Nord (Fransiya departamenti)
Nord (francuzshe aytılıwı :[nɔʁ] ( tıńlań ); rásmiy francuzsha département du Nord ; Picard ; niderlandcha: Noorderdepartement, lit. " Arqa departament ') - Fransiyanıń Belgiya menen shegara qatar Hauts-de-France regionindegi departament. Ol Flandriya hám Xaynaut tariyxıy okruglarining batıs bóleginen hám Kembray yepiskopliginan shólkemlesken. Zamanagóy gerb Flandriya okrugınan miyras bolıp ótken.
Nord - xalqı eń kóp bolǵan mámlekettiń departamenti. 2019 jılda onıń xalqı 2 608 346 dana edi. Ol sonıń menen birge, Fransiyanıń Parij, Lion hám Marseldan keyin tórtinshi iri qala aymaǵı bolǵan Lill Metropolitenin (tiykarǵı qala hám departament prefekturasini) óz ishine aladı. Bólim Fransiyanıń bir bólegi bolıp, tariyxınan aymaqta golland tilindegi francuz flamand sóylesiwı ana tili retinde qollanilǵan.
Tariyxı
redaktorlawMenapiy, Nerviy sıyaqlı Belge qáwimleri keyinirek Nord dep atalıwshi aymaqta belgilengen birinshi xalıqlar edi.
4-5-ásirlerde Galliya Belgikaniń huddu Rim padshalari Tungri sıyaqlı bul koridorni arqa-shıǵısındaǵı german xalıqların birlestirib, Bononiya (Bulon) dıń tiykarǵı portınan Coloniyaǵa (Kyoln) joldı támiyinlediler. Tiykarınan, keyinirek Nord dep atalǵan aymaq german hám roman tilleri arasındaǵı izoglossǵa (til shegarası ) aylandı. Regiondıń 5-8-ásirlerde seksen koloniyası, itimal izoglossni qublaǵa jıljıtdi, sol sebepli 9 -asrga kelip, Lilldan arqada jaylasqan kópshilik adamlar eski golland tili sóylesiminde soylesdiler. Bul aymaqtıń jay atlarında ayqın saqlanıp qalǵan. 9-asirde Flandriya okrugi Franciya quramına qosilǵandan keyın, izogloss arqa hám shıǵısqa kóship ótti.
14-asirde aymaqtıń úlken bólegi Burgundiya gersogligi qadaǵalawı astına ótti hám keyingi ásirlerde Gabsburg Gollandiyası (1482 jıldan ) hám Ispaniya Gollandiyası (1581) quramına kirdi.
Geografiyası
redaktorlawNord házirgi Hauts-de-France regioniniń bir bólegi bolıp tabıladı hám Fransiyanıń Pas-de-Kale, Som hám Aisne departamentleri, sonıń menen birge Belgiya hám Arqa teńiz menen oralǵan. Onıń maydanı 5, 742. 8 km2 (2, 217. 3 mi²). Bul Franciya paytaxtıdaǵı eń uzın departament bolıp, 184 teńi quraydı km arqa-batısda Fort-Filipdan qublası -shıǵısda Anorgeshe.