Áyyemgi Greciya: Ózgerisler arasındaǵı ayırmashılıq

 

Perikl húkimranlıǵı dáwiri (443— 429) Afina kúsh qúdiretiniń eń kúsheygen, siyasiy dúzimniń eń demokratlasqan hám madeniyatdiń rawaj tapqan dáwiri esaplanadi. Afina Gr. Tiykarǵı ekonomikalıq hám mádeniy orayına aylanadi, Ol teńizde húkimranlıqtı oʻz qolına algan. Afina menen Sparta oʻrtasinda Gr.da gegemon boʻlıw, savda jollarına iyelik qiliw ushın gúres Peloponnes urusi (431—404)ga alıp kelgen, Ol Afinaniń jeńilisi menen tamamlanadı. Spartaning yunon mám. ri ishki islerine aralasıwı E. SH 395—387 Jıllardaǵı Korinf urısin keltirip shıǵarǵan. 4-ásirde Fiva vaqtinchalik yuksalgan. Levktra jangida (miloddan avvalgi 371 yil) fivaliklar Sparta qoʻshinini tormor keltirishgan. 4-asr oʻrtasida Yu.ning shim.da Makedoniya yuksalgan. Uning podshohi Filip II Xeroneya jangida (338) yunon shaharlari koalitsiyasi ustidan gʻalaba qozonib Yu.ni tobe etgan. Aleksandr (Iskandar) saltanati parchalangach, ellinizm davrida (3—2-asrlar) Yu.da hukmron boʻlish uchun kurashayotgan harbiylashgan tipdagi davlatlar va ittifoqlar koʻp boʻlgan (Makedoniya, Axey ittifoqi, Etoliya ittifoqi). Miloddan avvalgi 197 yil Kinoskefal jangida Rim qoʻshinlari Makedoniya ustidan gʻalaba qozongach, Rim Yu.dagi oligarxiyani quvvatlab, mamlakatning ichki ishlariga aralasha boshlaydi. Miloddan avvalgi 148 yil Makedoniya, Illiriya va Epir Rim provinsiyasiga aylantirilganlar. 146 yildan (Axey ittifoqi rimliklar tomonidan tormor etilgandan soʻng) Yu.Rimga tobe boʻlgan (miloddan avvalgi 27 yildan uning hududida Rimning Axaya provinsiyasi barpo etilgan), faqat nomiga Afinagina erkin shahar deb hisoblangan. Milodiy 4-asrdan Yu.Vizantiyaning asosiy tarkibiy qismini tashkil etgan.