Shıǵıs jıl esapları: Ózgerisler arasındaǵı ayırmashılıq

Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ
Өңдеу түйіні жоқ
Qatar No 3:
Du'nyada ha'r qanday xalıqtın' o'zine ta'n bolg'an (du'nya tanıw, ta'biyattag'ı o'zgerislerdi boljaw) usılları bolg'an. Ha'tte a'yyemgi da'wirden baslap o'z akademiyasına iye bolg'an Xorezmde ta'biyat sırların boljaw, geografiyalıq ha'm astronomiyalıq tusiniklerge iye bolıw og'ada aldıg'a ketken.
 
Qaraqalpaqstanda jasawshı xalıqlar erte da'wirlerden baslap-aq ku'n, tu'n, ay ha'm jıl ha'reketlerin u'yrengen. [[Quyash|Quyash]], [[Ay|Ay]] ha'm [[Juldızlar|juldızlardın']] ja'rdeminde waqıttı belgilegen. Juldızlar ja'rdeminde tu'ngi jol bag'darların anıqlag'an. [[Sutka|Sutkanı]] bes mezgilge, aydı to'rt ha'ptege bo'lip qaraw usılı burınnan-aq Ku'nshıg'ıs ellerinde bar ha'diyse. Biraq bulardın' atamaları parsı tilindegi sanaq san "yak" (bir) arab tilindegi "sham" (ku'n) tiykarında berilgen bolıp yakshamba (ekshembi) tu'rinde berilip son'ınan tu'rkiy tilindegi' xalıqlarg'a da aralasqan. Parsı tili tiykarında ruz (ku'n), max (ay), sal (jıl) atamaları da kirip kelgen. Sol atamalar tiykarın'da "Ruznama" (ku'ndelikli waqıyalar yaki bolmasa gazeta), maxnama (bir ay ishindegi ha'diyseler yaki bolmasa jurnal), "salnama" (jıl nama) ha'm tag'ı basqalar.
 
Bulardan tısqarı ku'n, ay ha'm jıl o'zgesheliklerin belgilewshi ayırım kalendarlar payda bolg'an. Bul kalendarlardın' tiykarg'ı shıg'ısı, arab, hind, qıtay, iran ha'm yaponiya ellerinde payda bolıwına qaramastan derlik Aziyanın' barlıq jerlerine tarqalg'an. Bular "Ku'nshıg'ıs kalendarı" dep atalıp, bizin' ata-babalarımız negizinen ta'biyat o'zgesheliklerin usı kalendar tiykarıida u'yrenip barg'an.
Qatar No 10:
 
Negizinen alıp qarag'anda juma kuni shembi dem alıs ku'ni bolıp esaplang'an. Bul ku'ni adamlar bazar-
osharlar menen shug'ıllang'an. Al ha'zirgi qaraqalpaklardınqaraqalpaqlardın', Qaraqalpaqstan xalıqlarının' tu'sinigi boyınsha ha'pte sanaw: <br>
Du'yshembi – birinshi ku'n<br>
Siyshembi – ekinshi ku'n<br>