Nókis: Ózgerisler arasındaǵı ayırmashılıq
Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
Qatar No 4:
|image_skyline = Nukus Art Museum.jpg
|imagesize = 300px
|image_caption =
|image_flag = flag_qr.jpg
|image_seal = gerb_qr.jpg
|image_map =
|map_caption =
Qatar No 12:
|pushpin_label_position =bottom
|pushpin_mapsize = 300
|pushpin_map_caption =
|subdivision_type = [[
|subdivision_type1 = [[
|subdivision_name = [[Image:Flag of Uzbekistan.svg|25px]] [[
|subdivision_name1 = [[
|subdivision_type2 =
|subdivision_name2 =
Qatar No 35:
|population_as_of=1999
|population_footnotes =
|population_total = 199
|population_urban =
|population_metro =
|population_density_sq_mi =
|population_density_km2 =
|timezone = +5
|utc_offset =
|timezone_DST =
Qatar No 50:
|elevation_ft =
|postal_code_type =
|postal_code = 742000
|area_code =
|website =
Qatar No 56:
}}
'''No'kis''' - [[Qaraqalpaqstan|Qaraqalpaqstan Respublikasinin']] [[Paytaxt|paytaxti]].
No’kis Qaraqalpaqstan Respublikasının’ orayında jaylasqan bolıp, [[A’mu’wda’riya]]nın’ on’ jag’asında jaylasqan. Ol [[ten’iz]]din’ betinen 76 [[metr]] uzaqlıta jaylasqan. Qalanın’ batıs ha’m shıg’ıs ta’repleri Qızılqum sho’li menen qorshalg’an. Arqa bo’legi A’mu’wda’riyanın’ deltasına tiyip turadı. [[Qızketken]] kanalı pu’tkil qaladan o’tip turadı. Klimatı kontinentallı. [[1930]]-jılı [[12-noyabr]] ku’ni hu’kimet ta’repinen paytaxttı [[To’rtku’l]]den No’kiske almastırıw haqqında ma’sele qabıllandı. [[1939]]-jılı No’kis qalası paytaxt boldı.
Qala [[O’zbekistan]] respublikasının’ arqasında, [[Aral]] ten’izine jaqın, u’sh – [[Qaraqum]], [[Qızılqum]] ha’m taslı sho’l – [[U’stirt plato]]sı, ha’m de keyingi jılları qosılg’an to’rtinshisi – [[Aralqum]] ha’m [[Aqqum]] sho’lleri qorshawında jaylasqan.
== Tariyxı ==
Birinshi bolıp No’kis maydanlarında bizin’ eramızg’a shekemgi 3-4 a’sirlerde adamlar jasay baslag’an. Shursha qalasın tariyxı, No’kis maydanlarında adamlar 2000 jıldan aslam o’mir su’rgenligin aytadı. [[Arxeologiya]]lıq qazılıwlar, Shursha qalası bizin’ eramızg’a shekemgi 4-a’sirde a’yyemgi [[Xorezm]] ma’mleketinin’ tiykarg’ı bo’legi bolıp esaplang’anın ko’rsetedi.
No’kis - qala atı. No’kis [[Qaraqalpaq]] na’silinin’ ulıwma atı bolıp esaplanadı. Tariyxıy a’debiyatlarda bul at salıstırmalı kemnen-kem esletiledi. Jergilikli adamlardın’ mag’lıwmatları boyınsha "No’kis" ataması "tog’ız adam" degen ma’nini bildiriwshi, persidlik at "Nukus" atamasına tiykarlang’an eken. Bul at ta tarixıy bir a’psanag’a tiykarlang’an.
