Qızılqum: Ózgerisler arasındaǵı ayırmashılıq

Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ
Өңдеу түйіні жоқ
Qatar No 1:
'''Qızılqum shólistanı''' tiykarınan qumlı tegisliklerden turadı, bul qumlı tegislikler Qızılqum arqa-batıs bólegin óz ishine alıp maydanı 3,5 mln ga jerdi iyeleydi. Arqa-batıs Qızılqum keń tegislik bolıp (75—100 m) jaylasqan. Aral teńizi shól zonalar menen qorshalģan teńizdi arqa-batısın Qızılqum hám batısında Ámiwdarya deltası menen shegaralanģan. Qızılqumda tóbeshikli jerler ushırasıp olardıń biri Beltaw, onıń eni 1-2 km uzınlıģı batıstan-shıģısqa deyin 100 km di iyeleydi. Ortasha biyikligi 70—80 m (teńiz betinen) bálentlikte, al arqa tárepi teńizge qaray jıljımaqta. Keń maydandı iyeleytuģın Jańadarya úlken tegisliklerdi úz ishine aladı, ol jerde tiykarınan taqırlı taslandı jerler esaplanadı.
 
Shıģıs tárepinde Sultanuzdag tawı, ol [[A'miwdarya|Ámiwdaryanıń]] góne deltasınan baslap shıģıstan-batısqa deyin Xojakólge shekem sozılģan bolıp uzınlıģı 40 km, eni 10-1510—15 km aralıqqa deyin sozılıp, onıń teńiz betinen 485 m bálentlikte jaylasqan. Taw shoqqılarınan Nurataw, Sultanuzdag hám olardıń arasınan áyyemgi tóbeshiklerinen [[Paleozoy|paleozoydan]] qalģan porodaları ushırasadı. [[Topıraq]] quramı sazlı hám taslı jerlerden turadı. Suw deregi tiykarınan grunt suwları nátiyjesinen bolıp, onıń tereńligi 6—60 m tereńlikte jaylasqan. Qızılqumda mıńlaģan qudıqlar qurılģan, olardıń kópshiliginde dushshı suw bolıp onı mal sharwashılıģında shopanlar keńnen qollanadı.
 
[[Klimat|Klimatı]] júdá qurģaq bolıp, keskin kontinentallı, Chabazģan meteostantsiyası maģlıwmatı boyınsha ortasha jıllıq temperatura 10—12°C qa jetedi (maksimal +41,5—+45°C, minimal +22—+28°C), qısı suwıq bolıp arqadan arktika suwıq aģımı keledi. Qıs ayları qardıń qaplap jatıwı 8-22 kún. Birinshi qar oktyabrden túsip, eń sońı aprelde toqtaydı. Jıllı kúnler 157-191 kún dawam etedi. Atmosferalıq jawın-shashın jılına 67—136 mm di quraydı. Ulıwma jawın-shashın jıllıq muģdarı az jawadı.