Spektr

Spektr (lot. spectrum — „kórinis“)Kontinuum ishinde ózgeriwshi ayrıqshalıqlar kompleksi bolıp tabıladı. Optikalıqadan bir mısal etip aq jaqtıliqtı alıw múmkin: odaǵı reńler (jaqtılıq qásiyetleri) úzliksiz ózgerip baradı. Jaqtılıq spektrin spektroskopiya páni úyrenedi.

Ayqulaqtaǵı spektr

Spektr (lot. spectrum — ayda sawlelendiriw, suwret) (fizikada) — 1) sistemanı yamasa processti xarakteristikalaytuǵın qandayda bir fizikalıq shamanıń barlıq bahaları kompleksi. S. diskret (uzlukli) hám úzliksiz boladı ; 2) qandayda bir nurlanıwda ámeldegi bolǵan tolqın chastotaları kompleksi; 3) hár bir jóneliste arnawlı bir uzınlıqlı yamasa chastotalı monoxromatik tolqın tarqalatuǵın etip ajıratılǵan elektromagnit nurlanıw ; 4) ekran, fotoplastinkadagi suwret; 5) elektromagnit nurlanıw kórinetuǵın jaqtılıqtan ibarat bolǵanda S.payda etetuǵın reńli jol. Hár qıylı nurlanıwlardıń element tárepinen jutılıw hám shıǵarıw S. lari, elektromagnit tolqınlar ózgeriwshen toklarınıń chastota S. lari, Quyash xromosferasining S. hám basqa kóplegen S. lar úyrenilgen. Bul jumıslar optikalıq spektral ásbaplar, tolqın hám chastota ólshewshiler hám basqa járdeminde ámelge asıriladı. Kóbinese terbelis chastotası S. dan paydalanıladı. Terbelistiń tábiyaatına qaray elektromagnit terbelisler Si, akustikalıq S, optikalıq S. yúrleri bar. Elektromagnit terbelisler Si, ásirese, optikalıq diapazondaǵısı (tolqın uz. 103—10~3 mkm) jetkilikli dárejede úyrenilgen. Optikalıq S. dıń shıǵarıw (obyektdan jaqtılıq shıǵıp atırǵanda payda boladı ),jutılıw (elementten jaqtılıq otip atırǵanda payda boladı ), shashıraw hám qaytarıw processlerinde júz beretuǵın túrleri bar. Ol ximiyalıq analizde, atom hám molekulyar fizikada hám basqalarda qollanıladı. Terbelis Si sızıqlı hám tutas túrlerge bólinedi. Sızıqlıi S. chastotaları birbirinen belgili shamada parq etiwshi garmonik terbelislerdi, tutas S. bolsa chastotaları túrlishe bolǵan garmonik terbelislerdi óz ishine aladı.