Góruǵlı dástanı

Gòruglı dástanı qaraqalpaq arasına jazba hàm awız eki tùrde taralģan dàstanlardıñ biri boldı. Onıñ ayırım bòlimleri qıssa tùrinde kòshirilgen bolıp qoldan qolģa òtip turdı. Gòruģlı dàstanı, àsirese XIX àsirde qaraqalpaqlarģa keñnen màlim boldı. Òytkeni, bul dàwirde jasaģan shayırlardıñ kòpshiliginde òz qaharmanların Gòruģlıģa teñew dàstùrgre aynalģan. Gòruģlı ciklindegi dàstanlardıñ qaraqalpaq arasında ùsh tùri tarqalģan. Bulardıñ hàrbiri òz aldına dàstan bolıp Awezxan Qirmandàli Bàzirgendegen at penen tarqalģan. Gòruģlınıñ qaraqalpaqlar arasında keñ tùrde tarqalģan bòlegi Àwezxan dàstanı bolıp esaplanadı. Bul bòlim òzbek, tùrkmen baqsıları arasında bòlinip aytılıp jùrgen Gòruglınıñ tuwılıwı, Yunus peri, Intizar, Botakòz, Àwezdi izlew, Xosh keldi bòlekleriniñ jıyındısı bolıp, tutas bir dàstan sıpatında jırlaģan. Àwezxan qıssasında Gòruģlınıñ tuwılıwı, erjetiwi hàm perzentsizlik daģında qalıwı menen baslanadı. Dàstannıñ baslı ideyası negizinen batırlıq bolıp, àdalatsızlıq ùstinen qatañ gùres alıp baradı. Eldi sırt el basqınshılarınan qorģaydı. Xiywa xanlıģı turģan màhàlde, elde aqılģan sıymaytuģın àdalatsızlıqlar jùz berip turģanday, àlbette xalıq Gòruģlı sıyaqlı batır hàm adalatlı basshılardı àrman etetuģın edi. Sonıñ ushın da, bul dàstan xalıqtıñ àdalat jolındaģı àrman bolıp, xalıq Gòruģlı sıyaqlı batırlardı kùsedi.