Denis Richi
Denis MakAlister Richi (1941-jıl 9-miyzan – 2011-jıl 12-aqırap) C programmalastırıw tili jaratılıwına hám Unix operacion sisteması rawajlanıwına salmaqlı úles qosqan amerikalı kompyuter ilimpazı.
Ómiri hám tálim alıwı
redaktorlawDenis Richi Nyu-Yorktıń Bronksvill qalasında tuwılǵan. Onıń ákesi Alister Richi bolıp, uzaq waqıt dawamında Bell Labs alımı hám kommutaciya dáwiri teoriyası boyınsha The Design of Switching Circuits avtorı edi. Balalıǵında Denis shańaraǵı menen Nyu-Jersi shtatındaǵı Summit qalasına kóship ótti hám ol jerde Summit orta mektebin pitkerdi. 1963-jılda Garvard universitetin fizika hám ámeliy matematika boyınsha diplom menen tamamlaǵan.
Karyera hám qosqan úlesleri
redaktorlawRichi óz iskerliginiń kóp bólegin Bell Labs kompaniyasında ótkerdi hám ol jerde basqa tanıqlı kompyuter alımları menen birge isledi. 1970-jıllardıń basında Richi C programmalastırıw tilin islep shıqtı, bul til programmalıq támiynatlardı islep shıǵıw múmkin bolǵan kúshli hám maslasıwshań edi. C tili dizaynı basqa kóplegen tillerge, atap aytqanda C++, Java hám Python tillerine tásir kórsetti.
1960-jılları Richi menen Ken Tompson Bell Labs kompaniyasında «Multics» operacion sisteması ústinde jumıs isledi. Sodan keyin Tompson eski PDP-7 mashinasın taptı jáne Richi hám taǵı basqalardıń kómegi menen óziniń jańa operacion sistemasın jarattı. Operacion sistemaǵa 1970-jılı Brayan Keringan «Unix» atın qoyıwdı usınıs etti.
Sıylıqları
redaktorlaw1983-jılda Richi hám Ken Tompson ulıwmalıq operacion sistemalar teoriyasın islep shıqqanı hám «Unix» operacion sistemasın jaratqanı ushın Tyuring sıylıǵı menen marapatlandı, bul kóbinese «Informatika salasınıń Nobeli» dep esaplanadı.
1998-jılda Richi hám Tompson Unix operacion sisteması hám C tiline qosqan úlesi ushın Prezident Bill Klintonnan Milliy texnologiya medalın aldı.
Miyras hám tásir
redaktorlawC tili hám Unix operacion sisteması kóplegen zamanagóy kompyuterler ushın tiykar jarattı. C tili elege deyin programmalar jaratıwda keńnen qollanıladı hám Unix principleri zamanagóy operacion sistemalar, atap aytqanda Linux hám macOS jaratılıwında tiykar waziypasın atqarǵan.
Jeke ómiri
redaktorlawRichi óziniń úlken jetiskenliklerine qaramastan, kishipeyilligi menen ajralıp turǵan. Ol súwretke túsiwdi hám sayahat qılıwdı jaqsı kórgen. Denis Richi 2011-jılı 12-aqırapta, 70 jasında qaytıs boldı. Onıń qaytıs bolıw waqıtı Stiv Jobs penen bir waqıtqa durıs kelip qalǵanlıǵı ushın, ol haqqında kóp járiyalanbadı. Degen menen onıń texnologiyaǵa qosqan úlesi júdá áhmiyetli edi.