Blog

Blog – ápiwayı sayt ǵana emes, ol ádebiy-publicistikalıq janrlardıń dáregi. Basqa janrlar arasında ol ózin-ózi kórsetiw, xabarlardıń xronologiyalılıǵı, diskussiyalılıq, sistemalılıq, tekst qurılısındaǵı intuitivlik sıyaqlı bir neshe belgileri menen ajıralıp turadı.

Tariyxı

Internet global tarmaǵında dáslepki veb-blog 1992-jılı britaniyalı alım Tim Berners-Li tárepinen jaratılǵan.

A.A.Kalmıkov hám L.A.Koxanovalardıń jazıwınsha: «Veblog – bul informaciyalar menen toltırılǵan kúndelik, avtorlıq joybarlardıń bir forması. Vebloglardıń avtorları (blogerler), ózleri menen júz bergen waqıyalar haqqında jazadı, anaw yamasa mınaw siyasiy waqıyaǵa ózleriniń jeke pikirlerin bildiredi, sonday-aq, internettegi publikaciyalardı dárekke kommentariylerdi baylanıstırıp sholıydı» . Oksford sózliginde blog túsinigine bılayınsha anıqlama berilgen: «Bir adam turaqlı túrde sońǵı waqıyalar yamasa belgili bir tema haqqında jazatuǵın veb-sayt. Bazıda waqıyalar júz bergende hár bir minutta bir neshe jańa maǵlıwmatlar qosıladı hám oǵan oqıwshılar ózleriniń kommentariyleri hám pikirlerin jollawı múmkin».

Bul blogtan internettiń rawajlanıwı, jańa saytlardıń payda bolıwı haqqındaǵı maǵlıwmatlar orın alǵan edi. Basqa versiyalarǵa qaraǵanda, dáslepki blogtıń jaratıwshısı amerikalı ǵárezsiz jurnalist Dj.Xoll bolıp, ol óziniń blogın 1994-jıldan baslap júrgize baslaǵan . Sońınan biypul blog xızmeti esaplanǵan Blogger.com saytı 1999-jılı San-Franciskodaǵı Pyra Labs kompyuter kompaniyası tárepinen jaratıldı.

Blog sóziniń etimologiyasına itibar qaratatuǵın bolsaq, ol inglis tilindegi blog, web log sózlerinen alınǵan bolıp, bizińshe internet-jurnal, internet-kúndelik, onlayn-kúndelik mánilerin bildiredi.

Blog termin sıpatında 1997-jılı 17-dekabrde Y.Barger tárepinen ilimge kirgizilgen bolıp, onıń dástúriy kúndelikten ózgesheligi, olar publikaǵa járiyalanadı hám qálegen adam oqıw imkaniyatına iye boladı. Bloglarda tiykarınan informaciyalar tekstli, illyustraciyalı hám multimedialı formada jaylastırıladı. Wikipedia’da «blogtaǵı maǵlıwmatlar uzın bolmaǵan xronologiyalıq tártipte bolǵanlıǵı maqsetke muwapıq» ekenligi aytılǵan. Informaciyanı jıynap, qayta islep hám óziniń blogına jaylastırıp, onı tarqatıwshı insan bloger dep júrgiziledi.

Bloglardıń túrleri

K.L.Zuykina bloglarda siyasiy kommunikaciyanıń tutqan ornı boyınsha ilimiy-izertlew jumısların alıp barǵan bolsa, M.V.Pozdeev bloglardıń tipologiyası boyınsha ilimiy izertlew jumısların alıp barǵan hám bloglardı tómendegishe bólip úyrengen:

• Avtorlar quramına qaray: jeke, anonim (belgisiz adam tárepinen júrgiziledi), kollektivli yamasa sociallıq, korporativli blog.
• Multimedia túrine qaray: ápiwayı, fotoblog, muzıkalı, podkast hám blogkasting, videoblog.
• Kontent ózgesheligi boyınsha: kontentli blog, monitoringli, citatalı, splog.
• Texnikalıq tiykarı boyınsha: Stand-alone, blog-platformasındaǵı blog, moblog.
• Aktual informaciyalardı jetkeriwi boyınsha: dástúriy hám jańalıqlar blogı .

Belgili jurnalist hám bloger N.Strij blogerlerdiń professional jurnalistlerden úyreniwi kerek bolǵan tiykarǵı 10 principti atap kórsetedi. Olar tómendegiler:

• temanı obektiv túrde sáwlelendiriw;
• temanıń hár tárepleme sáwlelendiriliwi;
• pikirler hám faktlerdiń ózgesheligin biliw;
• faktlerdi tez tekseriw;
• hárdayım jańa informaciyanı izlew;
• informaciyanı túrli janrlarda tarqatıw;
• tóńkerilgen piramida usılınan paydalanıw;
• informaciyanıń qısqa hám anıq etip jetkeriw;
• redaktorlaw hám etika máselesi.