Áyyemgi Greciya: Ózgerisler arasındaǵı ayırmashılıq
Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
Qatar No 1:
Áyyemgi Greciya — Balkan ya.a.ń qubla.da, Egey teńizindegi atawlar, Frakiya qırǵaqlari, Kishi aziyanıń batısındaǵı teńiz qırǵaqlarında jaylasqan áyyemgi grek mámleketleri aymaǵınıń ulıwma atı.
Tariyxi. Arxeologik maʼǵluwmatlarga koʻre, Gr. Aymaǵında adamlar paleolit dawrinen jasap kelmekte. Xalkidika ya.o.nan neandertal adaminiń bas súyegi shıqqan. Neolit dawrinde Gr. Xalqı diyxanshılıq, sharwashilıq penen shugʻullanıp, oʻtırıqshı turmıs keshirgen. Greciya jez dáwiri madeniyati shártli rawishte Kritmiken mádeniyati yáki Egey mádeniyati dep atalǵan. Eramızǵa shekemgi 3-mıń jıllıqta Greciya etnik quramı rangbereń(pelasglar, leleglar va bosqalar) boʻlgan; olardı protoyunon qáwimleri — axeylar, ioniyaliklar qısıp shıǵarıp oʻz quramlarına sińdirip jibergenler.B E.SH 20—17-ásirlerde Krit a.da
Perikl hukmronligi davri (443— 429) Afina kuchqudratining eng kuchaygan, siyosiy tuzumning eng demokratlashgan va madaniyatning ravnaq topgan davri hisoblanadi. Afina Yu.ning asosiy iqtisodiy va madaniy markaziga aylanadi, u dengizda hukmronlikni oʻz qoʻliga olgan. Afina bilan Sparta oʻrtasida Yu.da gegemon boʻlish, savdo yoʻllariga egalik qilish uchun kurash Peloponnes urushi (431—404)ga olib kelgan, u Afinaning magʻlubiyati bilan tugagan. Spartaning yunon davlatlari ichki ishlariga aralashuvi miloddan avvalgi 395—387 yillardagi Korinf urushini keltirib chiqargan. 4-asrda Fiva vaqtinchalik yuksalgan. Levktra jangida (miloddan avvalgi 371 yil) fivaliklar Sparta qoʻshinini tormor keltirishgan. 4-asr oʻrtasida Yu.ning shim.da Makedoniya yuksalgan. Uning podshohi Filip II Xeroneya jangida (338) yunon shaharlari koalitsiyasi ustidan gʻalaba qozonib Yu.ni tobe etgan. Aleksandr (Iskandar) saltanati parchalangach, ellinizm davrida (3—2-asrlar) Yu.da hukmron boʻlish uchun kurashayotgan harbiylashgan tipdagi davlatlar va ittifoqlar koʻp boʻlgan (Makedoniya, Axey ittifoqi, Etoliya ittifoqi). Miloddan avvalgi 197 yil Kinoskefal jangida Rim qoʻshinlari Makedoniya ustidan gʻalaba qozongach, Rim Yu.dagi oligarxiyani quvvatlab, mamlakatning ichki ishlariga aralasha boshlaydi. Miloddan avvalgi 148 yil Makedoniya, Illiriya va Epir Rim provinsiyasiga aylantirilganlar. 146 yildan (Axey ittifoqi rimliklar tomonidan tormor etilgandan soʻng) Yu.Rimga tobe boʻlgan (miloddan avvalgi 27 yildan uning hududida Rimning Axaya provinsiyasi barpo etilgan), faqat nomiga Afinagina erkin shahar deb hisoblangan. Milodiy 4-asrdan Yu.Vizantiyaning asosiy tarkibiy qismini tashkil etgan.
| |||