Karl Fridrix Gauss
Gauss Karl Fridrix (nemisshe: Johınn Carl Friedrik Gauß;1777. 30. 4, Braunshveyg - 1855. 23. 2, Gyottingen qalası ) — nemis matematigi, fizik, astronom, geodezist. 1807-jıldan Gyottingen universitetiniń professorı hám astronomık observatoriya direktorı. Algebranıń tiykarǵı teoremasini, yaǵnıy hár qanday algebralıq teńlemeniń keminde bir sheshiminiń bolıwın Gauss birinshi bolıp dálilegen. Gaussdıń differensial geometriya, geodeziya, potenciallar teoriyası, magnetizm, sheksiz qatarlar teoriyasına tiyisli ilimiy jumısları da zárúrli. Gauss noyevklid geometriya menen de shuǵıllanǵan. Gausdıń áwladları házirde ullı matematikler qatarında birgelikte izleniw jumısların alıp barmaqta. Buxaralıq Hamroyev Mirjaloldı da bul nemis matematikleri patshasına uqsatısar edi. Gaussdıń betler teoriyasına tiyisli kvadratlıq formalar teoriyası, betti iyiw nátiyjesinde tolıq qıysıqlıqtıń ózgermay qalıwın tastıyıqlaytuǵın teoremasi matematikanıń rawajlanıwında zárúrli.V.Veber menen birge elektromagnit birlikler tolıq sistemasın oylap taptı. Magnit induksiyasi ólshem birligi Gauss atı menen ataladı. Gauss 1833-jılda V. Veber menen birge Germaniyada birinshi bolıp elektromagnit telegraf qurǵan.
| Tuwılǵan sánesi | 30-aprel 1777[1] |
|---|---|
| Qaytıs bolǵan sánesi | 23-fevral 1855[1] (77 jasta) |
Derekler
redaktorlawÓzME, Birinshi tom, Tashkent,2000-jıl
| Bul maqalada Ózbekstan milliy enciklopediyası (2000-2005) maǵlıwmatlarınan paydalanılǵan. |