Komplement

Komplement (lat. complementum — tolıqtırıwshı, qosımsha) — adam hám barlıq omırtqalı haywanlar qanındaģı óz-ara tásirlesiwshi termolabil hám glikoproteinler jıyındısı; tabiyiy immunitettiń áhmiyetli faktori. Bul aqsillar jemiriliw processinde qatnasıp, organizm ushın jat kletka hám mikroorganizmlerdi buzıwda (lizis) qatnasadı. K. terminin pánge P. Erlix kirgizgen, bıraq oģan shekem J. Borde qan zardabındaģı bakteritsid tásir etiwshi elementti alleksin (lat. alexina — mikroorganizmlerden qorģawshı denesheler) dep atalģan. K. quramında 20 makromolekulalardan dúzilgen, bıraq bul sistemanıń tiykarı bólimi 11 aqsıldan ibarat bolıp, qalģanları kúsheytiriwshi hám fermentler.

Komponent — jańalanıw reakciyasınıń tiykarģı gumaral komponentı bolıp, onıń ónimleri xemotoksin hám anafilatoksinler fagotsitoz, almasıw processleri hám kirdiń jibiwine tásir kórsetedi. Sol menen birge komponent quramında immun juwabın baqlawshı áhmiyetli faktorlar óz ishine alģan.

Komponent quramınıń aktivlesiwinde klassik hám alternativ jol parıqlanadı. Klassik jolda antitelo mikroorganizm yáki kletka antigenine birigip, konformaciyasini ózgertkennen soń, oģan komplementiń birinshi komponenti (S1) qosıladı. Komponent aktivlesiwinde IgM hám IgG klass antitelolardan dúzilgen immun birikpeler qatnasadı. Payda bolǵan immun kompleks+komplementtiń S1 komponentine S4, S2, SZ, S5, S6, S7, S8 hám S9 komplementtiń komponentleri izbe-iz birigip, membrananı buzıwshı kompleks payda qıladı.

Komplementtiń alternativ jol menen aktivlesiwi ushın bakteriyalar kletka diywalındaģı polisaharid hám lipopolisaharid (LPS), viruslardıń ústingi bólegi antigenleri, IgA hám IgE dan dúzilgen immun birikpeler, olardan tısqarı properdin, V hám D faktorlar sıyaqlı zardab aqsılları bolıwı zárúr. Sanap ótilgen elementler birikkennen soń olarǵa komplementtiń SZ, keyin S5, S6, S7, S8, S9 komponentleri izbe-iz birigedi. Payda bolǵan membrananı buzıwshı kompleks membrana pútinligin buzıwshı esapqa kletka halaq boladı. Komponentlerdiń kóp bólimi monocit hám makrofaglar sintez qıladı. Olardıń 90% bawır islep shıģarıladı. Qannıń baktericidlik qásiyet ayırım komponentler sebepli. Komponent preparatlarinan antigen-antitelo komplekslarin anıqlawda (mas, bázi infeksion keselliklerge diagnostika qoyıwda) paydalanıladı.