Mırza Ulıǵbek: Ózgerisler arasındaǵı ayırmashılıq

Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ
Өңдеу түйіні жоқ
Qatar No 9:
Sonın' ushında Ulug'bek babası A'mir Temur qazalang'an ku'n 1403-jıldın' 18 fevralınan baslap tap 1409-jılı Xalil Sultan Shaxruq a'mirleri ta'repinen tutqıng'a alıng'ang'a shekem Xiratta o'z a'kesinin' panasında boldı. Xalil Sultan ha'kimliginen keyin Maveranaxr taxtı 1409-jıldın' aqırınan baslap Ulug'bekke na'sip etken edi. Bul waqıtta ol on u'sh jasar bala bolıp, sonda da A'mir Temurdin' aqlıg'ı bolg'anı ushın g'ana ma'mleketti basqarıwı kerek edi. Sonın' ushında ol ma'mleketti a'kesinin' en' jaqın adamlarının' ja'rdeminde basqardı. Sol tiykarda ol tap 1449-jıl 25-oktyabrge shekem qırıq jıl dawamında ma'mleketti basqaradı. En' son'ında o'z perzentinin' qaslıq etiwinen ashınarlı jag'dayda qaytıs bolg'an.
 
Ulug'bek qırıq jıl patsha bolıwına n'aramastan [[Urıs|urıs]] qag'ısqa onshama kewli shappaytug'ın adam bolg'an. Sonın' ushında tariyxshılar ol haqdındahaqqında orta da'rejedegi ha'kim ha'm a'wmeti onsha kelispegen sarkarda sıpatında ta'riypleydi. Biraq og'ada talantlı alım bolg'an. Sonın' ushın tariyxta onın' patshalıg'ınan ko're alımlıg'ı ko'birek tilge alınadı. O'zi patshalıq etken da'wirde ko'birek ilim ha'm pa'nge itibar bergen. Samarqandqa bir neshe ilim orayları ha'm medreseler qurg'ızg'an. Bunnan tısqarı ol talantlı astronom alım edi. Sonın' ushında Shıg'ıstag'ı en' eski astronomiyalıq observatoriyalardın' biri Samarqand qalasında sol da'wirde Ulug'bek ta'repinen saldırılg'an.
 
[[Astronomiya|Astronomiya]] tarawındag'ı onın' en' ko'lemli miyneti 'Zichi jadidi Kuraganiy' (Ko'raganiydin' jan'a astronomiyalıq kestesi) 1437-jılı jazılg'an. Ekinshi en' ko'lemli miyneti tariyx ilimine bag'ıshlang'an bolıp XIII-XIV a'sirdegi mon'g'ol imperiyasın so'z etetug'ın 'Ulusiy arbayi Chingiziy' (Chingiziylardın' to'rt ulısının' tariyxı). Bul tu'rki mong'ol tariyxına bag'ıshlang'an og'ada a'jayıp kitaplardan biri bolıp, kiris bo'limi payg'ambarlar tariyxınan baslanıp, tu'rklerdin' an'ızg'a aylang'an. babaları Efas ha'm Nux payg'ambarlardan baslanıp, son'ınan Tu'rk xan ha'm Shıg'ıs xan haqqında so'z baslaydı.
 
Birinshi bo'lim, ullı jurt, yag'nıy Mon'g'olstan menen arqa-qıtay tariyxına bag'ıshlang'an bolıp Ugedey xan (1227-1241) jıllardan baslanıp, son'ı Orday xan zamanı menen tamamlanadı.