Transnatsional korporatsiyalar: Ózgerisler arasındaǵı ayırmashılıq
Content deleted Content added
k robot Adding: ko:다국적 기업 |
MauritsBot (talqılaw | úlesi) k robot Adding: cs:Nadnárodní korporace; cosmetic changes |
||
Qatar No 3:
Transnatsional korporatsiyalar (TNK) [[Birlesken Milletler Sho'lkemi|BMSh]] ekspertlerinin' pikirinshe "Du'nya ekonomikası dvigateli" bolıp tabıladı. Bunday etip BMShnın transnatsional korporatsiyalar haqqındag'ı dokladın'da aytılgan edi. 90-jıllar ortasında du'nyada 40 mın' TNK funktsiyalastırıldı. Olar o'zlerinin' ma'mleketi shegarasındag'ı 250 mın' ka'rxananı qadag'alap turadı. Olardın' sanı son'g'ı jıllarda (1970-jılda 7 mın firma bolg'an) 5 esege shekem astı.
100 iri xalıq aralıq kompaniyalardın' mu'lkinin' bahasının' 40 %i basqa ma'mleketler territoriyasında negizlengen. Transnatsional korporatsiyalardın' tiykarg'ı bo'legi [[Amerika Qurama Shtatları|AQSh]], [[
Ha'zirgi waqıtta firmalardın' xalıq aralıq statusı haqqındag'ı ko'rsetkish guwalıq etedi, yag'nıy rezident-ma'mleketler shegarasında onın' tovar satıw protsent o'lshemi ko'rsetkishi. Usı ko'rsetkish boyınsha [[Shveytsariya|Shveytsariyanın]] "Nestle" (98 %) firması
lider esaplanadı. BMSh metodologiyası ha'm strukturası boyınsha xalıq aralıq korporatsiyalardın' aktivlerin anıqlawga boladı. En' iri shet el transnatsional korporatsiyalar aktivleri arasında (finans sektorın esaplamag'anda) [[
Transnatsional korporatsiyalardın' huquqlı rejimi ha'r qıylı ma'mleketlerde o'zlerinin' filiallarının' ha'm onın' kompaniyalarının' ko'megi menen payda bolıwı aktiv iskerlikti boljaydı. Bul kompaniyalar belgili da'rejede o'z betinshe o'ndirislik xızmet ha'm tayar o'nim jetistiriw, ilimiy izertlew isleri ha'm tutınıwshılarg'a xızmet ko'rsetiw menen shug'ıllanadı. Olar bir pu'tin iri
Qatar No 23:
Transnatsional korporatsiyalar joqarı kvalifikatsiyalı personal ha'm iri investitsiya talap etetug'ın bilim ko'lemi, u'lken o'ndiris tarawları, joqarı texnologiyalıq tarawlarg'a kirip keledi.
80-jıllar ortasında kapitalistlik du'nyanın 3/4 sanaat o'nimlerin 2 mınga
500 en ‘iri quwatlı transnatsional korporatsiyalardan 85i barlıq shet el investitsiyalarının' 70% in qadag'alaydı. Bul 500 gigant [[
Ku'shli o'ndirislik bazag'a iye transnatsional korporatsiyalar tovar bazarı, o'ndiristi joqarı na'tiyjelilikte jobalastırıwdı ta'miyinleytug'ın sawda-siyasat o'ndirisligi alıp baradı. Jobalastırıw en' bas kompaniyadan baslanıp, onnan kishi bolg'an firmalarg'a shekem tarqatıladı.
Qatar No 31:
Transnatsional korporatsiyalar ta'repinen xalıq aralıq ha'm kontinental masshtabtag'ı ilimiy-izertlew jumısları ha'm kapital qoyıw tarawında dinamikalıq siyasat ju'rgiziledi. Xalıq aralıq korporatsiyalardın' payda bolıwı ha'm rawajlanıwı haqqında konkret mısal etip TNK "Elektromons" u'skenelerinen du'nya bazarındag'ı elektropriborlardın' o'z qollarındag'ı 25% in atap o'tsek boladı.
