Shaxmatta hayallar

Hayallar arasında shaxmat boyınsha jarıslar

Vera Menchik 1933-jıl; 1927-jılda shaxmat boyınsha hayallar ortasındaǵı birinshi jáhán chempionı boldı.

Shaxmat turnirlerıniń kópshiligi jınsına qaramay barlıq qatnasıwshılar ushın ashıq. Júdá kem, eger bar bolsa, xalıqaralıq turnirler er adamlar ushın sheklengen, biraq hayallar ushun shaxmat boyınsha jáhán chempionatı hám hayallar shaxmat olimpiadası bar. Shaxmat boyınsha jasóspirimler arasındaǵı jáhán chempionatında qizlar ortasinda túrli jas toparları boyınsha bir waqıtta ótkeriletuǵın chempionatlar da orın alǵan. Ayırım mámleketlerde milliy chempionattan tısqarı, hayallar milliy chempionatı da ótkeriledi.

Shaxmat boyınsha hayallar arasındaǵı birinshi jáhán chempionatı 1927-jılda ótkerilip, onda Vera Menchik jeńimpaz bolǵan^[1]. Ámeldegi chempion — Ju Venjun; joqarı bahalanǵan Hou Yifan úsh ret chempionlıqtı qolǵa kirgizgennen keyin, 2016-jıldan beri qatnasıwdan bas tartqan.

Hayallar shaxmatı boyınsha tárbiyashılıq

2010-jılda Texas Tech Knight Raiders shaxmat jámááti bas tárbiyashı retinde Syuzan Polgar I divizion er adamlar shaxmat jámáátin tórtlik finalina alıp shıqqan birinshi hayal boldı^[2]. Ol aprel ayında Texas Tech Knight Raiders Prezident Kubogin qolǵa kirgizdi. Bul Polgardı birinshi divizion er adamlar shaxmat jámáátin mámleket chempionlıǵına alıp shıqqan hayal bas tárbiyashısına aylantırdı.

Shaxmat jetiskenliklerindegi gender ayırmashılıqları

Judit Polgar, 2008-jıl

Judit Polgar (táriyxtaǵı eń kúshli hayal shaxmatshı)^[3] waqtında dúnyanıń eń joqarı reytińi boyınsha segizinshi shaxmatshı edi; ol dúnya shaxmatshılarınıń kúshli onlıģina kirgen birden-bir hayal^[4]. Mayya Chiburdanidze^[5] Polgar hám Xou Yifan^[6] dúnyanıń eń jaqsı 100 dana shaxmatshisi dizimine kiritilgen^[7].

Merim Bilalich, Kieran Smallbone, Peter McLeod hám Fernand Gobet^[8] tárepinen 2009-jıldaǵı maqalada nemis shaxmatshilari reytiń statistikası analizi sonı kórsetedi:Eń joqarı bahalanǵan er adamlar eń joqarı bahalanǵan hayallarden kúshlilew bolsa-da, parıq (ádetdegiden kóbirek 200 den artıq reytiń ochkoları) tiykarlanıp hayal oyınshılarınıń salıstırǵanda kishilew fondına tuwrı keldi (bahalanǵan nemis shaxmatshilariniń tek on oltidan bir bólegi hayallar edi). 2020-jılda psixolog hám nevrolog Vey Ji Má shaxmatshi hayallar boyınsha alıp barılǵan izertlewler jaǵdayın „hozirda jınıslar ortasında shaxmat qábiletindegi biologiyalıq ayırmashılıqlar ushın hesh qanday dálil joq“, dep esap-kitap etdi, biraq „bul, álbette, bunday ayırmashılıqlar joq degeni emes“ dep qosımsha etdi^[9] ".

