Franklin Medal, Congressional Gold Medal, National Inventors Hall of Fame, Navy Distinguished Service Medal, Albert Medal, Edward Longstreth Medal, Technical Grammy Award, John Fritz Medal, honorary doctor of Rutgers University, star on Hollywood Walk of Fame, Knight of the Legion of Honour, Officer of the Legion of Honour, grand officer of the Order of the Crown of Italy, John Scott Award
Kórsetilgen kandidatlıǵı	Nobel Prize in Physics
URLda sáwlelengen	http://www.digiporta.net/index.php?id=259239776, http://www.digiporta.net/index.php?id=868206994, http://www.digiporta.net/index.php?id=885510975, http://www.digiporta.net/index.php?id=759639353, http://www.digiporta.net/index.php?id=670835845, http://www.digiporta.net/index.php?id=973615823, http://www.digiporta.net/index.php?id=382622613, http://www.digiporta.net/index.php?id=270702823
Derekte súwretlengen	Appletons' Cyclopædia of American Biography, Great Soviet Encyclopedia (1969–1978), Brockhaus and Efron Encyclopedic Dictionary, Small Brockhaus and Efron Encyclopedic Dictionary, Larousse Encyclopedia online, Ottův slovník naučný, Obálky knih, Desktop Encyclopedic Dictionary, The Nuttall Encyclopædia, Medvik, Q84648295, Encyclopædia Britannica 11th edition, 1922 Encyclopædia Britannica, Great Soviet Encyclopedia (1950–1958), The New Student's Reference Work, Physicists: Biographical Dictionary
Wikimedia joybarınıń dıqqat orayında	Wikipedia:Hámme Wikipedialarda bolıwı tiyis maqalalar dizimi, Wikipedia:Vital articles/Level/4
...dan parıqlı	Thomas Addison
Turaqlı tákirarlanıwshı element	Q22828557
Commons galereyası	Thomas Alva Edison
Commons Creator beti	Thomas Alva Edison
Commons kategoriyası	Thomas Edison
Temanıń tiykarǵı kategoriyası	Category:Thomas Edison
Thomas Edison

Tuwılǵan sánesi	11-fevral 1847(1847-02-11)
Qaytıs bolǵan sánesi	18-oktyabr 1931(1931-10-18) (84 jasta)

Fayl:A day with Tomas A. Edison.webm

(Inglisshe) A Day with Thomas Edison (1922)

Shańaraǵı

Ol 1871-jılı Mery Stilwil menen turmıs qurdı. Olardin' u'sh balasi boldi: Marion Estelle Edison (sonday-aq Dot dep atalg'an), Thomas Alva Edison, Jr. (sonday-aq Dash dep atalg'an) ha'm William Leslie Edison. Mary Edison 1884 jili qaytis bolg'an. Thomas Edison Floridadan jer satip aldi ha'm ol jerde jay saldi. Ol 35 jasinda 19 jasar Mina Millerge u'ylendi ha'm u'sh balali boldi: Madeleine Edison, Charles Edison (bul balasi a'kesi o'lgennen keyin onin' kompaniyasin basqardi ha'm keyinshelik New Jersey shtatinin' Gubernatori bolip saylandi), ha'm Theodore Miller Edison.