Keńesbay Raxmanov: Ózgerisler arasındaǵı ayırmashılıq
Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ |
Qaraqalpaq (talqılaw | úlesi) Өңдеу түйіні жоқ |
||
Qatar No 19:
Texnikumdı pitkergennen keyin Elmurat kolxozda agronom bolıp isleydi. Tillaxan awıldag'I mektepte baslawısh klasstın' mug'allimi boladı. Olar ju'da' sıylasıqlı boladı. Balaları erjetip, o'z aldına shan'araq ko'teredi. Son'g'ı waqıtları Tillaxannın' o'zine den sawlıg'ı to'menlep baratırg'anday seziledi, awqatqa ishteyi bolmaydı. Jazılmastay awırıwg'a tap boldım ba dep Tillaxan rayon orayındag'ı emlewxananın' shıpakerine barıp korinedi ha'm onın' ken'esi menen tekseriwden o'tedi. Tekseriw juwmag'ında keseli anıqlanadı. No'kistegi onkologiyalıq emlewxanag'a jiberiledi. Tillaxandı ko'zden o'tkerip bolg'an emlewxananın bo'lim baslıg'ı meditsina ilimlerinin' kandidatı Tilewbay Saparovich onda hesh bir awırıwdın' joqlıg'ın aytadı. Tilewbay tun'g'ısh perzenti edi, bunın' anıg'ına jetse de, onın o'zine de, basqag'a da bildirmeydi. Tillaxan ekinshi ret shıpakerge ko'rineyin dep onın' u'yin barg'anında, mashina avariyasınan qaytıs bolg'an Tilewbay keshe jerlengen eken, suwıq xabardı topa-torıstan esitken Tillaxan ishke kire almay-aq haldan ketip qulap, tun'g'ısh perzentinin' bosag'asında ma'ngige ko'z jumadı.
"Ayralıq qosıg'ı" povesti bas personaj Qurbaniyazdın' tilinen bayanlanadı. Radio esittiriw kompaniyasının ko'rkemlik jaqtan basshısı Qurbaniyaz o'zinin' jumıs ornına kelgende tayarlıq ko'riw zalına jıynalıp otırg'an bir topar hayallardın' (ba'ri de artistler) tartısının' u'stinen shıg'adı. Olar keshe [[Radio|radiodan]] berilgen Qurbaniyazdın' hayalının' aytqan qoısıg'ı jo'ninde ga'p qozg'ap otır edi. Birew atqarıwshının xawazının' ba'lent, namasının' jag'ımlı ekenligin moyınlasa, ekinshisinin' so'zinde qızg'anısh sezimleri bar edi. Qurbaniyaz tun'g'ısh perzentinin' mektepke da'slepki qa'dem atlag'an quwanıshlı ku'ninde hayalı Altınaydın' aytqan qosıg'ın plenkag'a jazıp alıp, radiog'a tapsırg'an edi, sol qosıq efir arqalı beriledi. Qurbaniyaz ka'sipleslerine bul qosıqtın' do'reliw tariyxın aytadı.
