Sheshenlik sózler

Adamlar arasında hayran qalarlıq og'ada tapqırlılıq, ustalıq penen aytılatug'ın teren' ma'nili ko'rkem so'zler bar. Olar qanday da bir adam o'mirindegi, onın' ta'g'dirindegi ma'selelerdin' sheshiliwinde ayrıqsha orın tutadı. En' u'lken da'lil, tiykar sıpatında xızmet atqaradı. Olardı qaraqalpaq xalqı sheshenlik so'zler dep ataydı. Olardın' en' u'lkenin sheshenlik so'zler, a'sirese Jiyrenshe sheshen atına baylanıslı so'zlerdi ko'rsetiw mu'mkin.

Xalıq erteklerinde, da'stanlarında, an'ız, a'ngime, a'psanalarında, ra'wiyatlarında sheshenlik so'zler u'lgilerin ko'p ushıratamız. Olar o'zlerinin' mazmunı, qurılısı, tu'ri boyınsha aytıs janrınan tikkeley basqasha o'z aldına bir tu'rdi, janrdı qurap turadı. Sheshenlik so'zler ma'nisi, salmag'ı, ko'rkemligi jag'ınan teren' oydı an'latıwı jag'ınan naqıllarg'a jaqınlawday, biraq naqıl emes, qıyın bir istin', qıyın bir ma'selenin' o'z aldına bir sheshimi sıpatında beriledi. Mısalı: "Edige" da'stanındag'ı u'sh balası bar kempirdin' eshkinin' ayaqların bo'lisiwi, sınıq ayaq kempirge tiyisli bolıp, shu'berek baylap qoyg'an ayaq tu'tinlikti basın alıp, nog'aylılardın' qırmanın o'rtep ketiwi, patshag'a dawlasıp barg'anda, sınıq ayaq gu'nalı bolıp, gu'nanın' kempirge sho'giwi, ol o'limge giriptar bolg'anda Nuratdin aytqan "sınıq ayaq, o'li ayaq, su'yep barg'an saw ayaq" to'reli so'zi menen kempirdin' gu'nadan azat etiliwi usınday. Sonday "Sharyar" da'stanındag'ı Ja'ha'ngirdin' Sharyardı atası Darapsha menen tanıstırıwdag'ı aytqan so'zleri de sheshenlik ha'm to'relik so'zlerge kiredi.