Ekonomikalıq tsikllar

Ekonomikalıq tsikllar - ekonomikanıń bir neshe jıllar dawamında ósiwi hám tómenlewin kórsetiwshi protsess esaplanadı. Ayırım ekonomikalıq tsikllar basqa birewlerinen ósiw dáwiriniń dawamlılıǵı hám aktivligi menen bóleklenip turadı. Soǵan qaramastan olardıń barlıǵı bir qıylı dáwirlerdi basıp ótedi.

Ekonomistler ekonomikalıq tsikllardıń tórt rawajlanıw dáwirin kórsetedi. Birinshi dáwir — ekonomikalıq rawajlanıwdıń eń joqarı dárejege erisilgen dáwiri. Bul dáwirde ekonomikada tolıq jumıs penen bánt bolıw hám óndiris tolıq quwat penen islep atırǵanlıǵı menen kózge túsedi. Sonday-aq, ónimlerdiń baha dárejesi ósiw protsesi tásirinde boladı. Sońǵı basqısh óndiristiń páseyiw dáwirin óz ishine aladı. Bunda bántlik dárejesi tómenleydi biraqta bahanıń ósiw dárejesi tómenlemeydi. Óytkeni, bahanıń ósiw dárejesi óndiristiń tómenlew dáwiri belsene hám uzaq dawam etkende ǵana tómenlewi múmkin. Tómenlewdiń tómengi tochkasında islep shıǵarıw hám bántlik eń tómengi dárejege túsedi hám eń sońında janlanıw dáwiri baslanadı. Janlanıw dáwirinde islep shıǵarıw hám bántlik dárejesi ástelik penen kóterile baslaydı. Báribir óndiris quwatlarınan tolıq paydalanbaydı hám tolıq bántlikke erisilmeydi. Ónimlerdiń bahası bolsa óndiris quwatlarınan tolıq paydalanıw hám tolıq bántlikke erisilgenge shekem bahası ósip baradı.

Tiykarında ekonomikalıq tsiklları bir qıylı. Biraq ta olardıń ayırımları basqalarınan dawamlılıǵı hám belsendiligi menen ayırılıp turadı. Sonlıqtan da ekonomistler bul protsesske ekonomikalıq turaqsızlık dáwiri dep túsinik beredi hám olardı túrlishe bahalaydı. Mısalı, ayırımları turaqsızlıqtıń tiykarǵı sebepshisi dep texnikalıq jańalanıwlardı kórsetedi. Olardıń pikiri boyınsha óndiriske ilim-texnikanıń jetiskenliklerin qollanıw hár qıylı jıllar dawamında ekonomikadaǵı turaqsızlıqlardıń sebepshisi esaplanadı. Basqa bir topar alımlar ekonomikalıq tsikllardı siyasiy hám tosınnan bolǵan jaǵdaylarǵa baylanıstıradı. Ekonomikalıq tsikllardı monetar siyasatqa baylanıstıratuǵın alımlar da bar. Yaǵnıy, mámleket qanshelli kóp pul basıp shıǵarsa, onıń qádiri sonshelli tómenlep baradı hám kerisinshe, puldıń muǵdarı qanshelli az bolsa, ol óndiristiń tómenlewiniń hám jumıssızlar sanınıń artıwın sonshelli tezlestiredi.

Ekonomikalıq tsikllardı bahalawda hár qıylı kózqaraslardıń bolıwına qaramay, kóp ǵana ekonomistler óndiris hám bántlik dárejelerin ulıwma qárejetlerdiń muǵdarı kórsetedi degen pikirdi qollap-quwatlaydı. Óytkeni, óndiristiń bazarǵa belgilep shólkemlestirilgen ekonomikada kárxanalar óz tovarların olarǵa talap bolǵan jaǵdayda ǵana islep shıǵaradı. Xızmet kórsetiwde de mine usı táreplerin esapqa ala otırıp jolǵa qoyadı. Anıǵıraq aytqanda, óndiris qárejetleri kóp bolsa, kárxanalarda tovar hám xızmetlerdi kóp muǵdarda islep shıǵarıw paydalı emes. Óndi-ristegi bántlik hám dáramatlar dárejesiniń tómenligi de mine usında. Ulıwma qárejetlerdiń muǵdarı qanshelli kóp bolsa, óndiristiń ósiwi úlken payda keltiredi. Sonlıqtan da óndiris, bántlik hám dáramatlardıń dárejesi artıp baradı.