Francuz kóterilisi: Ózgerisler arasındaǵı ayırmashılıq

[[Su'wret:Prise de la Bastille.jpg|thumb|300 px|1789-jılı 14-iyulda [[Bastiliya]] túrmesiniń hújim etiliwi]]

 

Kóterilisnıń eń belgili waqıyalarınıń biri bul 1789-jılı 14-iyulda [[Bastiliya]] túrmesiniń hújim etiliwidir. Bastiliya bul patsha shańaraǵına boysınbaǵanlardı qamap qoyatuǵın saray bolǵan, ádette ol jerge adamlar ólim jazasına jiberilgen. Ol Fransiyadaǵı úshinshi yamasa eń pás klass tárepinen qıyratılǵan. Olar qamaqtaǵılardı bosatıp, keyin saraydı jaǵıp jibergen. Keyinirek olar Bastiliya gerbishlerinen kópir salǵan.

Bul 1789-jılı [[Adam hám puxaralardıń huqıqı haqqında deklaratsiya|Adam hám puxaralardıń huqıqı haqqında deklaratsiyanıń]] payda bolıwına alıp keledi. Ol [[Amerika kóterilisi]]nde qatnasqan Markiz de Lafayet atlı jas aristokratı tárepinen jazılǵan edi. Deklaratsiya Frantsiyanı [[respublika]] dep járiyalaydı. Frantsiya Respublikası 'Azatlıq, Teńlik hám Birlik' súrenine tiykarlanǵan bolıwı kútildi. Bul hár bir adam azat, teń huqıqlı hám barlıq mámleketlikler teń, aǵayinler sıyaqlı bolıwı kerek degendi ańlattı. Biraq basshılar bunı tez arada Terrorǵa aylandırdıhám onıń aqıbetinde 40,000 átirapında adamlar óltirildi, sonıń ishinde Mariya Antuanetta xanshayım hám Patsha Lyudovik XVI. Óltirilgen adamlar patshanı qollap quwatlaǵan, tiykarınan birinshi hám ekinshi qatlam adamları edi. Olar bul awdarıspaq dawamında gilyotina menen baslarınan ayrılǵan edi. Kóterilisshiler hátte jańa din menen jańa kalendar islep shıǵıǵa háreket etti.

 

 

== Basqa web-saytlar ==

* [http://www.desaix.com The Musée de Veygoux] - Desaix hám Fransuz kóterilisine arnalǵan muzey

* [http://www.hrcr.org/docs/frenchdec.html Adam hám puxaralardıń huqıqı haqqında deklaratsiya (inglis tilinde)]

[[Kategoriya:Tariyx]]