Konstituciyalıq huqıq
Konstituciyalıq huqıq - tiykarǵı social múnásibetlerdi tártipke salatuǵın huqıqıy normalar jıyındısı, huqıq sistemasınıń jetekshi tarawı. Konstituciyalıq huqıq normaları mámlekettiń sociallıq-ekonomikalıq, siyasiy hám aymaqlıq dúzilisi, onıń puqaralıq jámiyeti institutları menen múnásibetleri rejimin, puqara hám shaxs huqıq hámde erkinlikleri ámelge asırılıwınıń tiykarǵı principlerin, mámleket hákimiyatı shólkemleri sistemasın belgileydi. Bir qansha mámleketlerde (atap aytqanda, ÓzRda da ) bul huqıqıy tarawdı belgilew ushın mámleket huqıqıy túsinigi qollanıladı.
Konstituciya-mámlekettiń Tiykarǵı nızamı, onda insan hám puqaranıń huqıq hám erkinlikleri daǵaza etiledi, tán alınadı hám kepillenedi, mámleket basqarıw forması hám aymaqlıq dúzilisi, húkimet oraylıq hám orınlardaǵı jergilikli organlardı shólkemlestiriw sisteması hám olardıń imkaniyatları belgilep qoyıladı, sonıń menen birge, nızamshılıq, atqarıw shólkemleri hám sud hákimiyat shólkemlerin dúziw tártipke salıw názerde tutıladı, saylaw sisteması, mámleket nıshanları hám Konstituciyaga ózgerisler kirgiziw tártibi belgilenedi.
Konstituciyalıq huqıqtıń tiykarǵı principleri: basqarıwdıń respublika forması, insan hám puqaralar huqıq hám de erkinlikleriniń ústinligi, húkimetlerdiń bóliniwi. Ózbekstan Respublikasınıń Konstituciyalıq huqıqı Ózbekstan Respublikası konstituciyalıq basqarıw principi tiykarların; insan hám puqaralardıń tiykarǵı huqıq hám de erkinlikleri, olardıń kepilliklerin; aymaqlıq hám mámleket dúzilisin; saylaw sistemasın; húkimet sisteması hám mámleket shólkemleri sistemasın shólkemlestiriw hám de iskerliginiń tiykarǵı principlerin; puqaralardıń ózin-ózi basqarıw tiykarların bekkemleydi. Konstituciyalıq huqıq derekleri: Konstituciya, konstituciyalıq nızamlar, xalıq aralıq huqıq normaları, Joqarı wákillik, atqarıw etiwshi húkimet, jergilikli wákillik hám konstituciyalıq sud hújjetleri hám t.b. (taǵı basqalar ) Ózbekstan Respublikası Konstituciyalıq huqıq derekleri: Ózbekstan Respublikasınıń Konstituciyası, Ózbekstan Respublikasınıń xalıq aralıq shártnamaları, Ózbekstan Respublikası Konstituciyalıq nızamları, Ózbekstan Respublikası nızamları, Ózbekstan Respublikası Konstituciyalıq sudı qararları, Ózbekstan Respublikası Joqarǵı Keńesi qararları, Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń húkimleri, Ózbekstan Respublikası ministrler Mákemesiniń normativ hújjetleri, Qaraqalpaqstan Respublikası Konstituciyası, jergilikli mámleket hákimiyatı normativ hújjetleri, Ózbekstan Respublikası jáne onıń sub'yekti ortasındaǵı kelisimler, Qaraqalpaqstan Respublikası Joqarǵı Keńesi qararları, Qaraqalpaqstan Respublikası ministrler Mákemesiniń normativ hújjetleri.
Konstituciyalıq huqıq, áyne waqıtta, Konstituciya, onıń mánis-mazmunı, áhmiyeti, jámiyettegi ornı haqqında maǵlıwmat beretuǵın pán bolıp ta tabıladı. Keńlew mániste, ol konstituciyalıq institutlar haqqındaǵı oyda sáwlelendiriw hám bilimler, konstituciyalıq normalar hám olar arqalı tártiplestiriletuǵın múnásibetler hám de nızamshılıqtı rawajlandıratuǵın qaraslar sisteması bolıp tabıladı. Bul pán konstituciyalıq -huqıqıy múnásibetlerge baha beredi, konstituciyalıq intlarni úyrenedi, mashqalalardi anıqlap, olardı sheshiw jolların kórsetedi.
Abdujabbor Tólaganov.