Qaraqalpaq tili: Ózgerisler arasındaǵı ayırmashılıq
Content deleted Content added
Ernazarbiy (talqılaw | úlesi) Өңдеу түйіні жоқ |
Qaraqalpaq (talqılaw | úlesi) Өңдеу түйіні жоқ |
||
Qatar No 3:
1989-jılı 1-dekabrde Qaraqalpaqstan Respublikası [[Joqarg'ı Ken'es|Joqarg'ı Ken'esinin']] sessiyasında qaraqalpaq tiline ma'mleketlik til biyligi berildi. Qaraqalpaqstan Respublikasının' ma'mleketlik til haqqındag'ı Nızamının' 1-statyasında: "Qaraqalpaq tili Qaraqalpaqstan Respublikasının' ma'mleketlik tili bolip tabıladi. Qaraqalpaqstan Respublikası o'zinin' aymag'ında tilge baylanıslı barlıq ma'selelerdi sheshiw huqıqına iye",- dep ko'rsetilgen. Bul jag'day til erkinligin, tillerdin' aldag'ı waqıtları ken' rawajlanıwın ta'miyinleydi.
Qaraqalpaq tili shıg'ısı boyınsha altay tilleri semyasının' turkiy tiller toparına kiredi. Qaraqalpaq milletinin' payda bolıwı menen onın' tilide qa'liplesti. Qaraqalpaq [[Millet|milleti]] yamasa qaraqalpaq ataması XIV-XVI a'sirlerde Nog'aylı Ordasının' tarqawı menen payda boldı.
Qaraqalpaq milliy tilinin' payda bolıwı menen a'debiy tilinin' jazba turi de qa'liplesti. A'debiy tildin' jazba tu'rinin' qa'liplesiwi onın' ulıwma xalıqlıq awızeki so'ylew tu'rine tiykarlanadi. Qaraqalpaq tilinin' ulıwma awızeki so'ylew tili arqa ha'm qubla dialekt (jergilikli o'zgeshelik) bolıp ekige bo'linedi. Arqa dialektlik o'zgesheliklerdi respublikamızdın' arqa rayonları, al qubla dialektlik o'zgeshelikerdi [[To'rtku'l|To'rtku'l]], [[Ellikqala|Ellikqala]], [[Beruniy|Beruniy]] rayonlarının' aymaqların qamtıydı. Qaraqalpaq a'debiy tili usı eki o'zgesheliktin' tiykarında, ko'birek arqa dialektlik o'zgesheliklerdi qamtıw arqalı qa'liplesti.
Qatar No 10:
Jazba a'debiy til dep ha'r qanday a'debiyatlardın', ko'rkem shıg'arma, ja'miyetlik-siyasiy, ilimiy-texnikalıq, publitsistikalıq, oqıw qurallarının' ha'm t.b. jazıw arqali iske asatugin a'debiyatlardın' tiline aytiladi.
Jazba a'debiy [[Til|til]] tildin' fonetikaliq ha'm grammatikalıq normaların qatan' saqlagan onın en' joqarı tu'ri bolıp esaplanadı. A'debiy tildin' jazba ha'm awızeki soylew tu'rleri ha'zirgi waqıtta radio ha'm teleko'rsetiwlerdin', gazeta-jurnallardın', ma'mleketlik mekemelerdin', ma'deniy orınlardın' a'hmiyetli qatnas qurali retinde xızmet etedi. A'sirese bul jag'day "Qaraqalpaqstan Respublikasının' ma'mleketlik tili haqqındag'ı" [[Nızam|Nızam]] qabıllang'annan keyin jedel iske asırılmaqta. Sonlıqtan ha'r bir sawatlı ha'm ma'deniyatlı insan a'debiy tildin' qa'dirine jetip, onın qag'ıydaların jazıw ha'm soylewde duris ha'm tilge bolg'an hu'rmetti arttıradı, so'ylew ma'deniyatlılıg'ın ta'miyinleydi.
[[Category:Qaraqalpaq tili]]
| |||