Nobel sıylıģı
Nobel sıylıǵı (inglisshe Nobel Prize) — ullı ilimiy izertlewler, revolyuciyalıq oylap tabılıwlar yamasa mádeniyat hám jámiyettiń rawajlanıwına úlken úles qosqanlıǵı ushın hár jılı usınıs etiletuǵın eń abıroylı xalıq aralıq sıylıqlardan biri. Hár jılı ullı jumıslar menen shuǵıllanǵanlar ushın beriletuǵın xalıqaralıq sıylıq. Shólkemlestiriwshisi A. B. Nobeldiń wásiyatına qaraǵanda, onnan keyin qalǵan aqsha tiykarında Nobel fondı dúzilgen. Sol fondqa hár jılı kelip túsetuǵın dáramat 5 bólekke teń bólinip, rasası, milleti, jınsı hám dinine qaramastan, fizika, ximiya, fiziologiya yamasa medicina tarawındaǵı jańa ashılıwlar, shıǵarmalar, xalıqlar doslıǵı hám tınıshlıqtı bekkemlew jolında kórsetilgen iskerlik ushın beriledi (1968-jılda Shveciya mámleket banki óziniń 300 jıllıǵı munasábeti menen ekonomika pánleri salasındaǵı tabısları ushın beriletuǵın qosımsha Nobel sıylıģı shólkemlestirilgen). Nobel sıylıģı Alfred Nobel súwreti túsirilgen altın medal, diplom hám muǵdarı Nobel fondındaǵı dáramatqa baylanıslı (ádette, 30 mıńnan 70 mıń dollarǵa shekem) bolǵan aqshadan ibarat. Alfred Nobeldiń wásiyatına qaraǵanda, Nobel sıylıǵın beriw wazıypası Stokgolmdaǵı Karollik FA ģa (fizika, ximiya, ekonomika pánleri boyınsha), Stokgolmdaǵı Karollik medicina-xirurgiya institutına (fiziologiya yamasa medicina boyınsha) hám Stokgolmdaģı Shveciya akademiyasına (shıǵarmalar boyınsha) tapsırılǵan. Tınıshlıqtı bekkemlew 4 jolında kórsetilgen iskerligi ushın 1 Nobel sıylıǵın Norvegiya parlamentiniń Nobel komiteti aǵzaları beredi. Tınıshlıq sıylıǵınan tısqarı hámme sıylıqlar tek individual tárizde beriledi. Dúnyadan ótkenlerge Nobel sıylıǵı berilmeydi. Nobel sıylıǵın tapsırıw bayramı Stokgolm hám Osloda Alfred Nobel dúnyadan ótken kúni (10-dekabr) ótkeriledi. Birinshi sıylıq 1901-jıl tapsırılǵan. Nobel sıylıǵın 1901—2003-jılda 565 adam alǵan[1].
| Nobel sıylıģı | |
| Nobelpriset | |
| Dúzilgen waqtı | 1901 |
|---|---|
 | |
| Jergilikli atı | Nobelpriset |
| IPA transcription | noˈbɛl |
| Atındaǵı | Alfred Nobel |
| Tiykarshısı | Alfred Nobel |
| Mámleket | Shveciya, Norvegiya |
| Ornalasqan jeri | Stokgolm |
| Conferred by | Norwegian Nobel Committee, Royal Swedish Academy of Sciences, Swedish Academy, Nobel Assembly at the Karolinska Institute, Alfred Nobel |
| , , | |
| Review score | 5, 0.8 |
| Day in year for periodic occurrence | 10-dekabr |
| Rásmiy sayt | https://www.nobelprize.org/ |
 | |
| Derekte súwretlengen | Great Soviet Encyclopedia (1926–1947), New Encyclopedic Dictionary, Brockhaus and Efron Encyclopedic Dictionary, The New Student's Reference Work |
| Wikimedia joybarınıń dıqqat orayında | Wikipedia:Hámme Wikipedialarda bolıwı tiyis maqalalar dizimi, Wikipedia:Vital articles/Level/4 |
| Sociallıq tarmaqlardaǵı jazılıwshılar sanı | 1 028 488, 589 000±999 |
| Equivalent class | http://dbpedia.org/ontology/NobelPrize |
| Quramlıq bólegi | Nobel Peace Prize, Nobel Prize in Literature, Nobel Prize in Chemistry, Nobel Prize in Physics, Nobel Prize in Physiology or Medicine |
| Disjoint union of | list of values as qualifiers |
| ...dan parıqlı | Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel |
| Turaqlı tákirarlanıwshı element | Q13206142 |
| Commons kategoriyası | Nobel Prize |
| Topic's main Wikimedia portal | Portal:Nobel prize |
| Topic's main template | Template:Nobel Prizes |
| Temanıń tiykarǵı kategoriyası | Category:Nobel Prize, Q33094346 |
| Category for recipients of this award | Sanat:Nobelʹ sıýlığınıñ ïyegerleri |
| Nobel Prize | |
Alfred Nobeldıń wásiyatına qaraǵanda, materiallıq tárepten quwatlanıp,1895-jılda nátiyjeni ámelde qollanıw kórsetilgen tómendegi bes jónelis boyınsha sıylıqlar bar:
- fizika boyınsha Nobel sıylıǵı,
- ximiya boyınsha Nobel sıylıǵı,
- fiziologiya hám medicina boyınsha Nobel sıylıǵı,
- ádebiyat boyınsha Nobel sıylıǵı,
- jáhánde tınıshlıq ornatıw jumısları boyınsha háreketler ushın (Tınıshlıq boyınsha Nobel sıylıǵı).
- 1969-jıldan baslap, ekonomika boyınsha Nobel sıylıǵı da berile basladı.
Házirgi waqıtta Nobel sıylıǵı 10 mln shved kronasına (1, 3 mln $ átirapında) teń.