Fenokopiya

Fenokopiya (grekshe phaino — bolaman, tabaman hám latınsha copia — kóp) — fenotiptiń násillik bolmaǵan ózgeriwi (modifikaciya). Genotiptiń arnawlı bir ózgeriwi (mutaciya) ne uqsap ketedi, lekin násillenbeytuǵını menen onnan parıqlanadı. "F." terminin nemis genetigi R.Goldshmidt usınıs etken (1935). F. — fizikalıq yamasa ximiyalıq faktorlardıń rawajlanıp atırǵan organizmge tásiri nátiyjesi. Mıs, talidomid preparatın qabıl etken hámiledar áyellerden kóbinese mutant allellar payda etetuǵın fekomeliya (qolı japıraq sıyaqlı qısqarǵan) bópeler tuwılǵan. Ontogenezdiń arnawlı bir dáwirlerinde F. kóbirek kórinetuǵın boladı. Arnawlı bir faktor rawajlanıwdıń túrli dáwirlerinde hár túrlı F.; hár túrli faktorlar ontogenezdiń bir dáwirinde birdey F. payda etiwi múmkin. Mıs, rawajlanıwdıń dáslepki dáwirlerinde tawıq embrionı sarılıq qaltasına insulin inieyeksiya etilgeninde quyrıqsız shójeler, lekin sol gormon keyin kirgizilgende ústingi tumsıǵı kelte shójeler rawajlanıp shıǵadı. Bul eki túrli kemshilik genetikalıq mutaciya jolı menen de málim. F. sebebi arnawlı bir faktor tásirinde genotip ózgermesten ontogenezde payda bolatuǵın processlerdiń aynıwınan ibarat. F. alıw múmkinligi ontogenez processleriniń diskretligin hám arnawlı bir genler tásiriniń "kritikalıq dáwirleri" bolıwın kórsetedi. Bul jaǵday ontogenezde F. da genetikalıq informaciyanıń júzege shıǵıwın úyreniwde paydalanıwǵa múmkinshilik beredi.