Kriptovalyuta

Kriptovalyuta -bul "Sanli Valyuta" tu'ri bolip, onin' ishki esap birlikleri oraylastirilmag'an to'lew sistemasi ta'repinen taʼminlenedi. Onin' analogi toliq avtomatik rejimde isleydi.Kriptovalyutaning ózi hesh qanday arnawlı materialliq yamasa elektron formaǵa iye emes - bul jay g'ana maǵlıwmatlardı uzatıw protokolı,maǵlıwmatlar paketiniń tiyisli pozitsiyasida belgilengen pul esap birlikleri muǵdarın kórsetetuǵın nomer bolıp tabıladı hám kóbinese hátte shifrlanbaǵan, sonıń menen birge sistema mánzilleri arasındaǵı operatsiyalar haqqındaǵı basqa barlıq maǵlıwmatlar.

Kriptovalyuta termini 2011-jılda Forbes jurnalında baspadan shıǵarılǵan.Bitcoin sisteması „Kriptovalyuta“ haqqındaǵı maqala baspadan shıǵarılǵannan keyin óz ornın iyeledi. Usınıń menen birge,bitkoin jaratıwshısi ​​da, basqa kóplegen avtorlar da “elektron naq pul" (inglisshe electronic cash) termininen paydalanǵan.

Bitcoin

Bitcoin jaratiwshisi Satoshi Nakamotog'a qoyilg'an ha'ykel,Budapesht

Tólew (mánziller arasında kriptovalyuta ótkeriw) dáldalshılarsız ámelge asıriladı hám qaytarıp bolmaydı -tastiyqlang'an operatsiyanı bıykarlaw mexanizmi joq, sonday-aq tólew nadurıs yamasa bar bolmaǵan ma'nzilge jiberilgen yamasa tranzaksiya ámelge asırılǵan jaǵdaylarda da jog'aladi. Hesh kim kriptovalyutani málim bir mánzilde,ulıwma ya'ki waqtınsha bloklay almaydı,sebebi bul mánzildiń jeke gilti iyesiniń g'ana boladı. Tuwrı,multisignature texnologiyası qálegen túrde úshinshi shaxstı (arbitr) tartıw hám táreplerden birewiniń qarsilig'i sebepli júzege keliwi múmkin bolǵan “qaytarılatuǵın pitimler”di ámelge asırıw imkaniyatın beredi. Keyinirek quramalı shártler aqilli kontrakt (Smart contract) arnawlı skript tili járdeminde ámelge asıriladı. Elektron tólewlerge tán bolǵan eki ret jumsaw mashqalası blokcheyn,saplastirilg'an asiklik grafik, konsensus registri (buxgalteriya kitapı ) hám basqa texnologiyalar járdeminde sheshilgen. Tranzaksiya maǵlıwmatları ádette shifrlanbaydi hám sistemada dizimnen o'tpesten ashıq halda ko'rinedi.

ICO

ICO - bul kriptovalyuta koʻrinisindegi taza ka'rxana ushin aqsha jiynalatug'in, ta'rtipke salinbag'an sistema. ICOlar startaplar ta'repinen Venture Capital isbilermenler ya'ki bankler ta'repinen talap qilinatug'in qatan' ha'm ta'rtipke salinatug'inn kapital asiriw processlerin shetlep oʻtiw ushin isletiledi.

2017-jıl ortalarında AQSH tin'Qımbat qaǵazlar hám birjalar komissiyasi (SEC) ICO hám olardıń riskları, dástúriy investitsiya usılları menen salıstırıwlaw boyınsha túsindiriwlerdi járiyaladı. Komissiya bul texnologiyadan ádalatlı hám nızamlı investitsiya múmkinshiliklerin támiyinlew ushın qollanılıwı múmkinligin aytıp ótti hám AQSh tin' 1934-jıldaǵı Qımbat qaǵazlardi almasiwi haqqindaǵı nızamına muwapıq a'melge asiriwdi, tártipke salıwdı, atap aytqanda,tokenlerdi usınıw hám satıw diziminen ótkeriwdi usınıs etti.