Sóz dizbegi

Sóz dizbegi eń kemi eki yamasa birneshe mánili sózlerdiń grammatikalıq baylanısınan dúziledi.Sóz diz-beginiń quramındaǵı sózlerdińbirewi (dáslepkisi) baǵı-nıńqı, ekinshisi baǵındırıwshı (bas) sóz bolıpqurıladı. Baǵınıńqı sóz bas sóz benen mánilik baylanısqatúsedi.Sóz dizbegi óz aldınasintaksislik birlik dep qaralǵan menen, kóbinese gáp ishinde qollanıladı. Mısalı: Awıldıń sulıw kórinisi meni uzaqtan ózine tarttı. («Q.J.») Bul gáptegi sózler tómendegi sóz dizbeklerine tallanadı:1) awıldıń kórinisi; 2) sulıw kórinisi; 3) meni tarttı; 4) ózine tarttı; 5) uzaqtan tarttı sıyaqlı bes sóz dizbegine bólingen. Eki yamasa birneshe tolıq mánili sózlerdiń mánilik hám grammatikalıq baylanısınan dúzilgen sózlerdiń dizbegine sóz dizbegi delinedi. Sóz dizbegi tómendegi belgilerge iye boladı: 1)eńkemi tolıq mánili eki sózdiń dizbeginen dúziledi; 2) óz ara grammatikalıq qurallar arqalı baylanısıp, biri ekinshisine ǵárezli baǵına baylanısadı; 3) óz ara sintaksislik mánisi jaǵınan anıqlawıshlıq,obyektlik (zatlıq), pısıqlawıshlıq qatnaslardı bildiredi. Sóz dizbegin jasawǵa tiykar bolatuǵın sózdi bas sóz, al bas sózdiń mánisin túsindirip,keńeyttirip keletuǵın sózge baǵınıńqı sóz delinedi.