NASA
NASA (anglichansha NASA – National Aeronautics and Space Administration) — AQShtıń hawaushıw hám kosmostı izertlew jóninde el-jurtlıq basqarması. AQShtıń federallıq húkimetine qaraslı ģárezsız agentlık bolıp esaplanadı. NASA 1958-jılı qurıldı, hám sol waqıttan berı "Merkuriy", "Apollon Moon", "Skylab" taģı "Space Shuttle" sıyaqlı kosmoslıq joybarladı shólkemlestirdı. NASA házirgi waqıtta Xalıqaralıq kosmoslıq stanciyaģa kómeklesip, onı qollap atir.
Tariyxı redaktorlaw
NASA “kosmoslıq jarıs“ payıtları, Sovetlik awqamı ta’repinen shıg’arılg’an jerdin’ birinshi jasalma joldası payda bolg’annan keyin 1958-jılı 29-iyul ku’ni payda bolg’an.
Agenlik byudjeti redaktorlaw
NASA du’nyadag’ı kosmoslıq agenlikler arasında en’ iri byudjetke iye bolg’an agentlik bolıp esaplanadı. NASA 1958-jıldan 2008-jılg’a deyingi aralıqta kosmoslıq programmalarg’a shama menen $810,5 mlrd doll. Aqsha jumsadı(inflatsiya esabınan).
NASA basshılıg’ı redaktorlaw
Ha’zirgi waqı/tta NASAnın’ basshısı Maykl Griffin.
İzertlew orayları redaktorlaw
- Eyms atındag’ı izertlew orayı: xabar texnologiyaları, juldızlı biyologiya (astrobiyologiya — aeroplanlardın’ qa’wipsizligin ha’m imka’niyatların, zatlardı izertlew, a’lemdegi o’mirdin’ tarqalıwı ha’m evolyutsiyası ha’m ekspluatatsiya maydanların izertlew.
- Drayden atındag’ı ushıwlardı izertlew orayı: aviatsiyalıq izertlewler, Speys Shatll bag’darlaması boyınsha jumıslar.
- Lengli atındag’ı izertlew orayı.
- Glenn atındag’ı izertlew orayı: aeronavtika ha’m kosmonavtika(astronavtika).
- Goddard atındag’ı kosmoslıq ushıwlar orayı: ekologiya, astronomiya ha’m Quyash fizikası.
- Reaktiv qozg’alıs labaratoriyası: planetalardı izertlew, Voyadjer, Galileo ha’m keleshektegi Marstag’ı ekspedititsiyalar, ekologiyalıq izertlewler(solar ishinde Shuttle Imaging Radar и TOPEX/POSEIDON).
- Djonson atındag’ı kosmoslıq orayı: insannın’ kosmosqa ushıwları, Speys Shatll bag’darlaması boyınsha jumıslar, Kosmoslıq stantsiya, ekspeditsiyanın’ o’tiwin baqlaw, astronovtlar boyınsha mag’lıwmatlar ju’rgiziw, ay betindegi ko’rinislerdi izertlew.
- Kennedi atındag’ı kosmoslıq orayı: shattllardın’ funktsional tu’yinlerin ha’m olardın’ iske tu’siw protsedurasın islep shıg’arıw.