Tavoshı

"Tavoshı"(monǵolsha — esapshı ) — XII-XIX -ásirlerde Orta Aziya, Xorasan hám Iranda húkimdardıń párman hám tapsırmaların tiyisli jaylarǵa asıǵıslıq penen jetkiziwshi joqarı áskeriy lawazımlı, shaxs. Tavoshı moynına áskeriy júris joybarlastırılǵanda rayon hám wálayatlardan, baǵınıńqılı jurtlardan hǵkimdar pármanında belgilengen muǵdarda azıq-túlik, otlaw, ot-shóp, qural-sayman hám ásker jıynaw, áskeriy turar jayǵa jıynalǵan lashkerlerdi kórikke tayarlaw, júriw sıyaqlıda, dem alıw hám ań qılıw ushın áskerdi qolay mánzillerge jaylastırıw, dushpan rezidenciyaına jaqın kelgennen soń, onı qamal etiwshi bólimlerdi zárúr hám qolay jerlerge jaylastırıw, áskerlerdiń ulıwma jaǵdayın qadaǵalaw etip turıw, ayıpkerler hám tutqınlardıń jazaǵa tartılıwınan húkimdardı xabardar qılıw, qamal qáwipi tuwılǵanda dógerek átiraptaǵı xalıqtı qorǵaw yamasa qorǵanǵa kóshirip kelip jaylastırıw sıyaqlı wazıypalar júkletilgen. Tavoshı sonıń menen birge, saray hámeldarları jumısların da qadaǵalaw astına alǵan. Saray saqshıları jatıw tavoshı tárepinen turaqlı qadaǵalawda bolǵan. tavoshı óz wazıypasına kóre, Samaniyler, Gáznawiyler hám Seljukiyler saltanatıda ámeldegi bolǵan oriz hám de naqıb lawazımlarına muwapıq kelgen. Buxara xanlıǵında áskeriy wázir — naqıbqa áskerdi jaylastırıw, qural-sayman menen támiyinlew, áskeriy háreketler waqtında lashkerdiń aldıńǵı, avangard, oń qanat, sol qanat hám oraylıq bólimleri hám de buqqı daǵı jaǵdaydan xabarlı bolıw juwapkershiligi júkletilgen. Xiywa xanlıǵıda tavoshı lawazımınıń zárúrli rólge iyeligi tariyxıy dóretpeler hám arxiv hújjetlerinde óz sawleleniwin tapqan.

Derekler

ÓzME,Birinshi tom,Tashkent, 2000-jıl