Tábiyiy monopoliya

Tábiyiy monopoliya - bazarda arnawlı bir tovarlar (jumıslar, xızmetler) túrlerine bolǵan talaptı qandırıwda básekili sharayatlardı jaratıw texnologiyalıq ayrıqshalıqlarǵa kóre múmkin bolmaytuǵın yamasa ekonomikalıq tárepten maqul túsetuǵın bolmaytuǵın jaǵday. Tábiyiy monopoliyalar iskerligi olardıń mámleket ekonomikasında iyelegen áhmiyetin esapqa alǵan halda mámleket tárepinen tártiplestiriledi.

Tábiyiy monopoliya quramı túrli mámleketlerde túrlishe. Keyingi jıllarda kópshilik mámleketlerde Tábiyiy monopoliyalar sheńberin qısqarıp barıwı gúzetilip atır. Ózbekstanda tábiyiy monopoliya tarawları xalıq aralıq ámeliyatqa salıstırǵanda anaǵurlım keńlew. Olardıń qáliplesiwi ótiw dáwirinde ekonomikanı qayta qurıw hám basqarıw boyınsha júzege kelgen strukturalar menen baylanıslı. Ózbekstan Respublikasınıń " Tábiyiy monopoliyalar tuwrısında" gi (1997-jıl 25 aprel; jańa tahrirda 1999 -jıl 19 avgust ) nızamına muwapıq Ózbekstanda tómendegi tarawlarda Tábiyiy monopoliya subyektlerdiń iskerligi mámleket tárepinen tártiplestiriledi: neft, neft hám gaz kondensata, tábiyiy gaz hám kómir qazıp shıǵarıw, neft, neft ónimleri hám gazdı trubalar arqalı tasıw, elektr hám ıssılıq energiyasın islep shıǵarıw hám uzatıw, jıllarda júk hám jolawshılar tasıw, ulıwma erkin paydalanılatuǵın elektr hám pochta baylanısı xızmetlerin, suw trubaları hám kanalizaciya xızmetlerin. Portlar hám aeroportlar kórsetetuǵın xızmetler de tábiyiy monopoliyalar sistemasına kiritilgen.

Tábiyiy monopoliya tarawlarında mámleket ekonomikalıq siyasatınıń eń ústin turatuǵın baǵdarlarınan biri olardı strukturalıq tárepten qaytadan shólkemlestiriw, yaǵnıy tábiyiy monopoliyalardı jáne de nátiyjeli iskerlik kórsetiwine járdem beretuǵın bazar munasábetleri izine kóshiriw esaplanadı. Tábiyiy monopoliya sub'yektlari iskerligin Ózbekstan Respublikası Monopoliyadan shıǵarıw hám básekini rawajlandırıw Mámleket komiteti qadaǵalaw etedi (taǵı qarang Monopoliya, Monopoliyadan shıǵarıw ).

Derekler

ÓzME,Birinshi tom,Tashkent,2000-jıl