07:47, 2014 j. maydıń 10 waqtındaǵı nusqası redaktorlaw 188.113.200.180 (talqılaw) Өңдеу түйіні жоқ ← Aldınǵı parq		14:55, 2014 j. iyuldıń 31 waqtındaǵı nusqası redaktorlaw qaytarıw Sibom (talqılaw \| úlesi) 18 edits 188.113.200.180 (talqılawı) istegen nömir 32466 nusqasın joqqa şığardı Keyingi parq →
Qatar No 11: \|official_languages = [[Qazaq tili\|Qazaqsha]] — [[Ma'mleketlik til\|ma'm.]],<br />[[Orıs tili\|Orıssha]] \|ethnic_groups = [[Qazaqlar]], [[Orıslar]], [[Ukrainlar]], [[O'zbekler]], [[Uyg'ırlar]], [[Tatarlar]], [[Nemisler]] \|capital = [[Siwret:Astana city coa.gif\|22px]] [[Astana]] \|latd=51 \|latm=10 Qatar No 142: \|} {{-}} [[Siwret:Kazakhstan obl ru.svg\|350px\|nobaý\|oñğa\|Qazaqstannın' a'kimshilik kartası]] [[ {\| class="standard" align="left" \|+ Qazaqstan [[Respiwbliykalıq man'ızı bar qala]]ları \|- ! Qala \|\| Aiwmag'ı \|\| Turg'ın jurtı \|- \| [[Almatı]] \|\| \|\| \|- \| [[Astana]] \|\| \|\| \|- \| [[Bayqon'ır]]¹ \|\| \|\| \|- \| colspan="3" \| <span style="font-size:smaller;">¹Bayqon'ır qalası «[[Bayqon'ır kosmodromı]]» men birge 2050 jılg'a deyin [[Rossiya]] arendasında.</span> \|} {{-}} * [[Qazaqstan qalaları]] * [[Qazaqstan aiwdandarı]] == Jurtı == {{main\|Qazaqstan jurttaniwı}} === Jurt sanı === [[2006]] j. jıldın' [[Shilde 1\|shildenin' 1]] ku'ninde Qazaqstanda xalıq sanı 15 301,4 mın' adamdı quradı. Onın' ishinde, 8763,9 mın' (57,3%) adamdı qalalıq turg'ındar, 6537,5 mın' adamdı (42,7%) aiwıldıq turg'ındar qurap otır. 2006 jıldın' qan'tar-maiwsım aralıg'ında respiwbliyka xalqının' tabiyg'iy o'simi 63370 adamdı quradı. Tabiyg'iy o'simnin' jalpı koeffiytsiyenti 1000 turg'ıng'a 8,3 (8,1) adamnan keldi. Ag'ımdag'ı jıldın' qan'tar-maiwsımında [[AXAJ]] organdarı tirkeliw ko'rsetkishi boyınsha 143210 (138882) tiwiw faktilerin tirkedi. Tiwg'andardın' sanı qalalıq ja'ne aiwıldıq eldi-mekenderde o'tken jıldın' tiyisti kezen'imen salıstırg'anda, 3,3%-g'a ja'ne 2,9%-g'a o'sti de, tiyisinshe 83566 ja'ne 59644 adamda quradı. Bala tiwiwdın' jalpı koeffiytsiyenti 1000 turg'ıng'a 18,6 (18,4) sa'biydi quradı. Osı kezen' ishinde o'lgender sanı 79840 (80978) adamdı qurap otır, sonın' ishinde qalalıq eldi mekender u'lesi — 51186 (51661) ja'ne aiwıldıq jerler — 28654 (29317). O'limnin' jalpı koeffiytsiyenti 1000 turg'ıng'a 10,29 (10,33) adam. O'liminin' negizgi sebepteri qan aynalımı ju'yesi aiwriwları bolıp tabıladı, olardın' u'lesine barlıq tirkelgen o'lim oqiyg'alarının' 52,9% (52,5%) tiyesili ekendigi xabarlanıp otır. Osı kezen' ishinde respiwbliykada 1 jasqa deyingi 2049 (2087) balanın' shetineiwi tirkelgen. Na'resteler o'liminin' koeffiytsiyenti 1000 tiwg'ang'a 14,7 (14,5) shetineiw. Periynataldıq kezen'de payda bolatın jag'daylar na'resteler o'liminin' en' ko'p tarag'an sebepteri bolıp tabıladı, odan ag'ımdag'ı jıldın' qan'tar-maiwsımında 1037 (1021) na'reste shetinedi. Tsiyfrlar tilimen aytqanda, barlıq na'resteler o'liminin' 50,6% (48,9%)-ı osı jag'dayg'a tiyesili bolıp tabıladı. Biyılg'ı jartıjıldıqta nekelesiw men ajırasiwlar sanı, tiyisinshe 54994 ja'ne 17467 (48271 ja'ne 15183) quradı. Nekelesiw men ajırasiwdın' jalpı koeffiytsiyenti 1000 turg'ıng'a 8,5 (7,7) nekeni ja'ne 2,3 (2,1) ajırasiwdı quradı. Elde xalıq ko'shi-qonının' on' ayırımı saqtalıp keledi, 2006 jıldın' 1 jartıjıldıqtag'ı onın' shaması 18746 (14148) adamdı quradı. 