== Ekonomika ==
Ha’zirgi waqıtta islep shıg’arıwdın’ tiykarg’ı bo’legi paytaxtta jaylasqan. Olar zamanago’y u’skeneler menen ta’miynelengen, islep shıg’arılıp atırg’an o’nimler jergilikli xalıq ta’repinen talaplar qanıqtırıp atır, tag’ı da [[eksport]] qılınıp atırg’an [[tovar]]lar o’lshemi de artıp atır. Ha’zirgi waqıtta ba’rshe talaplarg’a juwap beriwshi transportlıq sistema da iske tu’sirilgen. [[Temir jol]] baylanıs sisteması qayta on’lanıp, [[Ushqudıq]] stantsiyası qosılg’anna keyin, [[Tashkent]] penen No’kis qalaları arasındag’ı aralıq ta’wiraq qısqardı. Bunnan basqa da No’kis qalasınan zamanago’y [[samalyot]]larda ko’plegen jo’nelisler qaray ushıw imkaniyatına iye.
== Belgili jerler ==
Savitskiy atındag’ı ma’mleketlik muzey, Berdaq muzeyi, "Tashkent" mimanxanası, bul Xalıqlar doslıg’ı monumenti, Berdaq, Ulug’bek, A’jiniyaz estelikleri. Qala a’tiraplarında Shılpıq – zoroastriyzlıq Daxma, a’yyemgi Mizdakxan esteligi.
== Bilimlendiriw ==
O’zR Pa’nler akademiyası Qaraqalpaqstan bo’limi, 345 pa’n kandidatları, 30 pa’n doktorları. 4 joqarıw oqıw orınları: [[Qaraqalpaqstan ma’mleketlik universitet]]i, [[No’kis ma’mleketlik pedogogikalıq institut]]ı, [[Tashkent pediyatriya institutı]] No’kis filiali, Tashkent ma’deniyat institutı No’kis [[filial]]ı, 16 arnawlı bilimlendiriw orınlar. 80 [[akademiyalıq litsey]]ler ha’m [[ka’sip-o’ner kolledj]]leri. 43 orta arnawlı [[mektep]]ler. 45 oqıwg’a shekemgi orınlar.
== Ma’deniyat ha’m ko’rkem-o’ner ==
[[Berdaq atındag’ı muzika-dramalıq teatr]]ı, Jas tamashago’yler teatrı, Gosfilarmonıya, [[quwırshaq teatr]]ı, 5 xalıq [[ansambl]]leri, respublikalıq [[radio]] ha’m [[televideniye]], [[Qaraqalpaqfilm]]. Jazıwshılar awqamı, [[xudojnik]]ler, [[jurnalist]]ler, [[kompozitr]]ler ha’m [[arxitektor]]lar.
== Den-sawlıqtı saqlaw ==
5 zamanago’y u’skeneler menen ta’miynlengen sawalandırıw ma’skenleri, 8 qalalıq [[poliklinika]]lar. Bul bag’dar boyınsha 551 [[shıpaker]]ler, 1660 orta [[meditsina]] xizmetkerleri jumıs islep atır.
== Dene ta’rbiya ha’m sport ==
Shama menen 230 [[sport]] zallar ha’m sport maydanları, sonın’ menen birge qalalıq stadion, qalalıq sport zal, 2 [[tennis]] [[kort]]ları, awır atletika zalları, gu’res zalları, ippodrom, ju’ziw [[basseyn]]leri, [[grebli]] mektebi ha’m t.b.
== Transport ==
[[Aeroport]] qa’legen tu’rdegi [[samalyot]]lardı qabıllaw imka’niyatına iye; [[temir jol]] vokzal; eki [[avtovokzal]]. Qalalıq ja’miyetlik transport: [[mikroavtobus]]lar ha’m [[marshrutlı taksi]]ler.
== Baylanıs ==
Zamanago’y 7 – numeratsiyalı ha’m optikalıq baylanıs menen isleytug’ın [[ATS]](latın, avtomatikalıq telefon stantsiyası), [[Internet]] [[provayder]]leri.
{{DEFAULTSORT:No'kis}}
[[Category:Qaraqalpaqstan]]
| |||