Alorlar

Alorlar (túp atı — orang baranusa), basqa atı: orang-alor — Qublası-Arqa Indoneziya xalıqlarınan biri. Pantar hám Alor atawlarınıń arqası hám arqa-batıs bóleginde jasaydı. Sanı 70 mıń adam.

Tili

Arqa Indoneziya antropologıyalıq toparına kiredi. Avstroneziya tilleri shańaraǵına tiyisli indonez tili, alor tili

Dini

Diniy pozitsiyalar — musılman-sunniylar, Makassarlar 17—18-ásirlerde islam dinin qabıl etkenler. Dástúriy isenimler de saqlanıp qalǵan.

Dyu Sebepli alorianlardıń dinge munásibeti haqqında tómendegi juwmaqqa keldi. Sıyqırǵa bolǵan qatnas adamlar menen ushırasıw usılına uqsaydı. Tiykarǵı maqset qudaylardı tákabbir qılıw ushın olardı diniy dástúrler menen bagıw bolıp tabıladı. Onıń sózlerine kóre, bul balalıq dáwirindegi sistemalı judalıq hám ashlıq penen baylanıslı (Kardiner 1945: 157).

Tariyxı

Aloriyaliklar haqqındaǵı belgili faktler mádeniyat haqqında tolıq oyda sawlelendiriwge iye emes, bul shaxstıń qáliplesiwinde zárúrli hám tiykarǵı bolǵan kóplegen táreplerdiń áhmiyetin túsiniw ushın jetkilikli.

Orta ásirlerde aloriylardıń qáliplesiwinde Solor, Bugis, Makassar, Yava, Ternate atawlarınan kelgen emigrantlar qatnasqan. 20-ásirdiń ortalarına shekem Aloriyanlardı Raxalar basqargan. Aloriyalıklar mádeniyatı basqa „sawda etnoslari“na tán bolıp tabıladı. Xalıq punktleri jaǵabo'yi, sızıqlı jaylasıw bolıp tabıladı. Irakuois aǵayınlıq sisteması. Olar jeti patrilineal áwladqa bólingen, eki ekzogam qáwimge birlesken — „jer iyeleri“ hám „sońın ala músápirler“. Neke óz-ara aǵayın, óz-ara. Ana -bala munasábetleri. Eki hápte dawamında balaǵa ǵamxorlıq etkennen keyin, ana onı taslap, dalada islewdi dawam ettiredi. Aydarha ámekilerge sıyınıw ádetiy jaǵday bolıp tabıladı.

Kásip-óneri

Dástúriy kásipler — sawda, balıqchilik, bаqshılıq. Aǵash naǵıs oyıwshılıǵı rawajlanǵan.

Turmıs tárizi

Irakuois tipindegi aǵayınlıq sisteması. Olar jeti patrilineal urıwǵa bólingen, eki ekzogamik fratriyaga birlesken — „jerdiń iyeleri“ hám „sońın ala kelgenler“. Aǵayınlıq neke, óz-ara. Naga aydarhalarına sıyınıw ádetiy bolıp tabıladı.