Besik shabıw

Besik shabıw dásturi – Suyikli qaxarman shayırımız Ibrayım Yusupovtıń: Atıń on xáripten quralǵan, Aytsa tilge auır. Dásturiń sonshelli kóp, Artsa pilge auır,-dep táriyplegenindey qaraqalpaq xalqı tariyxqa,milliy urp-ádet,salt-dásturlerge oǵada bay xalıq.Máselen,"Qız jıyını","Xáujar","Bet ashar","Aytıs","Kuyeu qáde" xám taǵı basqa da dásturler atadan-balaǵa,áuladtan-áuladqa miyras bolıp ótip kelmekte. Al,perzent dun'yaǵa kelgennen keyin náresteni besikke bólep atırǵanda da dástur,qádelerimiz kóp.Tilekke qarsı,usı qádeler óz kórinisin tauıp atırǵanda,náresteniń keleshek baxtı,taxtı ushın aytılatuǵın aytımlardıń sonǵı jılları umıtılıp baratırǵanlıǵı ashınarlı jaǵday. "At ólse de qáde ólmeydi"degen ibara bar xalqımızda.Solay eken,bir-bireudi siz-bizlikke,sıylasıqqa,bauırmanlıqqa shaqıratuǵın dásturlerdiń bolǵanı jaqsı.Lekin,óz sheńberinde.... Jaqında bir sińlimniń perzentli bolıp,shashıu toyına besik,arbasha alıp barǵanımız bar.Besik aparǵanımızdan keyin "Besik shabıu"dásturi orınlandı.Jıynalǵanlardıń ishinde eń jası ulkeni besik shabıu dásturin orınlauı shárt eken.Besik toydıń qızıǵı endi baslandı-au dep ıqlaslanıp qızıǵıp,xáues penen tıńlamaqshı boldım. "Atımdı shaptım,al shaptım"nan arı ótpey-aq kópshilikten qáde jıynap aldı.Maqsetimiz óz uazıypamızdı orınlap,qáde jıynap alıu emes,náresteniń aydın keleshegine jaqsı tilekler aytıp,ata-ananı,aǵayın-tuısqanlardı tanıstırıw emes pe?

Meni oylandırǵanı usınday bir jaqsı dásturimizdiń xalıq arasında umıtılıp baratırǵanı.Bul dástur aytımların ayrım qatıqulaq ajayıp insanlardan jazıp alıp,ıqlasbentlerimiz dıqqatına usınıudı maqul kórdik.

"Besik shabıw" dásturi dun'yaǵa kelgen nárestege ata-babasın tanıstırıu,jeti ata-babasın bilsin degen mániste aytılǵan.

 Besik bektiń besigi,
 Oń jaǵında besik,
 Keldi besik iyesi,
 Ayday juzi tınıq bolsın dep,
 Basına ayna qoyamız.
 Nanday qádirli miyirman bolsın dep,
 Basına nan qoyamız.
 Polat qanjarday ótkir bolsın dep,
 Basına pıshaq qoyamız.

 Al, shabayın shabayın,
 Atımdı minip shabayın,
 Atım bolsın tulpardan,
 Ózi bolsın sunqardan,
 Besiktegi bópeniń ,
 Sumegi bolsın altınnan,
Tubegi bolsın gumisten.

Atım shauıp baratır,
Tayım shauıp baratır,
El-xalıqqa belgili,
Xızmeti menen tanılǵan,
Atasına qarap shauamız.

Alıs-alıs taulardan ,
Asıp shauıp kelemiz,
Biyik-biyik tóbeden ,
Tasıp shauıp kelemiz.
Xau qulınshaq shuu deymen
Kempir apasına qarap shauamız.

Ózinde kóp bolar bópeniń payı,
Ustine kiygeni pashshayı shayı,
Dayısında kóp bolar jiyenniń payı,
Dayı jengege qarap shabayıq.

Kerbazlanıp tórge ótken ,
Ukesiniń besik toyına jetken,
Kórimligin moldan tuygen,
Qudashalarǵa qarap shabayıq.

Aspandaǵı ayday bolıp,
Asıp shauıp kelemiz,
Moynımızǵa tumarımızdı,
Taǵıp shauıp kelemiz,
Ata-ananıń jas ulkeni ,
Murındıq ata-anaǵa shauamız.
  
Bul qosıq qatarları ilaxiyda tuuma talant iyeleri arqalı xázil-shını aralas dórelip bara beredi.Bul dásturdiń bunnan basqa da biz bilmegen variantları bar bolsa kerek.Usınday dásturlerimizdi umıtpay,onı keleshek áuladqa jetkeriu siziń menen biziń ádiuli minnetli uazıypamız bolmaǵı zárur.