1912-jılı 2 shved kompaniyasının' ayırılıwı na'tiyjesinde payda bolg'an "Elektromons" 20-jıllardın' aqırında [[
Sonın' menen birge Qubla Evropa ha'm [[İtaliya|İtaliyadag'ı]] elektrotovar islep shıg'arıwshı "AEG" - Germaniyada elektrotovar islep shıg'arıwshı bolıp esaplanadı. Usı u'sh firmanın birlesiwi na'tiyjesinde "Elektrlyuks" o'zinin' tarawında du'nya boyınsha liderge aylandı. Ol du'nya ma'mleketlerinde elektrotexnika o'ndiredi.
Qatar No 47:
Litsenzion kelisim yuridikalıq sha'rtnama bolıp, bunnan litsenziar litsenziatqa belgili waqıtka sıylıq ushın anıq huqıqlar belgilep beredi. Litsenziyanın beriliwi transnatsional korporatsiya ishindegi firma dogovorları sıyaqlı texnologiya beriliwi kanalları boyınsha a'melge asırıladı.
Litsenzion kelisimnin arnawlı turi bolıp - [[
Franchayzing - bul uzaq muddetke esaplang'an litsenzion kelisimi. Bunda [[Franchayzer|franchayzerler]] klient-firma ushın anıq huqıqlar belgileydi. Bul huqıqlar o'z ishine sawda markasının' qollanılıwı yamasa firma atının' qollanıwın, sol sıyaqlı texnikalıq ja'rdem boyınsha xızmetler, jumısshı ku'shinin' kvalifikatsiyası koteriliwine, anıq bolg'an tolemdi basqarıw ha'm sawda qılıwdı o'z ishine aladı.
Qatar No 56:
baylanıslı. Bir qansha ken' tarqalıwdı zavodlardın' "gilt astına" beriliwi iyelik etip atır. Bul jag'dayda transnatsional korporatsiya barlıq xızmetlerdin' a'melge asıwın oz moynına aladı, sebebi bular belgili bir obekttin' jobalastırılıwı yamasa qurılıwın ta'miyinleydi. TNKnın ozi rawajlang'anlıg'ı sıyaqlı bir pu'tinlikte ha'r qıylı ekonomikalıq baylanıslar forması da rawajlanıp atır.
Transnatsional korporatsiyalar ta'repinen bolg'an ja'ne bir jetiskenlik bul shet ellerde arnawlı investitsion kompaniyanın qurılıwı. Onın' sha'rtli wazıypası bolıp regionlıq bazarda o'zlerinin' o'niminin' ha'reketke keliwinin' stimulı bolıp investitsiyalardın' o'zlerinin' ha'm partner ka'rxanalardag'ı strukturası bolıp tabıladı. Bunday jaylasıwdı alkogolsız ishimlik shıg'aratug'ın "Pepsi-Cola", "Coca-Cola" ([[
Transnatsional korporatsiyalar zamanagoy du'nya xojalıg'ında ha'reket etiwshi ta'rep bolıp qaladı. Olar xalıq aralıq ekonomikalıq qatnaslar sistemasında bahalaw qıyın bolg'an roldi oynaydı.
Qatar No 64:
80-jılları transnatsional korporatsiyalardın' shet eldegi o'ndirisi ko'lemi menen ishki firmalar sawdasınan tazartılgan eksportın salıstırsaq AQSh, Yaponiya ha'm Germaniya ushın to'mendegishe sa'ykeslik bar: 4,1:1; 2,6:1; 1,5:3.
Bul eller eksportında ma'mleketlerdin' o'zlerinin' shet eldegi filiallarına
qarag'anda joqarıraq rol oynaydı. TNK barlıq du'nyanın jeke sektorının' o'ndirislik kapitalının' 3 bo'legin, shet eldegi tuwrı investitsiyanın 90 % ten aslamın qadagalaydı.
Qatar No 84:
* monopol bahalardın' qoyılıwı, sha'rtler diktatı.
[[
[[af:Multinasionale korporasie]]
Qatar No 90:
[[ast:Multinacional]]
[[bg:Транснационална компания]]
[[cs:Nadnárodní korporace]]
[[da:Multinationalt selskab]]
[[de:Multinationales Unternehmen]]
| |||