Awılda orta mektepti pitkerip shıqqan Qurbaniyaz [[No'kis|No'kiske]] kelip, kiriw imtixanların tapsırıp, institutqa kiredi. A'kesinin' uyg'arıwı menen quda tu'sip, atastırg'an qızı Xanım da onın ma'sla'hati menen institutqa kiredi. Skripka boyınsha biletug'ın bolg'nalıqtan institut basshıları ha'weskerler do'geregin sholkemlestiriwdi Qurbaniyazg'a tapsırg'an. Talantlılardı tabıw qıyın boladı. Bir ku'ni koridorda baratırg'an Qurbaniyaz auditoriyalardan birinde qosıq aytqan qızdın' hawazın esitedi. Qosıqtı aytqan u'shinshi kurstın' studentkası Altınay Yusupova eken. Qurbaniyaz onın' menen gezlesip, qansha jalınıp, u'gitlegen menen jan'ag'ı aytqan qosıg'ın qaytıp aytpaydı, ha'weskerler do'geregine de qatnaspaydı. Aqırında Altınay oqıwın taslap awılına ketip qaladı. Qurbaniyazdı onın ushın ayıplaydı. Oqıwdan shıg'aradı. Qurbaniyazdın' tabanlılıq penen islewinin' na'tiyjesinde ba'ri anıqlanadı. Fakultet dekanı Ja'limbetov hayalın taslap, Altınaydı hayallıqqa almaqshı boladı. Ol jumıstan alınadı. Qurbaniyaz da, Altınay da qaytadan oqıwın dawam etedi. Xanım Qurbaniyaz benen Altınaydın baylanısı bar dep gu'manlanıp, basqa jigitke turmısqa shıg'ıp ketedi. Altınay Qurbaniyazg'a o'zinin' o'tmishin aytıp beredi. Da'wirxan menen Altınay bir mektepte oqıydı, ol onnan bir klass joqarı edi. Ekewi bir-birin su'yip qaladı. Biraq urıs bulardın' baxtına kesent etedi. Da'wirxan a'skerlikke ketip, qa'ytıp kelmeydi. Altınaydın aytqan qosıg'ı o'zinin' su'yiklisi Da'wirxang'a arnalıp, sag'ınısh, ayralıq azabı qıynag'na waqta eriksiz esine tu'sedi. Biraq ko'pshiliktin aldında aytıp ko'rmegen. Da'wirxan jas shayır, mektepte oqıp ju'rgen jılları qosıqları gazetalarda ja'riyalang'an. Da'wirxannın a'skerlikke ketip baratırg'anda berip ketken qol jazbaların ha'm su'wretin Altınay ele saqlap ju'r eken. Sonı Qurbaniyaz [[Jazıwshı|jazıwshılar]] ma'kemesine aparıp tapsıradı. Da'wirxannın qosıqları su'wreti menen a'debiy jurnalda basılıp shıg'adı. Qurbaniyaz benen Altınaydın' qatnasının' izi muhabbatqa aylanadı ham ekewi qosıladı.
"Aqıbet" romandag'ı waqıyalar bas personaj Taspolat ha'm Ulperi a'tirapın ja'mlengen. Taspolat u'lken sawda birlespesinin' baslıg'ı, qaladag'ı barlıq du'kanlar, sawda orınları, skladlar sonın' qaramag'ında. Ko'p jıllar boyı sawda ma'kemesinin' baslıg'ı bolıp islep kiyatırg'anlıqtan basshılardın ko'pshiligine tanıs. Menmen, qara basının' hazligi, ma'pi ushın xalıq mu'lkin ısırap etedi, o'zi menen turmay basqalardı da o'z jınayatına sherik etedi. Taspolattın' hayalı Ulperi u'yindegi jıynalg'an mal du'nyanın', tegin puldın ma'sliginen hesh jerde islemeydi, sonda da ku'yewi olsız hesh na'rse isley almaydı. Barlıq na'rsenin' tetigi aqsha degen pikirde boladı. Ol jalg'ız balası Nurpolattın' ta'rbiyasına durıslı itibar bermeydi. Tayın du'nyanın', mol puldın' ortasında o'sken Nurpolat ata-anasının' tapqan pulına ma'siredi. Ap-an'sat kirgen oqıwın da taslap ketedi. "Tu'n juldızları" dep atalg'na jınayat toparının' ha'reketine aralısıp qaladı. Ata-anasınan, u'yinen, o'z jurtınan bezip, Mamonttın' jeteginde ketken Nurpolat Kavkazda, Kislovodskiyde onın' qolınan o'ltiriledi. O'zinin' de, o'mirlik joldasının' da g'a'rremlik penen haramlıqqa tolı turmıs jolının' ha'siretli aqıbetlerge alıp kelgenin an'lag'an Ulperi o'zi shan'arag'ına ot qoyadı. Ol o'zi menen turmay ku'yewi Taspolattın' qol astında isleytug'ın Sherniyazdı da joldan shıg'aradı. O'zinin' ku'ni ushın Sherniyaz Ulperini oynas tutadı, onın' menen turmay perzenti menen qosa hayalınan ajırasadı, o'zinin' qarawındag'ı du'kanshı qızg'a u'ylenedi. O'zinin' ham Taspolattın' qılmısın jasırıw ushın du'kang'a ot beredi. Biraq qutıla almaydı, jumısı tekserilip, moynına ko'p pul tu'sedi, basqa da qılmısları da a'shkaralanadı.
| |||