Bioximiya

Bioximiya sonın'day Biologik ximiya tiri organizmler ha'm hujayralarda ximiyalıq ha'diyselerdi u'yreniwshi ilim. Bioximiya qag'ıydaları ba'rshe tiri organizmler ha'm ha'diyselerdi basqaradı. Mag'lıwmatdın' bioximiyalıq signal arqalı o'tkiziliwi ha'm ximiyalıq energiyanın' metabolizm ha'mde basqa bioximiyalıq ha'diyseler arqalı basqarılıwı ha'm bir neshe basqa faktorlar bul ilimnın' qıyınshılıq da'rejesinin' da'rejesinin' ko'rsetkishi.

Bioximiya rawajlana barıp, 3 tiykarg'ı tarmaqqa bo'linip ketdi. Statistik B. (ximiyalıq topografiya) organizmlerdin' ximiyalıq quramı ha'm olardı quraytug'ın zatlardın' ximiyalıq du'zilisin; dinamik B. organizm bo'limleri ha'm toqımaları du'zilisi ha'm janalanıp turıwı ushın kerekli organik zatlardın' sintezleniwi (assimilyatsiya)ni, ja'nede organizm ushın kerekli bolg'an energiya payda bolıw ha'diysesinde zatlardın' bo'liniwi (dissimilyatsiya)nı u'yrenedi.

Funksional B. tiri organizmnin' ayrım organları ha'm sistemaları funksional ha'reketine tiykar bolatug'ın ximiyalıq o'zgerisler (mas, mu'skil qısqarıwı, nerv impulyelarının' o'tiwi, biologik aktiv zatlardı endokrin sistemada sintezi ha'm olardın' ta'siri)n u'yrenedi. B. fiziologiya menen u'zliksiz baylanıslı. Haywanlar, o'simlikler ha'm mikroorganizmler bo'limlerinde bolatın zatlar almasınıwı ha'diyseleri bir tu'rli bioximiyalıq reaksiyalarg'a tiykarlang'an, biraq ha'r bir tu'r ha'm organizmnin' o'zine mas morfologik ha'm fiziologik o'zgeshelikleri sebepli bul ha'diyseler tu'rlishe keshedi. A'ne sol o'zgesheliklerdi o'simlikler Bioximiyası, haywanlar Bioximiyası ha'm mikroblar Bioximiyası u'yreniledi. Medicina Bioximiyası yaki klinik B. bolsa kesel organizmdegi bioximiyalıq o'zgerislerdi teksiredi, kesellik analizin anıqlaydı, tuwrı dawalawdı bioximiyalıq usıllar menen baqlap turadı. Bulardan tısqarı, texnik B. ha'm bar, u biologik materiallardı islewdegı B.lıq ha'diyselerdi, texnikada B.viy usıllar ha'm reaksiyalar ja'rdeminde tu'rli zatlar alıwdı, biologik preparatlardan paydalanıw qag'ıydaları ha'm metodların u'yrenedi. B. biologiya Menen ximiya aralıg'ındag'ı pa'n bolg'anı ushın sol pa'nlerdin' maglıwmatları ha'm ideyalarına tiykarlanadı.

B. ga'rezsiz pa'nge aylanıwda organik ximiyanın' 19-a.nin' 2-yarımında toplang'an mag'lıwmatları ha'm a'meliy ka'shpiyatlarg'a, o'simlik ha'm haywanlardın' ximiyalıq quramı ha'm olardag'ı o'zgerislerdi izertlewge tiykarlang'an.