Energiya
Energiya — materiyanıń háreket hám materiyanıń bir formadan basqa formaǵa ótiw muǵdarın kórsetiwshi fizikalıq skalyar ólshem birlik.
Kóbinese, mexanikada energiya degende deneniń jumıs islew qábilet túsiniledi.
- potencial energiya
- kinetikalıq energiya
- termodinamikada ishki energiya
- baylanıs energiyası
- salıstırmalılıq teoriyasında tınıshlıq energiyası
- maydanlar energiyası, mısalı, elektromagnit tolqınlar energiyası hám elektromagnit nurlanıw arqalı beriletuǵın nur energiyası
- maydanlardıń kvant teoriyasında vakuum energiyası
- jıllılıq energiyası
Energiya haqqında eń áhmiyetli tastıyıqlawlardan biri bul energiyanıń saqlanıw nızamı, onda aytılıwına qaraǵanda jabıq sistemanıń tolıq energiyası waqıt boyınsha ózgermeydi.
| Ólshem birlik | Ekvivalenti | |||
|---|---|---|---|---|
| в J | erg | kal. | в eV | |
| 1 J | 1 | 107 | 0,238846 | 0,624146·1019 |
| 1 erg | 10-7 | 1 | 2,38846·10-8 | 0,624146·1012 |
| 1 kgk·m | 9,80665 | 9,80665·107 | 2,34227 | 6,12078·1019 |
| 1 kVt·s | 3,60000·106 | 3,60000·1013 | 8,5985·105 | 2,24693·1025 |
| 1 atm | 101,3278 | 1,013278·109 | 24,2017 | 63,24333·1019 |
| 1 kal. (calIT) | 4,1868 | 4,1868·107 | 1 | 2,58287·1019 |
| 1 termoxin. kal (kalТХ) | 4,18400 | 4,18400·107 | 0,99933 | 2,58143·1019 |
| 1 elektron-volt (eV) | 1,60219·10-19 | 1,60219·10-12 | 3,92677·10-20 | 1 |
 | Bul shala maqala haqqında ulıwma úlgi bolıp, ilajı bolsa ol jáne de anıqlaw úlgige almastırılıwı kerek. |