Shaxmat jetiskenliklerindegi ayırmashılıqlardıń sebepleri

Er adamlar da, hayallar de shaxmatshilar hayallardıń shaxmatdagi jetiskenlikleri er adamlardan parıq etiwi sebepleri haqqında pikir bildiredi. Ayirim oyınshılardıń pikirine qaraǵanda, tiykarǵı sebep mádeniy úmitler hám tárepkeshlik bolıp tabıladı. FIDE hayal grossmeysteri hám Amerika Qospa Shtatları shaxmat federatsiyasining (USCF) hayallar programması direktorı Jennifer Shahadtıń aytiwina qaraǵanda, USCFda 12 hám 13 jas daǵı qızlar kóp bolıp ketmekte, óytkeni ol sportshılardıń azliǵi menen baylanıstıradı. shaxmat jasındaǵı qızlar ushın social tarmaq^[10]Polgardıń atap ótiwinshe, jámiyet hám ayirim ata-analar jas shaxmatshi qızlardıń rawajlanıw qálewin tomenletıwı múmkin^[11] hám hayallar kóbinese ashıq turnirlarda emes, bálki pútkil hayallar turnirlarinda qatnasıwdı tańlaǵan^[12].Xalıq aralıq grossmeyster hám hayal grossmeyster Jabanka Xouska ul balalardıń ózine hádden tıs ózine isenimi qızlarǵa salıstırǵanda ústinlik beriwin aytıp ótdi^[13].

2007-jılda Padua universitetinde ótkerilgen izertlewde uqsas qábiletke iye bolǵan er adam hám hayal oyınshılar onlayn oyınlarda bir-birleri menen teńlestirilgen. Oyınshılar raxibiniń jinsi haqqında bilmegenlerinda, hayal oyınshılar ózleriniń yarımınan azi utti. Hayal oyınshılarǵa raxibi er adam ekenligi aytılǵanda, olar kemrek basqınshı oynawdı hám hár tórtew oyınnan birewinde utti. Biraq, hayal oyınshılarǵa raxibi hayal ekenligi aytılǵanda, eger olar tiykarınan er adam bolsalar da, olar er adam oyınshılar sıyaqlı basqınshı edi hám hár eki oyınnan birewinde uttı. Izertlewshilerdiń atap ótiwinshe, gender stereotipleri hayal oyınshılardıń er adam oyınshılardı oynas hayalların bilgenlerinde ózleriniń húrmeti hám ózine bolǵan isenimin tómenletiwge alıp kelgen bolıwı múmkin, bul bolsa olardıń qorǵawlıq oynawına alıp kelgen jáne bul olardıń iskerligin jamanlastırǵan^[14].

Derekler

Silteme

https://en.chessbase.com/post/women-s-chess-it-is-not-biology

Kategoriya:Sportshılar

[1] ttps://www.britannica.com/biography/Vera-Francevna-Menchik-Stevenson

[2] ttps://web.archive.org/web/20120110111627/http://today.ttu.edu/2011/04/knight-raiders-win-final-four-best-college-chess-team-in-nation/

[3] ttp://www.dailytoreador.com/lavida/article_36325cc0-618c-11e0-8684-001a4bcf6878.html

[4] ttp://www.dailytoreador.com/lavida/article_36325cc0-618c-11e0-8684-001a4bcf6878.html

[5] ttps://uz.wikipedia.org/w/index.php?oldid=3998459#cite_ref-strongestfemaleever_4-0

[6] ttps://theconversation.com/whats-behind-the-gender-imbalance-in-top-level-chess-150637

[7] ttp://www.olimpbase.org/Elo/player/Chiburdanidze,%20Maia.html

[8] ttps://www.britannica.com/biography/Vera-Francevna-Menchik-Stevenson

[9] ttps://web.archive.org/web/20120110111627/http://today.ttu.edu/2011/04/knight-raiders-win-final-four-best-college-chess-team-in-nation/

[10] ttps://www.britannica.com/biography/Vera-Francevna-Menchik-Stevenson

[11] ttps://web.archive.org/web/20120110111627/http://today.ttu.edu/2011/04/knight-raiders-win-final-four-best-college-chess-team-in-nation/

[12] ttp://www.dailytoreador.com/lavida/article_36325cc0-618c-11e0-8684-001a4bcf6878.html

[13] ttps://uz.wikipedia.org/w/index.php?oldid=3998459#cite_ref-strongestfemaleever_4-0

[14] ttps://uz.wikipedia.org/w/index.php?oldid=3998459#cite_ref-strongestfemaleever_4-0

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]