Táwip Axmet

Axmet Táwipiy (laqabı ; túp atı familiyası Ahmad Ali Muhammad balası, 1869—Xiywa—1911) — shayır, awdarmashı, táwip. Xiywa medreselerinen birinde oqıǵan. Atasınan hám dáwiriniń ataqlı táwibi Jaqsımuratbekten táwiplikti úyrengen, Muhammed Raximxan II (Feruz) sarayında táwiplik etken. Poeziyada shuxrat qazanǵan. Ózbek hám pors-tajik tillerinde, eski ádebiyattıń dástúriy janrlarında dóretiwshilik etken. Qosıqlarınan 5 toplam — " Sıyt ussulton", " Munis úlesshoq", " Tańlanıw uloshiqin" (ózbek tilinde), " Mir'ot ulıshıq", " Mazhar ulıshtıyaq" (forstojik tilinde) dúzgen. Olarda real turmıstı, sap muhabbattı ullılaǵan (" Aylading", " Ozoridur" hám basqalar ).

Táwipiy ózbek ádebiyatında besmúyeshlik janrın rawajlandırǵan Nawayı, Sadiy, Jamiy, Zebunniso, Munis, Ogahiy, Mırza Jeńimpaz hám basqalardıń ǵázellerine 518 besmúyeshlik baylanıstırǵan. Xorezm shayırları haqqında " Komplekst ushshuaroi payravi Feruz Shohiy", " Kompleksi besmúyeshlikoti ashshuaroi Feruz Shoqiy" (1909 ) bildiriwlerin dúzgen. Ekinshi komplekske, tiykarlanıp 33 shayır besmúyeshliklerinen shólkemlesken. Ol jaǵdayda bárinen burın Ogahiy ǵázellerine, keyin Feruz qosıqlarına boylanǵan besmúyeshlikler, keyin bolsa Feruzdıń " oromijon nigorim, sarvi tuwrı nigorim" ǵázeline shamaladı, besmúyeshlik hám qosıqlar keltirilgen. Nátiyje bóleginde bolsa sol jıynaqqa kirgen Umidiy, Doiy hám Qıyalıydıń apatı haqqında xabar, Bayaniydıń " Komplekst ushshuaroi payravi Feruz Shaxiy ǵa jazǵan recenziyası berilgen.

Táwipiy " vomiq hám Uzro" qıssasınıń ózbekshe qosıqıy (masnaviy) variantların jaratqan (8100 báyit). Abzallıqıydıń " Haft jom" shıǵarmasın pors-tojik tilinen ózbekshege awdarma etken. " Jeti gúlzar" atlı dóretpe da jazǵan. Shıǵarmalarınıń bir neshe qoljazba hám tasbaspa nusqaları Ózbekstan Pánler akademiyası Shıǵıstanıw institutında saqlanadı.

Derekler

ÓzME, Birinshi tom, Tashkent, 2000-jıl