2006 jılı qan'tar-maiwsım aralıg'ında Qazaqstang'a kelgender sanı 2005 jıldın' tiyisti kezen'imen salıstırg'anda 5008 adamg'a nemese 13,2%-g'a, al Qazaqstannan ketkender sanı 9606 adamg'a nemese 1,7 ese azaydı. TMD elderinen kelgender men sol elderge qonıs aiwdarg'andar u'lesi olardın' jalpı sanına shaqqanda, 86,1% ja'ne 87,9% (88,7% ja'ne 66,4%) quradı. Al el ishindegi ko'ship-qoniwshılardın' sanı 137220 (131019) adamdı qurap otırg'an jayı bar. === Ulttıq quramı === Qazaqstanda 120-dan astam ult (etnostar men etniykalıq toptar) o'kilderi turadı. 2006 jıldın' 1-shildesindegi jag'day boyınsha qazaqtardın' sanı 9008,0 mın' adamdı, orıstar — 3962,1 mın', iwkraiyndar — 444,7 mın', o'zbekter — 433,5 mın', uyg'ırlar — 231,4 mın', tatarlar — 229,1 mın', nemister — 222,5 mın' adamdı quradı. Respiwbliyka xalqının' jalpı sanında en' ko'p u'les salmaqtı qazaqtar — 58,9% ja'ne orıstar — 25,9% alıp otır. Basqa etnostar men etniykalıq toptar u'lesine respiwbliyka xalqının' 15,2% tiyesili bolıp tabıladı. 2006 jıldın' 1 qan'tarındag'ı jag'daymen salıstırg'anda qazaqtar sanı 94,7 mın' adamg'a, nemese 1,1%,-g'a, tiyisinshe o'zbekter — 4,6 mın', nemese 1,1%-g'a, uyg'ırlar — 1,6 mın', nemese 0,7-%-g'a o'sti; al orıstardın' sanı 17,2 mın' adamg'a, nemese 0,4%-g'a, tiyisinshe iwkraiyndar — 4,1 mın', nemese 0,9%-g'a, tatarlar — 0,5 mın', nemese 0,3%-g'a ja'ne nemister — 0,2 mın', nemese 0,1%-g'a azaydı. === Dini === Qazaqstan jurtında 69 % musılmandar, 28 % pravoslav xriystiyandar, 2 % protestanttar bar == Tariyxı == {{main\|Qazaqstan tariyxı}} [[Su'wret:Issyk Golden Cataphract Warrior.jpg\|100px\|nobaý\|[[Saqtar]] ko'seminin' altın saiwıtı<ref> * K.A. Akiyshev "Kiwrgan İyssık, İyskiwsstvo sakov Kazaxstana" Moskva İyskiwsstvo 1978 * AKİYSHEV A. K. KOSTYUM «ZOLOTOGO CHELOVEKA» İY PROBLEMA KATAFRAKTARİYYA * Akiyshev K. A., Akiyshev A. K. Proiysxojdeniye iy semantiyka iyssıkskogo golovnogo iwbora. - V kn.: Arxeologiycheskiye iyssledovaniyya v Kazaxstane, Alma-Ata, 1979</ref>]] * [[Batıs tu'rki qag'andıg'ı]] * [[Tu'rkesh qag'andıg'ı]] * [[Xazar qag'andıg'ı]] * [[Og'ız memleketi]] * [[Qiymaq qag'andıg'ı]] * [[Qıpshaq odag'ı]] * [[Qaraxan memleketi]] * [[Xorezm shaxtıg'ı]] * [[Joshı ulısı]] * [[Shag'atay ulısı]] * [[Aq Orda]] * [[Ko'k Orda]] * [[Nog'ay Ordası]] * [[Sibir xandıg'ı]] * [[O'zbek Ordası]] * [[Mog'olstan]] * [[Qazaq xandıg'ı]] * [[Qoqant xandıg'ı]] * [[Xiyiwa a'mirshiligi]] * [[Bo'key xandıg'ı]] * [[Alash Orda]] * [[Qazaq AKSR]] * [[Qazaq KSR]] == Sayasat jayg'ası == Qazaqstan — [[1995]] jılg'ı [[tamız 30]] respiwbliykalıq [[Referendiwm\|referendiwmda]] qabıldang'an [[Qazaqstan konstiytiwtsiyyası\|Konstiytiwtsiyya]] boyınsha — o'zin demokratiyyalıq, zayırlı, quqıqtıq ja'ne a'leiwmettik memleket retinde ornıqtıradı. Qazaqstan Respiwbliykası — preziydenttik basqariw nısanındag'ı birtutas memleket. Respiwbliykanın' en' jog'arı o'kildi organı — [[Qazaqstan parlamenti\|Parlament]]. Ol respiwbliykanın' zan' shıg'ariw qızmetin ju'zege asıradı. Parlament turaqtı jumıs isteytin eki [[Palata]]dan: [[Senat]]tan ja'ne [[Ma'jilis]]ten turadı. Senat a'r [[Oblıs\|oblıstan]], [[Respiwbliykalıq man'ızı bar qala\|respiwbliykalıq man'ızı bar qaladan]] ja'ne Qazaqstan Respiwbliykasının' elordasınan eki adamnan, tiyisinshe oblıstın', respiwbliykalıq man'ızı bar qalanın' ja'ne Respiwbliyka elordasının' birlesken otırısında saylanatın depiwtattardan quraladı. Senattın' 15 depiwtatın Parlament o'kilettigi merzimine [[Qazaqstan preziydenti\|Respiwbliyka Preziydenti]] tag'ayındaydı. Ma'jilis da'rejeli o'kilettilik ja'ne birtutas jalpıulttıq saylaiw okriwginin' aiwmag'ı boyınsha partiyyalıq tizim negizinde saylang'an 98 depiwtattardan quraladı, ja'ne 9 depiwtattı [[Qazaqstan xalqı Assambleyası]] saylaydı. [[Su'wret:Nursultan Nazarbayev 1997.jpg\|150px\|nobaý\|oñğa\|Nursultan Nazarbaev]] Preziydent [[Qazaqstan u'kimeti\|U'kimetti]] Ma'jilistegi ko'pshilik alg'an partiyya usınısımen quradı. Respiwbliyka [[Premer-Miyniystr]]i tag'ayındalg'annan keyingi on ku'n merzim ishinde Premer-Miyniystr U'kimettin' qurılımı men quramı tiwralı Respiwbliyka Preziydentine usınıs engizedi. Premer-Miyniystr Respiwbliykanın' bu'kil aiwmag'ında mindetti ku'shi bar o'kimder shıg'aradı. Kazaqstan Respiwbliykasının' [[Konstiytiwtsiyyalıq Ken'es]]i jeti mu'sheden turadı, olardın' o'kilettigi altı jılg'a sozıladı. Konstiytiwtsiyyalıq Ken'estin' To'rag'asın Respiwbliykanın' Preziydenti tag'ayındaydı. Qazaqstan Respiwbliykasında sot to'religin tek sot qana ju'zege asıradı. Zan'men qurılg'an [[Qazaqstan Jog'arg'ı Sotı\|Respiwbliykanın' Jog'arg'ı Sotı]] ja'ne Respiwbliykanın' jergilikti sottarı Respiwbliykanın' sottarı bolıp tabıladı. === Jergilikti memlekettik basqariw ja'ne o'zin-o'zi basqariw === Jergilikti memlekettik basqariwdı tiyisti aiwmaqtag'ı istin' jay-ku'yine jaiwaptı jergilikti o'kildik ([[ma'sliyxat]]) ja'ne atqariwshı organdar ([[a'kimdik]]) ju'zege asıradı. == Ekonomiykası == {{main\|Qazaqstan ekonomiykası}} <gallery> Su'wret:Modern Almaty.jpg\|Damıg'an Almatı Su'wret:Kazah tenge.jpg\|[[Qazaqstan ten'gesi]] Su'wret:Kazakhstan 1960s.jpg\|Astıq baylıg'ı </gallery> === Energetiykası === {{main\|Qazaqstan energetiykası}} == Ma'deniyet ja'ne qog'am == {{main\|Qazaqstannın' ma'deniyeti}} === Buqaralıq aqparat quraldarı === {{main\|Qazaqstannın' buqaralıq aqparat quraldarı}} == A'leiwmettik salası == {{main\|Qazaqstannın' a'leiwmeti}} == Qariwlı ku'shteri == {{main\|Qazaqstannın' Qariwlı ku'shteri}} == Tu'siniktemeler == <references/> == Tag'ı qaran'ız == {{Commons\|Qazaqstan}} == Sırtqı siltemeler == * [http://www.akorda.kz Preziydenttin' resmiy torabı] * [http://www.parliament.kz Parlamenttin' resmiy torabı] * [http://www.government.kz/kz/default.asp U'kimettin' resmiy torabı] * [http://www.e.gov.kz Qazaqstan Respiwbliykasının' elektrondıq u'kimeti] * [http://whp057.narod.ru/kazax.htm Vsemiyrnıy İystoriycheskiyy Proekt:Kazaxstan] {{Ru icon}} * [http://www.dmoz.org/World/Kazakh/Regiyondıq/Aziyya/Qazaqstan/ Qazaqstan] [[Ashıq Tizimdeme Jobası\|Ashıq Tizimdeme Jobası (ODP)]] {{Commonscat\|Kazakhstan}} {{DEFAULTSORT:Qazaqstan}} [[Kategoriya:Ma'mleketler]] [[Kategoriya:Qazaqstan]]

Qazaqstan: Ózgerisler arasındaǵı ayırmashılıq