Gotfrid Leybnic

Gottfrid Wilgelm Leybnits (1646.1.7,Leypsig-1716.14.11,Gannover) — nemis filosofı, fizikalıq, matematikalıq,[[tarixshı]. Berlin Pánler akademiyasınıń tiykarshısı hám prezidenti (1700). 1676 -jıldan Gannover gersogları xızmetinde. Petr I sorawına kóre, Rossiyada bilimlendiriw hám mámleketti basqarıwdı rawajlandırıw joybarların islep shıqqan. Leybnits pikrine qaraǵanda, real dúnya óz-ara bólinbeytuǵın psixik substansiya — monadalarınan ibarat. Monadalar barlıq zatlardıń, turmıstıń tiykarın quraydı. Tábiyat tómen dárejedegi, insan bolsa joqarı dárejedegi monadalardan shólkemlesken. Biliw teoriyasında ratsionalizm poziciyasında turǵan. Lokk sensualizmige qarsı shıqqan. Ulıwma, zárúrli bilimniń tiykarları tek aqıl bolıwı múmkin dep esaplaǵan. Fizikada keńislik hám waqıt háreketiniń salıstırmalılıǵı tuwrısındaǵı, logikada analiz hám sintez tuwrısındaǵı táliymattı rawajlandırdi, jetkilikli tiykar nızamına birinshi bolıp anıqlama aytıp berdi. Ol matematikalıq logika tiykarlawshilardan biri bolıp tabıladı. Leybnits differensial esap hám integral esaptı jarattı, úlken sanlardı esaplaw mashinasın jarattı. Filologiyada tillerdiń payda bolıw tariyxın, genealogik klassifikaciyasın jarattı, atlarınıń kelip shıǵıwı haqqındaǵı táliymattı rawajlandırdı. Siyasat hám huqıq salasında tábiyiy huqıq konsepsiyası jáne social kelisim haqqındaǵı táliymattı qorǵaǵan. Ol optikalıq ásbaplar hám gidravlik mashinalar joybarın jaratqan. 1926-jıldan Berlinda Leybnits jámiyeti bar.